Το
κείμενο του Isaac
Newton στα ΛΑΤΙΝΙΚΑ |
Η
μετάφραση στα ΑΓΓΛΙΚΑ από τον Andrew
Motte
1729 |
Απόδοση
σε γλώσσα ΕΛΛΗΝΙΚΗ, 2008 |
Το
δικό μας σχόλιο
|
AXIOMATA SIVE LEGES
MOTUS |
AXIOMS, OR LAWS OF MOTION |
ΑΞΙΩΜΑΤΑ Ή ΝΟΜΟΙ
ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ |
Ενώ ακόμα και στον τίτλο διατηρεί τη ΔΙΑΖΕΥΞΗ «Αξιώματα ή Νόμοι» στη συνέχεια επιλέγει το Lex - ΝΟΜΟΣ
|
Το
κείμενο του Isaac
Newton στα
ΛΑΤΙΝΙΚΑ |
Η μετάφραση στα ΑΓΓΛΙΚΑ από τον Andrew Motte 1729 |
Απόδοση
σε γλώσσα ΕΛΛΗΝΙΚΗ, 2008 ( Ανδρέας Ιωάννου
Κασσέτας ) |
Τα
δικά μας σχόλια
|
Lex. I Corpus omne
perſeverare in ſtatu ſuo quieſcendi vel movendi
uniformiter in directum, niſi quatennus illud a viribus
impreſſi cogitur ſtatum suum mutare |
Law I. Every body continues -
perseveres - in its state of rest, or of uniform motion in a
right line, unless it is compelled to change that state by forces impressed
upon it. |
Νόμος Ι Κάθε
σώμα διατηρείται στην κατάσταση της ακινησίας ή της ευθύγραμμης
ομοιόμορφης κίνησής του, εκτός εάν εξαναγκαστεί σε
μεταβολή αυτής της κατάστασης από δυνάμεις ασκούμενες σε αυτό |
Ο Νεύτων διατυπώνει τον Νόμο με 22 λέξεις
ισχυριζόμενος το «για την εποχή του πρωτοφανές» ότι «ένα σώμα μπορεί να
κινείται ακόμα κι αν δεν δέχεται επιδράσεις». Στη διατύπωση η «χωρίς δυνάμεις κίνηση» είναι
ευθύγραμμη κίνηση σημειακού αντικειμένου ή ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΗ κίνηση σώματος με
σταθερή ταχύτητα. Στη συνέχεια με ένα συνοδευτικό κείμενο 53
λέξεων επιδιώκει να πείσει για τον
πρωτοφανή ισχυρισμό του ότι αλλά και να
επισημάνει ότι ΑΔΡΑΝΕΙΑΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ
ΜΟΝΟ η ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΗ ΟΜΑΛΗ σημειακού αντικειμένου και η ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ενός σώματος. Στο συνοδευτικό αυτό κείμενο χρησιμοποιεί έναν
συνδυασμό θεωρητικού συλλογισμού και παραδειγμάτων καθημερινής εμπειρίας.
Επικαλείται α.
την κίνηση των ΒΛΗΜΑΤΩΝ και χρησιμοποιώντας έναν αφαιρετικό συλλογισμό οδηγείται στην ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΗ ΟΜΑΛΗ ΚΙΝΗΣΗ β.
την κίνηση της ΣΒΟΥΡΑΣ με την οποία τονίζει ότι η αδρανειακή – χωρίς δυνάμεις
- κίνηση μπορεί να είναι και ΣΤΡΟΦΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ γ.
την κίνηση των πλανητών με την οποία τονίζει ότι η αδρανειακή – χωρίς
δυνάμεις - κίνηση μπορεί να είναι και μία σύνθεση ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΗΣ και ΣΤΡΟΦΙΚΗΣ
ΚΙΝΗΣΗΣ |
Projectilia
perſeverant in motibus ſuis, niſi quatenus a
reſiſtentia aëris retardantur, & vi gravitatis impelluntur
deorſum. Trochus, cujus partes cohærendo
perpetuo retrahunt ſeſe a motibus rectilineis, non ceſſat
rotari, niſi quatenus ab aëre retardantur. Majora autem planetarum
& cometarum corpora motus ſuos & progreſſivos & circulares
in ſpatiis minus reſiſtentibus factos conſervant diutius. |
Projectiles
continue in their motions, so far as they are not retarded by the resistance
of the air, or impelled downwards by the force of gravity. A top, whose parts
by their cohesion are continually drawn aside from rectilinear motions, does
not cease its rotation, otherwise than as it is retarded by the air. The
greater bodies of the planets and comets, meeting with less resistance in
freer spaces, preserve their motions both progressive and circular for a much
longer time. |
Τα βλήματα διατηρούν
την κίνησή τους εφόσον δεν επιβραδύνονται από την αντίσταση του αέρα ή δεν
ωθούνται προς τα κάτω από τη δύναμη της βαρύτητας. Μια σβούρα, τα
τμήματα της οποίας λόγω της συνοχής τους αποκλίνουν συνεχώς από τις
ευθύγραμμες κινήσεις τους, δεν παύει να περιστρέφεται εκτός εάν εξαναγκαστεί
από τον αέρα. Τα μεγαλύτερα σώματα
των πλανητών και των κομητών, καθώς συναντούν μικρότερη αντίσταση σε πιο
ελεύθερους χώρους, διατηρούν την κίνησή τους συγχρόνως μεταφορική και στροφική για πολύ μεγαλύτερο
χρονικό διάστημα |
Ορισμένα επιπλέον δικά
μας σχόλια.
1. Ο πρώτος νόμος της
κίνησης – Νόμος της αδράνειας – εισάγει και την έννοια ΑΔΡΑΝΕΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΑΝΑΦΟΡΑΣ μέσα από την παρακάτω διατύπωση
:
Εάν σε ένα σημειακό
αντικείμενο δεν ασκούνται δυνάμεις – ή η συνισταμένη των
δυνάμεων είναι μηδενική- ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΝ να
επιλέξουμε ένα ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ,
- θα λέγεται ΑΔΡΑΝΕΙΑΚΟ
ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ - από το οποίο ως
παρατηρητές θα διαπιστώνουμε ότι το αντικείμενο κινείται με σταθερή ταχύτητα
2. Η έννοια ΑΔΡΑΝΕΙΑΚΟ
ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ έχει ιδιαίτερη σημασία διότι « οι άλλοι νόμοι ισχύουν ΜΟΝΟ για
παρατηρητή που βρίσκεται σε ΑΔΡΑΝΕΙΑΚΟ
ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ» .
3. Σε μια πρώτη ανάγνωση
φαίνεται ότι ο Νόμος της Αδράνειας απορρέει ως πόρισμα από τον Δεύτερο Νόμο υπό
την έννοια ότι «εάν η ολική δύναμη στο σώμα είναι μηδέν θα είναι μηδενική και η
επιτάχυνση ». Αυτή είναι όμως μια «βιαστική» διαπίστωση η οποία αγνοεί το ότι ο
Πρώτος Νόμος της Κίνησης έχει μια ιδιαίτερη σημασία δεδομένου ότι εισάγει την
έννοια ΑΔΡΑΝΕΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ με βάση την οποία θα κριθεί εάν ισχύουν οι
άλλοι.
4. Στην σχετική παράδοση
που έχει δημιουργηθεί από τη διδασκαλία του Νόμου στη Δευτεροβάθμια – αλλά και
στην Τριτοβάθμια – Εκπαίδευση ΑΓΝΟΕΙΤΑΙ ή παρουσιάζεται υποβαθμισμένο το ότι «
χωρίς δυνάμεις κίνηση είναι και η ΣΤΡΟΦΙΚΗ με σταθερή γωνιακή ταχύτητα αλλά και
η αντίστοιχη ΚΥΛΙΣΗ με σταθερή ταχύτητα του κέντρου μάζας».
Το
κείμενο του Isaac
Newton στα
ΛΑΤΙΝΙΚΑ |
Η μετάφραση στα ΑΓΓΛΙΚΑ από τον Andrew Motte 1729 |
Απόδοση
σε γλώσσα ΕΛΛΗΝΙΚΗ, 2008 (
Ανδρέας Ιωάννου Κασσέτας )
|
Ένα δικό
μας σχόλιο |
LEX II. Mutationem
motus proportionalem esse vi motrici impressae, et fieri secundum lineam
rectam qua vis illa imprimitur. |
LAW II. The change of motion is proportional to the motive
force impressed; and is made in the direction of the right line in which that
force is impressed. |
ΝΟΜΟΣ ΙΙ Η μεταβολή στην κίνηση
είναι ανάλογη προς την ασκούμενη κινητήρια δύναμη, και συντελείται στην
κατεύθυνση της ευθείας γραμμής στην οποία ασκείται η δύναμη |
Το κείμενο με τις 56 λέξεις
που συνοδεύει τη διατύπωση
δημιουργεί προβλήματα «ανάγνωσης»
Χρειάζεται προσοχή στην απόδοση του λατινικού motus, δεδομένου ότι
ο Νεύτων υποστηρίζει ότι η ασκούμενη δύναμη είναι ανάλογη προς τη motus και ο νόμος αυτός συνιστά τον θεμελιώδη νόμο της
Μηχανικής . Σύμφωνα με έναν από τους
σημαντικότερους ερευνητές του νευτωνικού έργου, τον I.
Bernard Coen, o |
Si vis aliqua
motum quemvis generet; dupla duplum, tripla triplum generabit, sive simul et
semel, sive gradatim et successive impressa fuerit. Et hic motus (quoniam in
eandem semper plagam cum vi generatrice determinatur) si corpus antea movebatur,
motui ejus vel comspiranti additur, vel contrario subducitur, vel obliquo
oblique adjicitur, et cum eo secundum utriusque determinationem componitur |
If any force generates a motion, a double force will
generate double the motion, a triple force triple the motion, whether that
force be impressed altogether and at once, or gradually and successively. And
this motion (being always directed the same way with the generating force),
if the body moved before, is added to or subtracted from the former motion,
according as they directly conspire with or are directly contrary to each
other; or oblique joined, when they are oblique, so as to produce a new
motion compounded from the determination of both. |
Αν μια δύναμη δημιουργεί μια motus
μια διπλάσια δύναμη διπλασιάζει τη motus, τριπλάσια δύναμη
τριπλασιάζει τη motus είτε η δύναμη ασκείται
όλη μαζί και αμέσως είτε ασκείται βαθμιαία και διαδοχικά. Και αυτή η motus
( συντελούμενη πάντοτε στην κατεύθυνση της δρώσας δύναμης ) εάν το σώμα προηγουμένως ήταν σε κίνηση
προστίθεται ή αφαιρείται από την προηγούμενη αυτή κίνηση σύμφωνα με το εάν
είναι στην ίδια ή σε αντίθετη κατεύθυνση. Ή, εφόσον οι δύο κινήσεις δεν είναι
στην ίδια ευθεία, συντίθενται έτσι
ώστε η νέα κίνηση να προέρχεται και από τις δύο |
Το
κείμενο του Isaac
Newton στα
ΛΑΤΙΝΙΚΑ |
Η μετάφραση στα ΑΓΓΛΙΚΑ από τον Andrew Motte 1729 |
Απόδοση
σε γλώσσα ΕΛΛΗΝΙΚΗ, 2008 (
Ανδρέας Ιωάννου Κασσέτας )
|
Ένα δικό
μας σχόλιο |
LEX III. Actioni contrariam semper et aequalem esse
reactionem: sive corporum duorum actiones in se mutuo semper esse aequales et
in partes contrarias dirigi. |
LAW III. To every action there is always opposed an equal
reaction: or, the mutual actions of two bodies upon each other are always
equal, and directed to contrary parts. |
ΝΟΜΟΣ ΙΙΙ Σε κάθε δράση
αντιστοιχεί πάντοτε μία αντιτιθέμενη ίση αντίδραση ή οι αμοιβαίες δύο σωμάτων
ανάμεσα στο ένα και το άλλο είναι πάντοτε ίσες και κατευθύνονται αντίθετα |
Η διατύπωση συνοδεύεται
από ένα μακροσκελές κείμενο 136 λέξεων
– περίπου τριπλάσιο από καθένα από τα άλλα δύο . Με το κείμενο, ο Νεύτων επιδιώκει να
πείσει για το παράξενο περιεχόμενο του τρίτου νόμου επικαλούμενος και πάλι
την εμπειρία. Ένα ανθρώπινο ΔΑΚΤΥΛΟ, μια ΠΕΤΡΑ, ένα ΑΛΟΓΟ, ένα τεντωμένο ΣΚΟΙΝΙ Στη συνέχεια με
αφετηρία τον τρίτο νόμο και βασιζόμενος στο φαινόμενο κρούση οδηγείται στη
Διατήρηση της ορμής, επισημαίνοντας ότι στα δύο συγκρουόμενα σώματα δεν θα
συμβούν ίσες μεταβολές ταχύτητας αλλά
ίσες κατά μέτρο – αντίθετης
κατεύθυνσης - μεταβολές της ορμής. |
Quic quid premit
vel trahit alterum, tantundem ab eo premitur vel trahitur. Si quis lapidem digito premit, premitur et huius
digitus a lapide. Si equus lapidem funi alligatum trahit, retrahetur etiam et
equus (ut ita dicam) aequaliter in lapidem: nam funis utrinque distentus
eodem relaxandi se conatu urgebit equum versus lapidem, ac lapidem versus
equum; tantumque impediet progressum unius quantum promovet progressum
alterius. Si corpus aliquod in corpus aliud impingens, motum ejus vi sua
quomodocunque mutaverit, idem quoque vicissim in motu proprio eandem
mutationem in partem contrariam vi alterius (ob aequalitatem pressionis
mutuae) subibit. His
actionibus aequales fiunt mutationes, non velocitatum, sed motuum; scilicet
in corporibus non aliunde impeditis. Mutationes enim velocitatum, in
contrarias itidem partes factae, quia motus aequlaiter mutantur, sunt
corporibus reciproce proportionales. Obtinet etiam haec Lex in
Attractionibus, ut in Scholio proximo probabitur. |
Whatever draws or presses another is as much drawn
or pressed by that other. If you press a stone with your finger, the finger
is also pressed by the stone. If a horse draws a stone tied to a rope, the
horse (if I may so say) will be equally drawn back to the stone; for the
distended rope, by the same endeavor to relax or unbend itself, will draw the
horse as much towards the stone as it does the stone towards the horse, and
will obstruct the progress of the one as much as it advances that of the
other. If a body impinge upon another, and by its force change the motion of
the other, that body also (because of the equality of the mutual pressure)
will undergo an equal change, in its own motion, towards the contrary part.
The changes made by these actions are equal, not in the velocities but in the
motions of bodies; that is to say, if the bodies are not hindered by any
other impediments. For, because the motions are equally changed, the changes
of the velocities made towards contrary parts are inversely proportional to
the bodies. This law takes place also in attractions, as will be proved in
the next Scholium. |
Κάθε σώμα που τραβάει ή σπρώχνει ένα άλλο, τραβιέται ή σπρώχνεται εξίσου από το άλλο σώμα. Εάν πιέσεις μια
πέτρα με το δάκτυλό σου, το δάκτυλο πιέζεται εξίσου από την πέτρα. Εάν ένα
άλογο σέρνει μια πέτρα δεμένη με ένα σκοινί, το άλογο (θα μπορούσα να πω) τραβιέται εξίσου από την
πέτρα. Το τεντωμένο σκοινί, από την ίδια την
«επιδίωξη» να χαλαρώσει, θα σέρνει το
άλογο προς τη μεριά της πέτρας τόσο όσο θα σέρνει και την πέτρα προς την
πλευρά του αλόγου και θα εμποδίζει την προσέγγιση του ενός προς το άλλο αλλά
και θα ευνοεί εξίσου την προσέγγιση αυτή.
Εάν ένα σώμα προσκρούσει επάνω σε
άλλο, και με τη δύναμη που ασκήσει μεταβάλλει την κίνηση του άλλου το σώμα
αυτό ( λόγω της ισότητας των αμοιβαίων
πιεστικών δυνάμεων) ης αμοιβαίας θα υποστεί επίσης μία ίση αλλαγή της δικής
του κίνησης προς την αντίθετη πλευρά. Οι συντελούμενες εξαιτίας των
αμοιβαίων δράσεων μεταβολές είναι ίσες αλλά όχι στις ταχύτητες
των σωμάτων αλλά στις motus των δύο
σωμάτων εφόσον τα σώματα δεν εμποδίζονται από άλλα εμπόδια . Και αυτό
συμβαίνει επειδή οι motus των δύο
σωμάτων μεταβάλλονται εξίσου, οι
αλλαγές στις ταχύτητες που συμβαίνουν προς αντίθετες κατευθύνσεις είναι αντιστρόφως ανάλογες προς τις μάζες
των σωμάτων. Ο νόμος αυτός λειτουργεί
και σε έλξεις όπως θα αποδειχθεί σε επόμενο σχόλιο |
Το
κείμενο του Isaac
Newton στα
ΛΑΤΙΝΙΚΑ |
Η μετάφραση στα ΑΓΓΛΙΚΑ από τον Andrew Motte 1729 |
Απόδοση
σε γλώσσα ΕΛΛΗΝΙΚΗ, 2008 (
Ανδρέας Ιωάννου Κασσέτας )
|
Ένα
δικό
μας σχόλιο |
Definitio. III. Materiæ vis insita est potentia
resistendi, qua corpus unumquodque, quantum in se est, perseverat in statu
suo vel quiescendi vel movendi uniformiter in directum. |
Definition III. The
vis insita, or innate force of matter, is a power of resisting, by which
every body endeavours to persevere in its present state, whether it be of
rest, or of moving uniformly forward in a right line. |
Ορισμός ΙΙΙ Η vis insita της ύλης είναι μια power
αντίστασης λόγω της οποίας οποία κάθε
σώμα «επιδιώκει» να διατηρείται στην παρούσα κατάστασή του
είτε αυτή είναι ακινησία είτε μια ευθύγραμμη ομοιόμορφη κίνηση |
Επιχειρεί
να αποσαφηνίσει την έννοια ΑΔΡΑΝΕΙΑ Την
θεωρεί μια εσωτερική potentia αντίστασης στις αλλαγές
|
Definitio. IV Vis impressa est actio in corpus exercita,
ad mutandum ejus statum vel quiescendi vel movendi uniformiter in directum. Consistit hæc vis in actione sola,
neque post actionem permanet in corpore. Perserverat enim corpus in statu
omni novo per solam vim inertiæ. Est autem vis impresa diversarum
originum, ut ex ictu, ex pressione, ex vi centripeta. |
Definition IV An
impressed force is an action exerted upon a body, in order to change its
state, either of rest, or of moving uniformly forward in a right line. This
force consists in the action only; and remains no longer in the body when the
action is over. For a body maintains every new state it acquires, by its vis
inertiæ only. Impressed forces are of different origins as from
percussion, from pressure, from centripetal force |
Ορισμός ΙV Μία ασκούμενη δύναμη είναι μία δράση που
ασκείται σε ένα σώμα για να αλλάξει την κατάστασή του είτε της ακινησίας είτε
της ομοιόμορφης ευθύγραμμης κίνησης. Η δύναμη συνίσταται μόνο στη δράση και δεν
συνεχίζει να υφίσταται εφόσον παύσει η δράση. Το σώμα διατηρεί κάθε
νέα κατάσταση που αποκτά λόγω της αδράνειάς του. Υπάρχουν ασκούμενες
δυνάμεις με διαφορετική προέλευση, όπως από σύγκρουση, από συμπίεση, από
κεντρομόλο δράση |
Θέλει
να επισημάνει ότι η
ασκούμενη σε ένα σώμα ΔΥΝΑΜΗ δεν διατηρείται ως «ανάμνηση» αλλά υφίσταται
μόνο εφόσον λειτουργεί κάποια «επίδραση» |