Ανδρέας Ιωάννου Κασσέτας

Τα δέντρα που αγάπησε

η ενδέκατη πεντάδα

ο Φίκος, η Χουρμαδιά, η Αγγελική η Πιπεριά το Λιγούστρο η Σημύδα

«Αλήθεια σου λέω είδα δάσος με φίκους » είπε ο Γιάννης, τότε στις διηγήσεις του για το ταξίδι στη Νικαράγουα. «Εκείνος» τον φίκο τον ήξερε σε γλάστρα είτε ως φίκο είτε ως βενιαμίν. Άρχισε από τότε να είναι πιο προσεκτικός και κατάλαβε ότι το αειθαλές εκείνο στην Καλλιθέα με το χοντρό κορμί και τα λαμπερά πλατιά φύλλα ήταν δέντρο Φίκος

Επιτέλους και ένα δέντρο αφρικάνικο. Με πατρίδα το Καμερούν ίσως και τη Σιέρα Λεόνε Εκεί σε δάσος τροπικό μεγάλωσαν οι «παππούδες φίκοι» του κάποτε.

Οι αγγλόφωνοι το λένε fiddle-leaf fig , οι Γερμανοί λένε Die Geigen-Feige , οι Γάλλοι Ficus lyrata

Στη γλώσσα των βιολόγων είναι Ficus lyrata

«Εκείνος» μπροστά στους Φοίνικες της παραλίας του Φαλήρου κι αργότερα κάτω από τους εκείνους της Νίκαιας στη νότια Γαλλία. Αίσθηση ενός κόσμου που δεν είναι δικός του, ενός κόσμου που δεν θυμίζει την Ελλάδα, αυτήν τουλάχιστον που έχει εσωτερικεύσει εκείνος. Όχι ότι είναι χειρότερος ή καλύτερος, είναι όμως διαφορετικός . Τα πράγματα έγιναν πιο παράξενα όταν βρέθηκε στο Βάι, στο φοινικόδασος της ανατολικής Κρήτης.

Η ίδια η λέξη τον ταξίδευε. Τα πρώτα χρόνια στη Σαχάρα και στην Όαση της φαντασίας του γεμάτη χουρμαδιές αργότερα στις Κανάριες νήσους του Ατλαντικού, στη Χαβάη του Ειρηνικού και σε παραλίες της νότιας Γαλλίας

Τι θέαμα. Ένα κορμί κατακόρυφο, είκοσι μέτρα πάνω από το χώμα, τα πρώτα δεκαοκτώ χωρίς κανένα κλαδί

Οι αγγλόφωνοι το λένε Date Palm , οι Γερμανοί λένε Die Dattelpalmen , οι Γάλλοι Le palmier

Στη γλώσσα των βιολόγων η χουρμαδιά είναι Phoenix dactylifera

Άλλοτε θάμνος άλλοτε δέντρο, συχνά συστατικό ενός φράκτη, η Αγγελική είναι μια διακριτική παρουσία που γίνεται αισθητή μόλις κάνουν την εμφάνισή τους τα άνθη. Τη γνώρισε από την εποχή που το βλέμμα του άρχισε να εγκαταλείπει την επιταχυνόμενη και υιοθέτησε τη βραδύτητα. Τα φωτόνια μετά την περιπέτειά τους μαζί της έφθασαν στα μάτια του και τη γνώρισε « Αγγελική» σκέφτηκε ή και Πιττόσπορος όπώς τη λέει η θεία Λευκοθέα και οι βοτανολόγοι.

Οι Άγγλοι τη λένε Pittosporum, οι Γερμανοί λένε Die Klebsamen, οι Γάλλοι Pittosporum

Για τους βιολόγους είναι Pittosporum

σφιγμένα χείλια κι οι άνθρωποι ξένοι

στις κάμαρες στους δρόμους κάτω απ’ τις πιπεριές

καθώς οι φάροι των αυτοκινήτων σκοτώνουν

χιλιάδες χλωμές προσωπίδες

Γιώργος Σεφέρης, ΕΝΑΣ ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ

Την Πιπεριά το δέντρο, ελάχιστοι ξέρουν να τη λένε Πιπεριά. Βλέπεις ο συνονόματος θάμνος είναι πολύ πιο διάσημος καθώς προσφέρει και το νόστιμο πιπεράτο καρπό του.

« Εκείνος» όμως ήξερε γιατί γεννήθηκε στη Λεωφόρο Συγγρού και τις έβλεπε από τότε που ήταν νήπιο, εκείνες, μαζί με τις πικροδάφνες, μέσα στο νηπιακό του Σύμπαν , όπως οι Κρανιές για τα παιδάκια της Θεσσαλίας και οι Κερασιές για τους πιτσιρίκους της Έδεσσας. Μέχρι που ρώτησε τον παππού «πως τις λένε» και πήρε την απάντηση, δεν καταλάβαινε που βρίσκεται το πιπέρι αλλά ήξερε να «τις λέει». Και αργότερα όταν διάβασε το «Ένας λόγος για το καλοκαίρι» κατάλαβε για ποιες πιπεριές μιλάει ο ποιητής, όπως κατάλαβε και τον Κοσμά Πολίτη όταν διάβασε στην «Κορομηλιά» να τις λέει «ξεμαλλιασμένες». Σε χρόνο ενεστώτα βλέπει τις πιπεριές εκτός από τη μεγάλη Λεωφόρο που χύνεται στη θάλασσα βλέπει ακόμα πιπεριές στην Αμαλίας, έξω από τον τοίχο του πρώτου νεκροταφείου, στη Δάφνη, στο Φάληρο. Διακρίνει τα λεπτά τους φύλλα και μέσα του λέει «οι πιπεριές» αλλά η μοναξιά του να μη μπορεί να το μοιραστεί σχεδόν με κανένα είναι μοναξιά. Ακόμα και ο Μπαμπινιώτης στο λήμμα «πιπεριά» αναφέρεται μόνο στον θάμνο.

Το αειθαλές Λιγούστρο που δεν έχει αποφασίσει αν είναι δέντρο ή θάμνος, κάνει την εμφάνισή του και με τους δύο τρόπους συχνά οι άνθρωποι το καλλιεργούν για να φτιάξουν φράκτη που θα τους χωρίσει από τον γείτονα και θα κάνει αόρατα σε αδιάκριτες ματιές αυτά που θα συμβαίνουν πίσω. Συνήθως ζει χωρίς ανθρώπινα βλέμματα στραμμένα πάνω του, όταν όμως ανθίζει τα πράγματα αλλάζουν.

Οι αγγλόφωνοι το λένε Wild Privet, οι Γερμανοί λένε Der Liguster οι Γάλλοι Le troène commun

Στη γλώσσα των βιολόγων είναι Ligustrum vulgare

και

Τις Σημύδες τις είχε δει στο σινεμά, μια από τις ταινίες του «τότε» ήταν «Το δάσος με τις σημύδες» θυμάται και τον σκηνοθέτη. Και όχι μόνο εκεί. Σε ένα National Geographic τις είχε δει σε ένα σωρό φωτογραφίες . Σημύδα ωστόσο αληθινή ποτέ του δεν συνάντησε μόλο που έμαθε ότι ακόμα και σε ελληνικό έδαφος – όπως εκείνο της ορεινής Ροδόπης - θα μπορούσε, αν έψαχνε, να τις συναντήσει. Από όσα όμως είχε δει φαίνεται να είναι ένα από τα πολύ εντυπωσιακά, σε εμφάνιση τουλάχιστον, δέντρα. Αυτό ενισχύθηκε από τη στιγμή που είδε ότι «εκείνη» έχει συγκινήσει αρκετούς από τους ζωγράφους του παρελθόντος αλλά και του σήμερα. Υποθέτει ότι κάποτε ΘΑ συναντηθεί μαζί της.

Η αίσθηση είναι εντελώς διαφορετική όταν τη συναντάς ζωντανή, την πλησιάζεις την προσέχεις από κοντά, την αφουγκράζεσαι .

Το πιθανότερο είναι όμως ότι σε κάποια από τις διαδρομές του πάνω στη ευρωπαϊκή ήπειρο «έχει συναντηθεί μαζί της, αλλά δεν το ξέρει» την έχει κοιτάξει αλλά δεν την έχει αναγνωρίσει όπως του έχει συμβεί με ένα σωρό άλλα δέντρα .

Οι αγγλόφωνοι το λένε Birch , οι Γερμανοί λένε Die Birken οι Γάλλοι Le Bouleau

Στη γλώσσα των βιολόγων είναι Betula

Τα δέντρα που δεν αγάπησε

η Χαρουπιά ο Αΐλανθος ο Ευκάλυπτος η Αροκάρια