εργάτες. Το σχολείο είχε το ρεκόρ σχολικής αποτυχίας, όταν το 1962 μετατράπηκε σε πειραματικό, έχοντας στόχο τον περιορισμό των διακρίσεων στην εκπαίδευση με τη χρησιμοποίηση των κατάλληλων εκπαιδευτικών μεθόδων. Αντί να περιμένουν να αλλάξει η πολιτική κατάσταση για ν’ αλλάξει και το σχολείο, μια μεγάλη ομάδα από 57 παιδιά από 7 έως 13 χρονών και 3 δασκάλους προσπαθούν να αλλάξουν το περιεχόμενο του σχολείου, δίνοντας μια προοπτική αναζήτησης για το σχολείο της Αριστεράς.
Εκπαιδεύομαι γι’ αυτούς δεν σημαίνει προετοιμάζομαι για τη ζωή ακούγοντας κούφια λόγια, αλλά αντιμετωπίζω τις ίδιες τις δυσκολίες της ζωής. Αντί να αποκρύπτει την πραγματικότητα, ένα σχολείο θα έπρεπε να αφήσει το παιδί να αναπτύσσεται σε διαρκή επαφή με αυτή την πραγματικότητα. Το σχολείο δεν ζητά από τα παιδιά να κάνουν κάτι, αλλά να μάθουν να κάνουν. Όχι να δουλεύουν αλλά να μάθουν να δουλεύουν... Με αφετηρία διαπιστώσεις σαν αυτές προσπαθούν να καταρτίσουν ένα συλλογικό σχέδιο, αμφισβητώντας το κυρίαρχο μοντέλο που θέλει να αγωνιζόμαστε να μάθει όλος ο κόσμος με τον ίδιο τρόπο που μαθαίνουν οι αστοί και αναζητώντας τα διαφορετικά στοιχεία που θα έχει ένα σχολείο της Αριστεράς.
Στο βιβλίο αυτό η ομάδα δεν διηγείται παρά ένα μέρος της συλλογικής προσπάθειας από τα πρώτα βήματα (λέσχη χειροτεχνίας) ως τις πιο επεξεργασμένες μορφές της (διαχείριση ενός εστιατορίου στη γειτονιά, κατασκευή παιχνιδιών για την αίθουσα αναψυχής) και προπαντός την πραγματοποίηση του συλλογικού σχεδίου να κάνουν ένα τσίρκο και να φύγουν στην επαρχία για να δώσουν παραστάσεις.
Στο πρώτο μέρος τα παιδιά διηγούνται και φωτογραφίζουν την «Περιοδεία» του Τσίρκου με τ’ Άστρα στην περιοχή της Μπεάρν και της χώρας των Βάσκων. Στη συνέχεια οι ενήλικοι τοποθετούν την εμπειρία του Τσίρκου με τ’ Άστρα στο πλαίσιο της οδού Βιτρύβ, διηγούνται πώς και γιατί γεννήθηκε η μεγάλη ομάδα· πώς διαμορφώθηκε και εξελίχθηκε γύρω από το τσίρκο· πώς αντιμετώπισε τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν: διάσπαση, μοίρασμα εξουσιών, βία κτλ.
Την εισαγωγή στο βιβλίο «έξω από το σχολείο» των παιδιών και των ενηλίκων του σχολείου έκανε ο Ζαν Φουκαμπέρ, ο οποίος επισημαίνει τα χαρακτηριστικά της απόπειρας που στοιχειοθετούν μια άλλη παιδαγωγική. Τον Ζαν Φουκαμπέρ θα τον δούμε αργότερα να πρωταγωνιστεί μέσα από το γαλλικό παιδαγωγικό ινστιτούτο τη δεκαετία του ’80 και στις αρχές της δεκαετίας του ’90 στη θέσμιση όλων των σχετικά πρόσφατων καινοτομιών της υποχρεωτικής γαλλικής εκπαίδευσης (οργάνωση των σπουδών σε κύκλους, Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας, σχολικό σχέδιο), σπέρματα των οποίων υπήρχαν στην απόπειρα του σχολείου της οδού Βιτρύβ.
Το βιβλίο προλογίζει επίσης ο Ρομπέρ Γκλουτόν, ο επιθεωρητής που υπέθαλψε ένα σύνολο παρόμοιων πειραματισμών στην περιφέρεια της ευθύνης του, το 20ο παρισινό διαμέρισμα, όπου βρισκόταν και το σχολείο της οδού Βιτρύβ. Ο Ρομπέρ Γκλουτόν με σθένος υποστηρίζει: «μια θεωρία δεν μπορεί να ζήσει περιμένοντας αιώνια την εφαρμογή της. Αν δεν δοκιμαστεί και δεν αμφισβητηθεί από την πρακτική, θα σβήσει».
