O MHXANOLOGOS

Παιδαγωγικά και πρακτικά ερωτήματα διδασκαλίας

Ένα νέο μάθημα, με νέο τρόπο διδασκαλίας και αξιολόγησης, είναι εύλογο ότι δημιουργεί πλείστα ερωτήματα στους εκπαιδευτικούς.
Τα ερωτήματα άρχισαν να υποβάλλονται μετά την ενημέρωσή μας για το πλαίσιο του μαθήματος (Αναλυτικό Πρόγραμμα και Αξιολόγηση), όπως αυτό καθορίστηκε από την Πολιτεία και ολοκληρώθηκε στις 21-12-2006 με την εγκύκλιο για την Αξιολόγηση των μαθημάτων του ΕΠΑΛ.
Σχετικά άμεσα, συντάξαμε τις πρώτες Συμβουλές για τα Στοιχεία Τεχνολογίας.

Παράλληλα, ανοίγουμε «ανοικτή γραμμή» με τους εκπαιδευτικούς και συγκεντρώνουμε συνεχώς τις ερωτήσεις που τίθενται, επιχειρώντας να προσφέρουμε πρακτικές συμβουλές για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι διδάσκοντες.

Το μάθημα «Στοιχεία Τεχνολογίας» πρέπει να αντιμετωπιστεί ως το βασικό μάθημα προσανατολισμού και διερεύνησης των επιμέρους τεχνολογικών ενδιαφερόντων των μαθητών και δευτερευόντως ως μάθημα πληροφόρησης και εισαγωγής σε βασικά θέματα της τεχνολογίας.

Ο παραπάνω χαρακτήρας του μαθήματος διασφαλίζεται από την πρόβλεψη του αναλυτικού προγράμματος στο οποίο αναφέρεται:

«Σκοπός του μαθήματος: Η ουσιαστική και βιωματική προσέγγιση των μεθόδων και του περιεχομένου της Σύγχρονης Τεχνολογίας στους βασικούς τομείς της.

Στην ίδια κατεύθυνση, η Εγκύκλιος για την «Αξιολόγηση μαθητών Επαγγελματικών Λυκείων» (Εγκύκλιος ΥΠΕΠΘ/139208/Γ2/21-12-2006) προβλέπει:

«Το μάθημα αυτό θεωρείται γραπτώς εξεταζόμενο και θέση γραπτού βαθμού σε αυτό επέχει ο βαθμός σχετικής γραπτής ατομικής εργασίας που ανατίθεται στους μαθητές στο πλαίσιο του μαθήματος αυτού.»

«Όσον αφορά στην προφορική βαθμολογία μαθητών κατά τη διάρκεια των τετραμήνων, ισχύουν τα εξής:

Για την αξιολόγηση του μαθητή κατά τετράμηνο ο διδάσκων συνεκτιμά (σ.σ μεταξύ άλλων):
…

δ. Tις εργασίες που εκτελεί στο σπίτι ή το Σχολείο.

ε. Tο φάκελο επιδόσεων και δραστηριοτήτων του μαθητή, όπου αυτός τηρείται.»

(σ.σ. Αυτές οι συμβουλές, στο μεγαλύτερο μέρος τους είχαν σταλεί στα σχολεία από τον Σεπτέμβριο του 2006, αλλά πρέπει να ληφθούν κυρίως υπόψη από την αρχή της επόμενης χρονιάς)

Τις πρώτες ώρες διδασκαλίας, προτείνουμε ο εκπαιδευτικός να ενημερώσει σύντομα τους μαθητές για τις θεματικές ενότητες που περιλαμβάνει το βιβλίο.

Επίσης, μπορεί να αφιερώσει 1-2 ώρες, για επίσκεψη στα εργαστήρια του σχολείου, ώστε οι μαθητές να έρθουν σε μια πρώτη επαφή με την άλλη προσέγγιση της γνώσης, αυτήν της εργαστηριακής εξάσκησης. Εφ’ όσον είναι εφικτό, οι επισκέψεις στα εργαστήρια θα πρέπει να γίνονται και στην πορεία παρουσίασης των διαφόρων κεφαλαίων αλλά και με κάθε ευκαιρία, κυρίως όταν υπάρχουν προβληματισμοί κατά την εκπόνηση των εργασιών.

Ο εκπαιδευτικός μπορεί να προσεγγίσει το αντικείμενο αξιοποιώντας δημιουργικά τα ενδιαφέροντα των μαθητών τα οποία εντόπισε τις πρώτες μέρες. Με βάση τα περιεχόμενα του μαθήματος, μπορεί ο εκπαιδευτικός να οικοδομήσει τη διδασκαλία του σε συνεργασία με τους μαθητές, σύμφωνα με συγκεκριμένες ερωτήσεις, όπως αναφέρονται παρακάτω ανά κεφάλαιο.

Όμως, για να μπορέσει να ανταποκριθεί ο εκπαιδευτικός στις απαιτήσεις του μαθήματος και κυρίως να πείσει τους μαθητές να συμμετάσχουν ενεργητικά με ατομικές και ομαδικές εργασίες, θα πρέπει να τους «γνωρίσει» καλά.

Προσοχή!

Το να «γνωρίσουμε» έναν έφηβο δεν είναι απλή υπόθεση. Απαιτεί μια συστηματική συνεχή προσπάθεια καθ’ όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους. Είναι μάλιστα σύνηθες ο εκπαιδευτικός να κάνει λάθος στις αρχικές εκτιμήσεις του και να πρέπει να τις αναθεωρήσει.

Η γνωριμία με τους μαθητές δεν μπορεί προφανώς να γίνει με από παραδοσιακή μετωπική διδασκαλία. Για αυτό το λόγο, από τις πρώτες ημέρες, κατά την υποδοχή των μαθητών αλλά και κατά την παρουσίαση των επιμέρους θεματικών ενοτήτων του βιβλίου, θα πρέπει να προκαλούνται συνεχώς συζητήσεις, διαφωνίες, ελεγχόμενες εντάσεις ή να παροτρύνονται οι μαθητές να αντιμετωπίσουν συγκεκριμένα θέματα – με απλές εργασίες – ασκήσεις μέσα στην τάξη. Όταν ξεκινήσουν να γίνονται οι εργασίες, τότε θα αρχίσουμε να γνωρίζουμε τους μαθητές καλύτερα, αφού θα είμαστε υποχρεωμένοι να συνομιλούμε συνεχώς μαζί τους, να τους λύνουμε τις απορίες, να αναγνωρίζουμε τα δυνατά και αδύνατα σημεία τους, να αντιλαμβανόμαστε πως πραγματικά σκέπτονται.

Με την προτεινόμενη προσέγγιση ο καθηγητής θα πρέπει προσπαθήσει να διαγνώσει κυρίως:

- Αρχικές επιλογές του μαθητή (επάγγελμα που επιθυμεί να ακολουθήσει, ενδιαφέρον για ανώτερες σπουδές κλπ)

- Ενδιαφέροντα τα οποία μπορούν να συνδυαστούν με το μάθημα

- Προϋπάρχουσα γνώση και εμπειρία σε τεχνολογικά θέματα (από το σχολείο ή πιθανή επαγγελματική του εμπειρία)

- Πηγές επαγγελματικών και τεχνολογικών πληροφοριών από το άμεσο περιβάλλον του μαθητή (επαγγελματικό περιβάλλον γονέων, συγγενών, φίλων, ευχέρεια αναζήτησης πληροφοριών στο Ιντερνετ κλπ)

- Βασικά θετικά ή αρνητικά χαρακτηριστικά που έχουν σχέση με το μαθησιακό του προφίλ ή την προσωπικότητά του (π.χ. αδυναμία μελέτης, γραπτής και προφορικής έκφρασης, παρουσίασης) τα οποία θα πρέπει να βελτιωθούν.

Προτείνεται, για κάθε μαθητή, ο εκπαιδευτικός να δημιουργήσει ειδικό φάκελο ή τουλάχιστον μια απλή καρτέλα στην οποία θα αναφέρονται ενδεικτικά τα παρακάτω.

Γιατί χρειάζεται η συνεργασία μεταξύ των καθηγητών της Α΄ τάξης και τι είδους συνεργασία μπορεί να υπάρξει;

Η γνωριμία με τις ιδιαιτερότητες των μαθητών απαιτεί συνεργασία με τους άλλους καθηγητές που διδάσκουν στην πρώτη τάξη και κυρίως με τον εκπαιδευτικό που διδάσκει ΣΕΠ. Επιπλέον, όλοι γνωρίζουμε ότι κάποιοι μαθητές προσεγγίζονται καλύτερα από ορισμένους καθηγητές ενώ κάποιοι άλλοι από άλλους. Η συζήτηση μεταξύ των καθηγητών μπορεί να μας βοηθήσει όλους να βρούμε διόδους επικοινωνίας ακόμη και με μαθητές που θεωρούμε ότι δεν υπάρχει τρόπος να τους επηρεάσουμε.

Διδάσκων το μάθημα «Εφαρμογές Πληροφορικής»
Το μάθημα «Εφαρμογές Πληροφορικής», σε συνεργασία με τον υπεύθυνο εκπαιδευτικό, μπορεί να αξιοποιηθεί:

- Για την αναζήτηση πληροφοριών στο Ιντερνετ

- Για τον υπολογισμό μεγεθών και δημιουργία διαγραμμάτων στο excel

- Για την παρουσίαση της εργασίας σε power point ή, για τους μαθητές οι οποίοι έχουν αποκτήσει ευχέρεια στον υπολογιστή, με αξιοποίηση του προγράμματος flash

- Για τη δημιουργία ιστοσελίδας σχετική με την εργασία που διαπραγματεύτηκαν

Επισημαίνουμε ότι στο αναλυτικό πρόγραμμα των εφαρμογών πληροφορικής συμπεριλαμβάνονται τα παραπάνω προγράμματα ενώ στις σχετικές οδηγίες του συγκεκριμένου μαθήματος αναφέρεται ότι «Οι εργαστηριακές ασκήσεις του μαθήματος πρέπει να είναι προσανατολισμένες, κατά το δυνατόν, σε παραδείγματα από τον εργασιακό χώρο που απευθύνεται ο κάθε Κύκλος Σπουδών του ΕΠΑ.Λ»

Διδάσκων το μάθημα «Τεχνικό Σχέδιο»
Στο πλαίσιο της εκπόνησης των εργασιών μπορεί να αξιοποιηθεί το συγκεκριμένο μάθημα σε συνεργασία τον υπεύθυνο καθηγητή, με σκοπό τον τυχόν σχεδιασμό αντικειμένων (αναπαράσταση πραγματικών αντικειμένων ή εγκαταστάσεων που μετρήθηκαν, σχεδιασμός ενός ομοιώματος ή μακέτας κλπ). Επισημαίνουμε ότι, στις σχετικές οδηγίες του συγκεκριμένου μαθήματος αναφέρεται: «Μέσω της σπουδής του ο μαθητής θα προσλάβει ένα πλήθος πληροφοριών σχετικών με τις τεχνικές επιστήμες και τα τεχνικά επαγγέλματα οι οποίες θα συμβάλλουν στον προσανατολισμό του. Παράλληλα θα υποβοηθηθεί η ανάδειξη της σύνδεσης του Τεχνικού Σχεδίου και άλλων γνωστικών αντικειμένων (Στοιχεία Τεχνολογίας, ΣΕΠ - Περιβάλλον Εργασίας) μεταξύ τους και με τις τεχνολογικές εφαρμογές».

Διδάσκων το μάθημα ΣΕΠ – Περιβάλλον Εργασίας
Το συγκεκριμένο μάθημα κατέχει σημαντικότατο ρόλο όσον αφορά στον εντοπισμό των ιδιαιτεροτήτων και των ενδιαφερόντων των μαθητών, παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη στην καθοδήγηση του καθηγητή στην επιλογή των εργασιών. Η συνεργασία με τον διδάσκοντα του ΣΕΠ μπορεί να βοηθήσει και στην προσέγγιση των μαθητών οι οποίοι αρνούνται να ανταποκριθούν ή ακόμη και να αναλάβουν συγκεκριμένη εργασία
Συγχρόνως, επειδή και το συγκεκριμένο μάθημα πραγματοποιείται με ατομικές και ομαδικές εργασίες, είναι δυνατόν ορισμένες από αυτές να είναι κοινές με το μάθημα «Στοιχεία Τεχνολογίας» (πχ αν κάποιος μαθητής αναλάβει να εκπονήσει εργασία για τα συνεργεία αυτοκινήτων, τα μηχανήματα και τα εργαλεία τους, μπορεί παράλληλα να διερευνήσει και το Περιβάλλον εργασίας σε ενιαία εργασία).

Διδάσκοντες Τεχνολογικά Μαθήματα στις υπόλοιπες τάξεις
Τα «Στοιχεία Τεχνολογίας» ενώ απαιτούν γνώσεις από διάφορα τεχνολογικά πεδία διδάσκονται από καθηγητή συγκεκριμένης ειδικότητας (πχ Μηχανολόγος) ο οποίος είναι απίθανο να μπορεί να απαντήσει στο σύνολο των ερωτημάτων που θα προκύπτουν από τις εργασίες των μαθητών (πχ για θέματα ηλεκτρονικού ή δομικά). Για αυτό το λόγο είναι απαραίτητο ο συγκεκριμένος καθηγητής να ζητάει βοήθεια και από άλλες ειδικότητες και από τους εργαστηριακούς εκπαιδευτικούς ή να αξιοποιεί, εφ όσον αυτό είναι δυνατόν, τον υπάρχοντα εργαστηριακό εξοπλισμό του σχολείου.

Διδάσκοντες τα υπόλοιπα μαθήματα
Εφ όσον υπάρξει μια γενικότερη κουλτούρα συνεργασίας στην Α΄ τάξη ΕΠΑΛ μπορούν να αξιοποιηθούν και οι υπόλοιποι εκπαιδευτικοί. Για παράδειγμα, ο διδάσκων φιλολογικά μαθήματα θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές στην εκπόνηση των γραπτών δοκιμίων τους αλλά ακόμη και να λάβει υπόψη του αυτές τις εργασίες στην αξιολόγηση του μαθήματός του. Αντίστοιχα ο μαθηματικός, ο φυσικός κλπ. Ο εκπαιδευτικός ο οποίος διδάσκει την αγγλική γλώσσα μπορεί να βοηθήσει στην προσέγγιση των ξενόγλωσσων πηγών πληροφοριών για την εργασία ή τουλάχιστον να βοηθήσει στη σύνταξη σύντομης περίληψης της εργασίας στα αγγλικά, όπως προβλέπεται από τις συμβουλές που δόθηκαν για το μάθημα των Στοιχείων Τεχνολογίας. Αυτό θα έχει πολλαπλά οφέλη καθώς οι μαθητές θα αντιληφθούν ότι όλοι οι εκπαιδευτικοί έχουν κοινό σκοπό, γεγονός που θα βοηθήσει σημαντικά τους ίδιους τους μαθητές αλλά και όλους τους εκπαιδευτικούς.

Πως θα ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του μαθήματος οι μαθητές μας που στην πλειοψηφία τους είναι αδιάφοροι, αδύνατοι στα μαθήματα και χωρίς υπόβαθρο;

Η συγκεκριμένη προσέγγιση απευθύνεται κυρίως σε αυτούς τους μαθητές. Με τον τρόπο διδασκαλίας που προτείνεται, μπορούμε να τους βοηθήσουμε να επιλέξουν εργασίες που ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντά τους ώστε να ενεργοποιηθούν και στο επίπεδό τους ώστε να βιώσουν μια επιτυχία (ορισμένοι από τους μαθητές μας δεν έχουν ίσως ποτέ βιώσει επιτυχίες στην τάξη).

Όταν λέμε ενδιαφέροντά τους, μπορούμε να δουλέψουμε στην αρχή στις παρυφές του μαθήματος. Πχ αν κάποιοι μαθητές ενδιαφέρονται μόνον για το ποδόσφαιρο και είναι φίλαθλοι του Ολυμπιακού, μια πολύ καλή εργασία είναι να επισκεφθούν το Στάδιο Καραϊσκάκη και να αποτυπώσουν τις Ηλεκτρολογικές ή Υδραυλικές εγκαταστάσεις του. Κάποιοι μαθητές στα νησιά που ενδιαφέρονται μόνο για τον τουρισμό γιατί οι γονείς τους και οι ίδιοι απασχολούνται σε ξενοδοχείο, ας αποτυπώσουν τις εγκαταστάσεις ή το κτίριο του ξενοδοχείου και ας εξετάσουν πως μπορούν να βελτιωθούν.

Οι αδύνατοι μαθητές, μπορούν κατ’ αρχήν να αναλάβουν απλές εργασίες πχ συλλογή προσπέκτους για υλικά υδραυλικού, εξήγηση χαρακτηριστικών αυτοκινήτων και σύγκριση, υλικά μόνωσης κλπ και να τα παρουσιάσουν σε μία πινακίδα. Μπορούν όμως να συμμετάσχουν σε κάποια ομαδική εργασία, αναλαμβάνοντας τομείς που τους ενδιαφέρουν και μπορούν να ανταποκριθούν και να βοηθηθούν από τους υπόλοιπους ώστε να γνωρίσουν ευρύτερα ένα αντικείμενο ή να αναπτύξουν πρόσθετες δεξιότητες ή τις γνώσεις τους.

Πως θα πείσουμε τους μαθητές να αναλάβουν και να φέρουν σε πέρας εργασίες;

Η αρχή είναι το ήμισυ του παντός, για αυτό το λόγο πρέπει να προετοιμαστούμε κατάλληλα ώστε να μην αποτύχουμε. Σε καμία περίπτωση δεν ζητάμε από τους μαθητές να δηλώσουν την ατομική εργασία που θα εκπονήσουν ή την ομαδική που θα συμμετάσχουν πριν προετοιμάσουμε το έδαφος.
Αναφέρουμε από την αρχή την υποχρέωση αυτή του μαθήματος, αναδεικνύοντας το θετικό της προσέγγισης και το σκοπό. Πχ

«Αυτό το μάθημα είναι διαφορετικό από τα υπόλοιπα και μπορεί να σας ενθουσιάσει γιατί θα κάνετε πράγματα που θα σας ενδιαφέρουν, θα ασχοληθείτε με θέματα που θα θέλατε να γνωρίσετε και όχι με αυτά που θα σας καθορίσει ο καθηγητής. Για πρώτη ίσως φορά από τότε που πήγατε σχολείο, έχετε τη δυνατότητα να είσαστε εσείς οι καθηγητές και όχι οι ακροατές. Έτσι, αν κάποιοι από εσάς έχετε την άποψη ότι δεν τα καταφέρνετε στα μαθήματα, σε αυτό το μάθημα ξεχάστε ό,τι γινόταν μέχρι τώρα. Μπορείτε πραγματικά να διαπρέψετε!.
Ο καθηγητής σε αυτό το μάθημα θα μαθαίνει μαζί σας, προσπαθώντας να βοηθήσει να απαντηθούν τα ερωτήματα που βάζετε. Ίσως να είναι συναρπαστικό.
Εγώ θα παρουσιάζω 2-3 βασικά πράγματα σε κάθε κεφάλαιο και το υπόλοιπο μάθημα θα γίνεται από εσάς, μέσα από τις εργασίες που θα κάνουμε μαζί.
Οι εργασίες θα είναι ατομικές ή ομαδικές, απλές ή σύνθετες, ανάλογα με τα θέματα που θα προτείνετε. Εγώ θα σας βοηθήσω σε κάθε σας βήμα, από την επιλογή της εργασίας ή των εργασιών που θα συμμετάσχετε ώστε να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του μαθήματος, μέχρι την παρουσίασή τους. Η παρουσίαση της κάθε εργασίας θα γίνεται σε όλη τη τάξη γιατί έτσι θα μπορούμε όλοι να γνωρίσουμε ό,τι ενδιαφέρον μαθαίνει η κάθε ομάδα. Επίσης, μέσα από τις εργασίες των άλλων ομάδων θα γνωρίσουμε τα επιμέρους επαγγέλματα του Τεχνολογικού Κύκλου, ώστε να είμαστε σίγουροι για τις επιλογές που θα κληθούμε να κάνουμε στη Β΄τάξη. Περιττό να πω ότι, αν δουλέψουμε έτσι όπως φαντάζομαι, δεν θα έχετε κανένα πρόβλημα με τη βαθμολογία, ίσως μάλιστα να κερδίσετε με την αξία σας το μεγαλύτερο βαθμό που έχετε κερδίσει ποτέ σε μάθημα».

Πριν ζητήσουμε τις πρώτες δηλώσεις ανάληψης εργασιών θα πρέπει να έχουμε διασφαλίσει ότι θα … υπάρξουν τέτοιες. Το καλύτερο είναι, με προσωπική κουβέντα, να έχουμε εξασφαλίσει τις πρώτες απλές αλλά ενδιαφέρουσες εργασίες από μαθητές οι οποίοι βρίσκονται στο επίκεντρο της τάξης. Είναι σίγουρο μετά την πρώτη επιτυχημένη παρουσίαση θα ανέβει το ενδιαφέρον και άλλων μαθητών. Οι λίγοι που δεν θα καταφέρουμε να πείσουμε ώστε να συμμετάσχουν αυθόρμητα θα προσπαθήσουμε να τους εντάξουμε σε ομαδικές εργασίες με τους φίλους τους. Σημειώνουμε επίσης ότι η σύνθεση των ομάδων θα πρέπει να είναι κατά το δυνατόν ανομοιογενής ως προς το επίπεδο των μαθητών.

Πως θα αξιολογήσουμε το έργο των επιμέρους μαθητών που μετέχουν σε μια ομαδική εργασία;

Θεωρητικά είναι αρκετά εύκολο αν η ομαδική εργασία αναλυθεί σε μικρά έργα και ακολουθηθεί ένα σαφές πρόγραμμα εργασίας (επιμέρους καταμερισμός και στόχοι, εξέλιξη χρονοδιαγράμματος, επίτευξη στόχων, αυτοαξιολόγηση ομάδας κλπ)

Αυτό όμως δεν είναι πάντοτε εύκολο στην πράξη και πάντως αποτελεί το βασικό πεδίο διερεύνησης και βελτίωσης των διαδικασιών των ομαδικών εργασιών. Η πιο απλή προσέγγιση είναι η αξιολόγηση μέσω του απολογισμού της πορείας που ζητάμε να γίνεται από κάθε μέλος της ομάδας (προφορικά ή γραπτά) ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Επίσης σημαντικό ρόλο παίζει και η τελική παρουσίαση που θα κάνει το κάθε μέλος της ομάδας, με κίνδυνο βέβαια, αν περιοριστούμε σε αυτό, να μην αξιολογηθεί η συμμετοχή στο έργο αλλά η ικανότητα έκφρασης.

Που θα γίνονται οι εργασίες; Στο σπίτι ή στο σχολείο;

Θα πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια, το μεγαλύτερο μέρος των εργασιών να πραγματοποιείται στο σχολείο, με τη βοήθεια του καθηγητή. Σε γενικές γραμμές μπορούμε να πούμε ότι στο σπίτι θα γίνεται κάποια προετοιμασία και στο σχολείο θα δημιουργούνται οι εργασίες. Η συγκέντρωση των πληροφοριών μπορεί να γίνεται εκτός σχολείου, στο περιβάλλον του μαθητή ή στο σπίτι. Επίσης, αναζήτηση πληροφοριών στο Ιντερνετ μπορεί να γίνεται στο πλαίσιο του μαθήματος πληροφορικής ή στην τυχόν βιβλιοθήκη, αν διαθέτει το σχολείο. Η σύνθεση των εργασιών είναι καλό να γίνεται στο σχολείο.

Τι ακριβώς θα γίνεται στην τάξη κατά το στάδιο της εκπόνησης των εργασιών; Πως θα ελέγχουμε όλους τους μαθητές που κάνουν ξεχωριστά μάθημα;

Κατά την εκπόνηση των εργασιών, οι μαθητές θα πρέπει να λύνουν τις απορίες τους, να μελετούν την εργασία τους, να συνθέτουν τα συμπεράσματά τους ή να δημιουργούν απλές κατασκευές μέσα στην τάξη. Προφανώς κάτι τέτοιο διευκολύνεται με τις ομαδικές εργασίες. Είναι ευνόητο ότι πολύ πιο εύκολα μπορεί ένας εκπαιδευτικός να ελέγχει και να καθοδηγεί 4-5 ομάδες μαθητών που εργάζονται σε μία τάξη παρά 20 ξεχωριστούς μαθητές. Η κατάσταση διευκολύνεται αν κάποια ομάδα μαθητών μπορεί να δουλέψει σε κάποιον άλλο χώρο, όπως βιβλιοθήκη, εργαστήριο πληροφορικής, κάποια διπλανή αίθουσα κλπ.

Στο επίπεδο της επίλυσης αποριών ή της προσπάθειας να λυθεί κάποιο πρόβλημα που αντιμετωπίζει μια ομάδα ή ένας μαθητής, τα πράγματα είναι εύκολα καθώς αυτό μπορεί να γίνει μέσα από συζήτηση και προσπάθεια συμμετοχής όλων των μαθητών, κάτι ανάλογο που γίνεται και κατά την κλασσική παράδοση των μαθημάτων. Το πρόβλημα προκύπτει στη φάση της ανάλυσης και σύνθεσης των εργασιών μέσα στην τάξη. Αν έχουν τεθεί αναλυτικά οι στόχοι της εργασίας, τα ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν, ο ρόλος του κάθε μέλους της ομάδας και το χρονοδιάγραμμα, τότε είναι δυνατόν να τα καταφέρουμε, παρά τις δυσκολίες που έχει ένα τέτοιο εγχείρημα. Οι δυσκολίες προέρχονται από το γεγονός ότι οι μαθητές δεν έχουν μάθει να δουλεύουν κατ’ αυτόν τον τρόπο μέσα στην τάξη, αλλά ούτε και οι εκπαιδευτικοί. Ωστόσο, η εμπειρία που υπάρχει διεθνώς αλλά και στην Ελλάδα, από αρκετά γυμνάσια ή και λύκεια όπου ακολουθείται αυτή η προσέγγιση στο μάθημα της Τεχνολογίας, αποδεικνύεται ότι κάτι τέτοιο είναι εφικτό. Αν δεν καταφέρουμε να αλλάξουμε την κατάσταση μέσα στην τάξη, τότε αναγκαστικά περιοριζόμαστε στο να ζητάμε από κάθε μαθητή ή ομάδα μαθητών να μας παρουσιάσουν το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η εργασία τους και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Και αυτό έχει την αξία του καθώς, στο βαθμό που επιτευχθεί, κάνει όλους τους μαθητές κοινωνούς του προβληματισμού κάθε εργασίας. Σε κάθε περίπτωση όμως, ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να είναι προετοιμασμένος για κάθε ενδεχόμενο, όπως επιχειρούμαι να παρουσιάσουμε στην επόμενη ερώτηση.

Τι κάνουμε αν μια διδακτική ώρα είναι σχεδιασμένη για προετοιμασία των εργασιών αλλά κανένας μαθητής δεν έχει προχωρήσει την εργασία του, ούτε έχει απορίες;

Αν και ανάλογες καταστάσεις πρέπει να αποφεύγονται, δεν είναι καθόλου απίθανες, ιδιαίτερα στις αρχές της προσπάθειας που καταβάλλουμε για να αλλάξουμε το κλίμα στην τάξη. Για αυτό το λόγο, ο καθηγητής θα πρέπει να είναι προετοιμασμένος ώστε να πραγματοποιηθεί ικανοποιητικά η διδασκαλία. Οι λύσεις που υπάρχουν σε αυτήν την περίπτωση είναι οι εξής:

α. Γνωρίζοντας ο εκπαιδευτικός τις εργασίες που έχουν αναλάβει οι μαθητές, έχει προετοιμάσει κάποια ερωτήματα, διλήμματα ή εύλογες απορίες που προκύπτουν και που αναδεικνύουν τη δουλειά που πρέπει να κάνουν οι μαθητές.

β. Παρουσιάζει το επόμενο κεφάλαιο ή εμβαθύνει σε κάποια σημεία προηγούμενων κεφαλαίων τα οποία παρουσιάζουν ενδιαφέρον για τους περισσότερους μαθητές.

γ. Αλλάζει εντελώς το κλίμα της αδράνειας και πραγματοποιεί μια επίσκεψη σε κάποιο εργαστήριο, στο οποίο ενδέχεται οι μαθητές να δείξουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον.

δ. Προβάλλει ένα μικρό βίντεο για κάποιο τεχνολογικό θέμα και καλεί τους μαθητές να το συζητήσουν.

Αθανάσιος Κονταξής
Σχολικός Σύμβουλος ΠΕ12
Μηχανολόγος Μηχανικός

Ο ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΣ

http://users.sch.gr/kontaxis