Ανδρέας Ιωάννου Κασσέτας

Τα δέντρα που αγάπησε

η ένατη πεντάδα

η Κυδωνιά, η Φιστικιά , το Μαστιχόδεντρο, η Τζιτζιφιά, το Αλμυρίκι

Το κυδώνι γλυκό κουταλιού τό χε δοκιμάσει από παλιά, όπως και το κυδωνόπαστο και τη σχετική μαρμελάδα, αλλά Κυδωνιά αληθινή είδε στην Παλαιόχωρα, στην Άνδρο κι αργότερα στη Νάξο, στην Άνω Ποταμιά. Ήταν και οι Κυδωνίες της Μικράς Ασίας, μέσα στη μυθολογία των «χαμένων πατρίδων», πόλη που είχαν ιδρύσει τον 16^ο αιώνα στα μικρασιάτικα παράλια Έλληνες Γραικοί της Λέσβου αλλά το μυαλό του όταν άκουγε γι αυτές πήγαινε στον καρπό κυδώνι. Τις Κυδωνίες όμως ο παππούς τις έλεγε Αιβαλί, όπως και οι περισσότεροι, και στα τούρκικα Ayvalik είναι Κυδωνιές διότι για τους Τούρκους Αιβά – Ayva- είναι η Κυδωνιά το δέντρο. Ρωτώντας έμαθε ότι η πρώτη στον κόσμο σε παραγωγή κυδωνιών είναι σήμερα η Τουρκία, η Κίνα ακολουθεί. Περισσότερα από τα μισά κυδώνια της Γης εμφανίζονται στις δύο αυτές χώρες. Έμαθε ακόμα και για την καταγωγή της λέξης «μαρμελάδα». Στη γλώσσα των Πορτογάλων το κυδώνι το λένε marmelo και τη μαρμελάδα κυδώνι Marmelada , έτσι μέσω των Γάλλων που τη λένε marmalade, η λέξη διείσδυσε στην καθομιλουμένη των νεοελλήνων

Οι Άγγλοι τη λένε Quince , για τους Γερμανούς είναι Die Quitte , για τους Γάλλους Le Cognassier

στη λατινικής δομής γλώσσα των βιολόγων είναι ένα πλάσμα με το όνομα Cydonia oblongar

Τα φιστίκια τα αράπικα το ήξερε πολύ καλά. Τα αγόραζε από το μαγαζάκι με του ξηρούς καρπούς που είχε ο Αρμένης δίπλα στο χειμερινό Πανελλήνιο και τα έτρωγε την ώρα του έργου, μίλαγε για φιστίκια αράπικα κι αναρωτιόταν αν έρχονται από την Αραπιά, δηλαδή από την Αραβία, αλλά ήθελε να βρίσκει και την ευκαιρία να λέει εκείνο το «σου ξηγήθηκε φιστίκι αράπικο».

Η μεγάλη του ωστόσο αδυναμία ήταν «εκείνο της Αίγινας». Η πεμπτουσία της έννοιας «νόστιμο» . Ακόμα και τώρα αν βρεθεί σε σπίτι με φιστίκια Αίγινας σε μπολ αρχίζει να τα τρώει και είναι αδύνατον να σταματήσει. Τότε σε ένα ταξίδι στην Αίγινα με τη Γλυκερία τη μάνα του, ήθελε να τη φωνάζουν Ρούλα, είδε και τις πρώτες φιστικιές της ζωής του. Καθεμιά τους κοντούλα, ζήτημα είναι αν μπορείς να την πεις δέντρο και μάλιστα δεν ομορφαίνει την εποχή που «ετοιμάζεται» για τα καινούρια φιστίκια γιατί τα άνθη της δεν έχουν πέταλα, όπως όλα σχεδόν τα άνθη του κόσμου. Και όπως ήταν φυσικό πίεσε τη μάνα του φεύγοντας από το νησί να ψωνίσουν «φιστίκια Αιγίνης» και να τα πάρουν μαζί τους

Φιστικιές βέβαια μπορεί να μην υπήρχαν στην πατρίδα του το Κουκάκι αλλά, χωρίς εκείνος να το ξέρει, μπορούσες – και μπορείς ακόμα - να τις συναντήσεις «μαντρωμένες» στην Αμφιθέα, στον Άλιμο και όχι μόνο εκεί . Όταν έψαξε την απάντηση στο ερώτημα «ποια από τις ευρωπαϊκές χώρες παράγει τα περισσότερα φιστίκια» η απάντηση του άρεσε: « Η Ελλάδα με περίπου 10.000 τόνους το χρόνο» .

Η αντίστοιχη ερώτηση για την παραγωγή σε παγκόσμιο επίπεδο ήταν: Ιράν με 190.000 τόνους, USA με 140.000 και Τουρκία με 60.000.

Οι Τούρκοι το φιστίκι το λένε fistik κι αυτό του τόχε πει ο μικρασιάτης παππούς και η προγιαγιά Γλυκερία.

Το δέντρο πάντως είναι πλάσμα της Ανατολής με καταγωγή από την περιοχή του Ιράν και του Τουρκμενιστάν.

Τη φιστικιά οι Άγγλοι τη λένε Pistachio , οι Γερμανοί λένε Die Pistazie , οι Γάλλοι Le pistachier

Στην παγκόσμια λατινική των βιολόγων λέγεται Pistacia vera

Είχε ακούσει για μαστίχα χιώτικη αλλά το « Δέντρο που πληγώναμε» του Δήμου Αβδελιώδη» , με παιδιά και με μαστιχόδεντρα το είδε πολύ αργότερα, τότε στη Χίο εκεί στα νότια , προς τα Μεστά, το Πυργί και την Καλαμωτή, χωριά διατηρημένα απο τον Μεσαίωνα, είδε τα δέντρα να δακρύζουν. Οι δεντροθάμνοι που δακρύζουν είναι Σχίνοι αειθαλείς μακροβιότεροι από τους ανθρώπους, το δάκρυ τους είναι για το νησί πολύτιμο για το νησί και οι ντόπιοι τους λένε Μαστιχόδεντρα.

μ' έβαλαν σε θρανίο και με δίδαξαν
πως να κεντώ με το σουγιά
τ' αρχαία μαστιχόδεντρα
και πως να συλλέγω σπυρί - σπυρί
δάκρυα μυρωδάτα από το χώμα.

Οι Άγγλοι το λένε Mastic , οι Γερμανοί Mastixstrauch, οι Γάλλοι Le pistachier lentisque

στη λατινικής δομής γλώσσα των βιολόγων είναι ένα πλάσμα με το όνομα Pistacia Lentiscus Chia

Οι Τζιτζιφιές, γειτονιά στην άκρη της Καλλιθέας εκεί που κοντεύει να συναντήσει τον Σαρωνικό, είχαν κάποτε σχέση με τον Γιάννη Παπαϊωάννου, με τον Τσιτσάνη και με το ρεμπέτικο αλλά και με τα τζίτζιφα, ξεχασμένα, νόστιμα και καστανοκόκκινα, ξαναβρήκε τη γεύση όταν πολλά χρόνια μετά συναντήθηκε με τζιτζιφιά στη Μυτιλήνη, στην αρχή την πέρασε για ελιά αλλά μετά κατάλαβε, πλησίασε, ο μήνας ήταν Αύγουστος κι εκείνος έκοψε το τζίτζιφο το ξεφλούδισε και η πανάρχαια γευστική ανάμνηση ξαναγύρισε. Ήταν όπως τότε , στην άκρη της Καλλιθέας, μόνο που σε ενεστώτα χρόνο τα δέντρα αυτά εξαφανίζονται.

Για τους βιολόγους είναι «πλάσμα» από την Κίνα, όπως οι μηλιές και οι μανταρινιές, που του έχουν δώσει το όνομα Ziziphus jujuba

Στο Κόρθι της Άνδρου και στο Παραπόρτι, στον Άγιο Προκόπη και στην Αγία Άννα της Νάξου, στον Μέρυχα της Κύθνου, στις παραλίες του Σαρωνικού, το δύσκολο είναι να καταγράψεις «πού» ΔΕΝ υπάρχουν αρμυρίκια στις ελληνικές παραλίες για να προσφέρουν την ευλογία της σκιάς σε όποιον προλάβει να απλώσει την πετσέτα από κάτω ή να ακουμπήσει την πλάτη του. Εκείνα μάλιστα στις Καμάρες της Σίφνου, φυτεμένα κάποτε, έγιναν κιόλας τριάντα χρονών.

Οι Άγγλοι το λένε Tamarix , οι Γερμανοί λένε Die Tamarisken , οι Γάλλοι Le tamaris

οι Έλληνες λένε το Αρμυρίκι αλλά και η Αρμυρήθρα . Για του βιολόγους είναι Tamarix

Τα δέντρα που αγάπησε

η δέκατη πεντάδα

η Φουντουκιά, η Μουσμουλιά, η Μελιά, η Συκιά , το Πουρνάρι