Λίγα σκόρπια λόγια

          Figure 1  Είναι γνωστό προ πολλού ότι οι φυσικοί πόροι της χώρας και του πλανήτη μας δεν είναι απεριόριστοι. Ο αέρας που αναπνέουμε και το νερό που πίνουμε, αυτά τα ανεκτίμητα δημόσια αγαθά, μολύνονται, λιγοστεύουν... Η ανεξέλεγκτη ανθρώπινη δραστηριότητα και το οικονομικό μοντέλο της ξέφρενης ανάπτυξης με βασικό φορέα την κατανάλωση, κάθε άλλο παρά αθώα και προοδευτικά αποδείχτηκαν. Στο βωμό του κέρδους συντελέστηκε τα τελευταία εκατόν πενήντα χρόνια μια λεηλασία άνευ προηγουμένου: Ο πλανήτης υπερθερμαίνεται, οι παγετώνες λιώνουν και το κλίμα αλλάζει δραματικά. Οι οικολογικές ισορροπίες έχουν διαταραχτεί. Η ξηρασία απ’ τη μια και τα ξεσπάσματα της φύσης ως αντίβαρο απ’ την άλλη επιτείνουν την φυσική καταστροφή και την ερημοποίηση...  
Τα φαινόμενα αυτά που έχουν επισημανθεί διεθνώς ήδη από τη δεκαετία του ’60, δεν είναι η ζοφερή προοπτική του μέλλοντος, αλλά η ίδια η σημερινή πραγματικότητα παρούσα! Η οικολογική κρίση δεν επίκειται, ζούμε ήδη μέσα σ’ αυτή. Συνεπώς το ζητούμενο δεν είναι πλέον η πρόληψη, αλλά η αντιμετώπισή της...
Όμως οι ισχυροί της γης που ορίζουν σε μεγάλο βαθμό  τις τύχες της ανθρωπότητας, δέσμιοι των ανεξέλεγκτων οικονομικών συμφερόντων, κωφεύουν, οι κυβερνήσεις εξαρτημένες και ανήμπορες να αντιδράσουν και οι πολίτες στην πλειοψηφία τους παρακολουθούν ανήσυχοι και αμήχανοι...
Κι ενώ η ρύπανση και η μόλυνση του περιβάλλοντος διεθνώς θεωρείται μείζον πρόβλημα και οι πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται πληθαίνουν για την αντιμετώπισή τους, στην Ελλάδα οι αντιδράσεις είναι ακόμα υποτονικές. Ενώ στις λεγόμενες προηγμένες χώρες έχουν περάσει λ.χ. στην πλήρη ανακύκλωση των απορριμάτων, στις μεγαλύτερες πόλεις της Ελλάδας ακόμα συσκέπτονται πού θα θαφτούν τα σκουπίδια, ενώ στην ελληνική επαρχία καίγονται ακόμα στις χωματερές… Με το εθνικό οδικό δίκτυο να έχει την εικόνα ενός απέραντου σκουπιδότοπου.
Όμως, πέρα από το γενικότερο πρόβλημα, στις μεγάλες πόλεις όπου το περιβάλλον είναι πολύ επιβαρυμένο, τουλάχιστον στον τομέα της διάθεσης των απορριμάτων έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση. Αν όμως οι μεγαλύτεροι δήμοι συμπεριλαμβάνουν στις καθημερινές τους δραστηριότητες και πρακτικές ανακύκλωσης, στην επαρχία λίγα μέρη ακόμα μπορούν να περηφανευτούν γι’ αυτό. Στο νομό Αιτωλοακαρνανίας η νομαρχικακή και τοπική αυτοδιοίκηση προς το παρόν παραμένει εκκωφαντικώς απούσα και μόνο κάποιες μεμονωμένες ιδιωτικές εταιρείες έχουν κάνει την εμφάνισή τους, οι οποίες ωστόσο παραμένουν αθεράπευτα πρόχειρες, δεν διαθέτουν κανενός είδους ευαισθησία και φυσικά δεν έχουν κανένα απολύτως ειδικό βάρος.
Βέβαια, η αλματώδης επιδείνωση του περιβάλλοντος σύντομα θα υποχρεώσει τις αρχές να πάρουν μέτρα. Η αντιμετώπιση του προβλήματος με οικολογικό τρόπο είναι ζήτημα χρόνου, πιστεύω, αλλά τι να το κάνεις όταν η κατάσταση θα είναι οριστικά μη αναστρέψιμη...   
Μόνη μας ελπίδα είναι η αφύπνιση των πολιτών... Μόνο η κοινωνία των πολιτών μπορεί να υποχρεώσει τους κρατούντες να σταματήσουν τον κατήφορο...  Φυσικά, δεν είναι μόνο η οικολογική κρίση που πρέπει να εξαληφθεί. Είναι επίσης η φτώχεια, η ανεργία, ο κοινωνικός αποκλεισμός, η ξενοφοβία και τόσα ακόμα δεινά που εξέθρεψαν οι ποικίλες μορφές εκμετάλλευσης και όξυνε η παγκοσμιοποίηση... Όμως η οικολογική κρίση διαφέρει, γιατί απειλεί την ίδια την επιβίωση του ανθρώπινου είδους. Κι’ αυτό για μένα είναι πρωταρχικό και δεν επιδέχεται κανενός είδους αμφισβήτηση.
Απέναντι στα μείζονα οικολογικά προβλήματα οφείλουμε ως πολίτες να δείξουμε μεγαλύτερη προσοχή, σύνεση και υπευθυνότητα. Όμως για μας τους εκπαιδευτικούς που έχουμε στα χέρια μας τους αυριανούς πολίτες, η ευθύνη είναι μακροπρόθεσμη και γι’ αυτό μεγαλύτερη. Πρέπει να ενημερώσουμε τα παιδιά, να τα ευαισθητοποιήσουμε στα μείζονα οικολογικά ζητήματα και να αναλάβουμε από κοινού στο μέτρο του δυνατού πρωτοβουλίες προστασίας του περιβάλλοντος.

            Κι είναι η ανακύκλωση ενέργεια που μπορεί να σημαίνει κάτι ιδιαίτερο πέρα από τη δημιουργία στάσεων ανανέωσης και αυτοσυντήρησης; Όχι, από μόνο του δεν σημαίνει κάτι ιδιαίτερο. Απόδειξη είναι ότι δεν υπάρχει κανένας πολιτικός σχηματισμός που να μη εντάσσει στην ατζέντα του και ολίγη οικολογία...  Μπορεί στα σοβαρά να ισχυριστεί κανείς ότι η οικολογική δράση είναι πραγματικά στοιχείο που ανατρέπει τα δεδομένα; Κατά τη γνώμη μου όχι, αν δεν θέτει στο στόχαστρό της την ίδια την κατανάλωση και την ανθρώπινη απληστεία, αν δεν συντείνει στην αμφισβήτηση του σημερινού μοντέλου παραγωγής-κατανάλωσης και στη δημιουργία μιας νέας εθνικής κουλτούρας και μιας  νέας παγκόσμιας ηθικής. 
Κι όλα αυτά τα σπουδαία και μεγάλα μπορεί να τα θέτει επι τάπητος μια απλή  ανακύκλωση; Ανακύκλωση, θα πει κανείς, κάνουν και οι πρόσκοποι. Η ανακύκλωση δεν είναι τίποτα σπουδαίο, όμως για μας είναι η απαρχή σε μια γεωγραφική περιοχή όπου δεν έχει εκδηλωθεί ακόμα καμιά οργανωμένη κοινωνική πρωτοβουλία. Πέρα από την πρακτική του πλευρά, που δεν είναι διόλου αμελητέα, είναι σπουδαίο παιδαγωγικό μέσο για τη δημιουργία οικολογικών στάσεων και κοινωνικής συνείδησης στα παιδιά. Δεν στοχεύουμε απλώς στη συγκομιδή των απορριμμάτων και στην ανακύκλωση, αλλά στη διαρκή ποιοτική διεργασία απ’ την οποία θα προκύψουν οι υπεύθυνοι και οι ενεργοί πολίτες του αύριο.
Όμως θα πει κανείς ότι όλα είναι μάταια όταν δεν υπάρχει ένα πολιτικό σχέδιο όπου μπορεί να ενταχθεί η κοινωνική δράση, και ότι χωρίς αυτό όλες οι προσπάθειες μπορούν εύκολα να ενταχθούν στο υπάρχον σύστημα. Όμως ελπίζουμε όσο οι συνειδήσεις θα εξακολουθούν να μην ελέγχονται τόσο εύκολα. Η κοινωνική συνείδηση των πολιτών, όταν υπάρχει, μπορεί να αφυπνιστεί όταν συντρέχουν οι συνθήκες. Γι’ αυτό άλλωστε η εκπαίδευση του ανθρώπου μπορεί να γίνει μέσο ανατροπής του κατεστημένου. Ασφαλώς οι κοινωνικές συνθήκες είναι ο άλλος πόλος που ενεργοποιεί ή αδρανοποιεί την εκπαιδευτική δυναμική. Όμως η εκπαίδευση μπορεί να δημιουργήσει ένα υπόβαθρο το οποίο θα διαμορφώσει τους όρους μιας κοινωνικής και πολιτικής πάλης ενάντια σ’ όλες τις μορφές καταπίεσης και αλλοτρίωσης που ασχημαίνουν την ανθρώπινη ύπαρξη.
Άραγε όλα αυτά είναι αθεράπευτη αισιοδοξία; Ουτοπία; Ποιος ξέρει;
Όμως, πώς μπορεί να πορευθεί κανείς χωρίς ελπίδα;
Το βέβαιο είναι ότι δεν μπορείς να ασκήσεις το επάγγελμα του εκπαιδευτικού, αν δεν είσαι αισιόδοξος...

Αρχική σελίδαΕπόμενη σελίδα