Ο ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΣ      

http://users.sch.gr/kontaxis

Τα μαθήματα

Αγορά Εργασίας 

Παιδαγωγικά Θέματα

Ευκαιρίες

Νέα από τα σχολεία

Εκδηλώσεις

Εργαστήρια

Τεχνικός Πολιτισμός

Χρήσιμες Συνδέσεις

Οργάνωση της διαδικασίας μάθησης

 Ο Ολύμπιος Δαφέρμος, Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και υπεύθυνος για τον τομέα των Μηχανολόγων, δημοσίευσε πρόσφατα ένα ενδιαφέρον άρθρο με θέμα «Για την ποιότητα εκπαίδευσης στην ΤΕΕ». Από το άρθρο αυτό, διαλέξαμε το κεφάλαιο «Οργάνωση της διαδικασίας μάθησης», το οποίο αποτελεί ένα σημαντικό κείμενο, για προβληματισμό των εκπαιδευτικών όσον αφορά στην καθημερινή πρακτική που ακολουθούν στην τάξη. Αναφέρεται σε θέματα σχετικά με τις επιδράσεις που επιφέρει στην εκπαίδευση η Κοινωνία της γνώσης, τη Σχολική αποτυχία, τη Συνεργατική γνώση, το ρόλο των Νέων τεχνολογιών κλπ.

Ακολουθεί το απόσπασμα.

Η Κοινωνία της Γνώσης και η ΤΕΕ

Η Εσωτερική Λειτουργία του Σχολείου

Συνεργατική γνώση

Σχέδιο εργασίας

Υπολογιστές και μάθηση   

Σύνδεση της ΤΕΕ με χώρους εργασίας

 Η Κοινωνία της Γνώσης και η ΤΕΕ

Σήμερα στην  "Kοινωνία της γνώσης" πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση για τους τρόπους κατάκτησης της γνώσης και την ανάπτυξη δεξιοτήτων και ικανοτήτων των μαθητών και αυτό γιατί:

 1.      Η γρήγορη ενσωμάτωση στην παραγωγική διαδικασία των επιτευγμάτων της επιστήμης και της τεχνολογίας δημιουργεί ένα μεταβαλλόμενο τοπίο, μέσα στο οποίο α αυριανός εργαζόμενος θα πρέπει να μπορεί να ακολουθεί τις γρήγορες τεχνολογικές αλλαγές του επαγγέλματός του και κάποιες φορές να αλλάζει επάγγελμα. Πρέπει επομένως να έχει εξοπλιστεί, από την εκπαίδευση, με εκείνες τις ικανότητες και δεξιότητες που θα του το επιτρέψουν.

2.      Η νέα οργάνωση της παραγωγικής διαδικασίας βασίζεται στην οριζόντια πολυεπιδέξια και πολυειδικευμένη ομάδα εργασίας με ‘συλλογική ευφυία’.
Για να λειτουργήσει η ομάδα αποτελεσματικά, θα πρέπει τα μέλη που την απαρτίζουν να μπορούν να συνεργάζονται αποτελεσματικά, να επικοινωνούν, να αναλαμβάνουν ευθύνες, να διαθέτουν πρωτοβουλία, δημιουργικότητα, επινοητικότητα κ.α. Δεξιότητες που πρέπει να καλλιεργηθούν στο σχολείο.

3.      Οι μαθητές που εγγράφονται στην ΤΕΕ έχουν ελλείψεις, σε γνώσεις, ακόμα και του Δημοτικού Σχολείου. Στο γραπτό λόγο, στα μαθηματικά και στις φυσικές επιστήμες οι μαθητές της ΤΕΕ όχι μόνο υστερούν αλλά αισθάνονται αποστροφή για τις γνώσεις αυτές, διότι προσφερόμενες απομονωμένες από τις ενδεχόμενες εφαρμογές τους δεν τους παρακινούν.
Η διδασκαλία των παραπάνω γενικών μαθημάτων στην ΤΕΕ, προς το παρόν, δεν μπόρεσε να αναδείξει τη χρησιμότητά τους για τα ειδικά μαθήματα και για την άσκηση του επαγγέλματος που επιλέγουν οι μαθητές.

4.      Σήμερα οι νέες τεχνολογίες, και ιδιαίτερα η πληροφορική, δημιουργούν ένα νέο τοπίο και στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η χρήση των νέων τεχνολογιών μπορεί, όπως θα περιγραφεί παρακάτω, να δημιουργήσει ένα μαθησιακό περιβάλλον με τεράστιες δυνατότητες.

5.      Έχει αποδειχθεί ότι το σχολείο αδυνατεί να παρακολουθήσει τις ταχύτατες τεχνολογικές, κοινωνικές, οικονομικές κ.α. αλλαγές. Επομένως θα πρέπει να συνδεθεί με την κοινωνία, ώστε να μη μένει τραγικά πίσω.

Για την ΤΕΕ, η σύνδεσή της με το εργασιακό γίγνεσθαι είναι σήμερα "εκ των ων ουκ άνευ" .

 

Η Εσωτερική Λειτουργία του Σχολείου

Πέρα όμως από τα παραπάνω, ένας άλλος λόγος που μας επιβάλλει να ασχοληθούμε με την εσωτερική λειτουργία του σχολείου είναι και τα πορίσματα της επιστήμης για το «πώς μαθαίνουν οι μαθητές».
Σύμφωνα με το φυλλάδιο της Ουνέσκο, το οποίο έχει συγγράψει η καθηγήτρια Στέλλα Βοσνιάδου, οι μαθητές μαθαίνουν (περιληπτικά - σ.σ. Πατήστε ΕΔΩ για το πλήρες κείμενο του Φυλλαδίου ):.
 

·        Με την ενεργό συμμετοχή

·        Οργανωμένοι σε ομάδες μάθησης

·        Με δραστηριότητες που έχουν νόημα (σύνδεση σχολικής γνώσης με την πραγματικότητα που ζει ο μαθητής)

·        Με το να συνδέεται η νέα γνώση με τις υπάρχουσες κατακτημένες γνώσεις

·        Με την καλλιέργεια δεξιοτήτων – ικανοτήτων. Π.χ. πώς εκπονείται μια εργασία, πώς να κάνουν συστηματική καταγραφή κάποιων δεδομένων και πώς να εξάγουν συμπεράσματα, πώς οργανώνουν ένα πείραμα κ.α.

·        Με το να ξέρουν πώς να σχεδιάζουν τη μάθησή τους και πώς θα διορθώνουν τα λάθη τους (σχεδίαση προβλημάτων, οργάνωση πειραμάτων κ.α.)

·        Με το να αναδομούν την προϋπάρχουσα γνώση όταν βασίζεται σε λάθος παραδοχές

·        Με το να κατανοούν και όχι να απομνημονεύουν

·        Με το να εφαρμόζουν τις γνώσεις του σχολείου στην πραγματική ζωή

·        Όταν μαθαίνουν με το δικό τους ρυθμό και με το δικό τους τρόπο

·        Όταν έχουν κίνητρα για μάθηση. Όταν αποκτά νόημα η γνώση

 Η σημερινή σχολική πραγματικότητα στην ΤΕΕ δεν έχει καμία σχέση με τα παραπάνω πορίσματα. Μόνο στο περιθώριο της εκπαιδευτικής διαδικασίας (προγράμματα: Τεχνομάθεια, Δαίδαλος) υπάρχουν στοιχεία μιας τέτοιας λογικής.

Είναι ενδιαφέρον να αναφέρουμε ποιους τρόπους κατάκτησης της γνώσης εφαρμόζουν στη Φινλανδία, οι μαθητές της οποίας πρωτεύουν στους διεθνείς διαγωνισμούς. Πρέπει να σημειωθεί ότι στους διαγωνισμούς αυτούς δεν συμμετέχουν οι άριστοι μαθητές. Το δείγμα είναι τυχαίο. Επομένως συμμετέχουν και οι αδύνατοι μαθητές, για τους οποίους όμως, όπως θα δούμε παρακάτω, λαμβάνεται ειδική πρόνοια.

 Οι τεχνικές που εφαρμόζουν είναι: (αντιγράφω από ένα φυλλάδιό τους) «Οι μαθητές καθορίζουν εβδομαδιαίους στόχους με τους δασκάλους τους και επιλέγουν τις εργασίες τις οποίες μπορούν να φέρουν εις πέρας με το δικό τους ρυθμό (…)»

«Τα μαθήματα δεν διεξάγονται με σιωπηλή απομνημόνευση: τα παιδιά τριγυρνούν, συλλέγουν πληροφορίες, ζητούν συμβουλές από τους δασκάλους τους, συνεργάζονται με άλλους μαθητές και ακόμη, περιστασιακά, αναπαύονται στον καναπέ. Η κατάσταση στην τάξη είναι ενεργητική, ο δάσκαλος δεν χάνει ποτέ τον έλεγχο χωρίς να καταφεύγει σε αυταρχικές μεθόδους (…)». Είναι αξιοσημείωτο ότι αυτή η διαδικασία εφαρμόστηκε με επιτυχία στη χώρα μας σε ΕΠΕΑΕΚ πρόγραμμα του Π.Ι. («Σύνδεση ΣΕΠ με την αγορά εργασίας»), επομένως το σύνηθες επιχείρημα ‘δεν γίνεται αυτό στην Ελλάδα’ απορρίπτεται.

«Σε εκείνους που είναι πιο αργοί ή πιο γρήγοροι από το μέσο όρο τους δίνονται εργασίες ανάλογες με τις δυνατότητές τους(…)»

Επίσης η υιοθέτηση της διαφοροποιημένης διδασκαλίας δίνει τη δυνατότητα στον εκπαιδευτικό να χωρίζει την τάξη σε τρία διαφορετικά επίπεδα, έτσι ώστε να προχωρούν όλοι οι μαθητές ανεξάρτητα από το γνωστικό τους επίπεδο.

Άλλες φορές συγκρούονται ομάδες μαθητών με δικό τους πρόγραμμα. Αν και πάλι ένας μαθητής δεν μπορεί να παρακολουθήσει, τότε οργανώνεται ειδικό πρόγραμμα γι’ αυτόν τον μαθητή.

Είναι προφανές ότι η όλη μαθησιακή διαδικασία στη Φινλανδία είναι έτσι οργανωμένη ώστε όλοι οι μαθητές να εξελίσσονται με στόχο να φτάσουν στο επίπεδο που σήμερα απαιτεί η κοινωνία της γνώσης.

Συνεργατική γνώση

 Σύμφωνα με τον Χρήστο Θεοφιλίδη (αναφορά σε έρευνες 1996) η συνεργατική μάθηση είναι :
 

·        Αποτελεσματικότερη από την ανταγωνιστική και από την ατομική εργασία

·        Οι μαθητές έχουν:

q        καλύτερη επίδοση

q        αυξημένη προσοχή στο μάθημα

q        βαθύτερη κατανόηση και κριτική σκέψη

q        περισσότερη συγκέντρωση στο υπό εκτέλεση  έργο

q        περισσότερο ενδιαφέρον για το μάθημα

q        περισσότερη διάθεση και ικανότητα παρακολούθησης της σκέψης των άλλων

q        περισσότερη στήριξη των συμμαθητών ανεξάρτητα από εθνικότητα, φύλο   κ.ά

q        θετικότερη στάση απέναντι στους εκπαιδευτικούς

q        θετικότερη στάση απέναντι στο σχολείο

q        καλύτερη προσαρμογή

q        θετική αυτοεκτίμηση κ.ά.

Σχέδιο εργασίας

 Το σχέδιο εργασίας (project) συνδυάζει την :

·        ομαδική εργασία

·        βιωματική μάθηση

·        χρήση πολλών πηγών γνώσης

·        σύνδεση σχολείου – κοινωνίας

·        παραγωγή έργου

·        ανατροφοδότηση

·        ανάπτυξη αυτοεκτίμησης

Η μέθοδος project είναι μια εκπαίδευση δράσης (συμμετοχική δραστηριότητα) που επανενώνει σε αυθεντικές εφαρμογές τις τεμαχισμένες σχολικές γνώσεις λαμβάνοντας υπόψη τα ενδιαφέροντα, τις κλίσεις και τους ρυθμούς των μαθητών. 

Το σχέδιο δράσης καλλιεργεί  την πρωτοβουλία, τη δημιουργικότητα, την κριτική σκέψη, τη φαντασία, την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, την αναλυτική και συνθετική σκέψη, την αυτονομία, την επικοινωνιακή ικανότητα, την υπευθυνότητα και την επινοητικότητα.  

Ο μαθητής δοκιμάζει τις δυνατότητές του, επιλέγει θέματα και εργασίες σύμφωνα με τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά του, γνωρίζει το συναίσθημα της επιτυχίας μέσω της δημιουργικότητας, μαθαίνει να υποστηρίζει τις απόψεις του, να συζητά, να λύνει ειρηνικά τις αντιθέσεις που δημιουργούνται, να θέτει κοινούς στόχους και να αυτοπειθαρχεί, να αξιολογεί, να ταξινομεί και τελικά να αξιοποιεί πληροφορίες και γνώσεις, να παρουσιάζει την εργασία του. 

Έχει αποδειχθεί ότι οι αδύνατοι μαθητές της ΤΕΕ συμμετέχουν ενεργά σε σχέδια εργασίας (Τεχνομάθεια, Δαίδαλος) υιοθετούν μια θετικότερη στάση απέναντι στο σχολείο και τη γνώση. Επομένως μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως μέθοδος αντιμετώπισης της σχολικής αποτυχίας. Το ίδιο αποδείχθηκε και για αδύνατους μαθητές της γενικής εκπαίδευσης στο πρόγραμμα του Π.Ι. που αναφέρθηκε παραπάνω.

Υπολογιστές και μάθηση   

 Ο υπολογιστής είναι ένα μηχάνημα που δε μοιάζει με κανένα άλλο. Οι δυνατότητές του, σε συνδυασμό με το παγκόσμιο διαδίκτυο δεν έχουν τίποτα το κοινό με τις συσκευές, τα μηχανήματα και τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν μέχρι σήμερα στην εκπαιδευτική διαδικασία είτε αυτό ήταν ένα μικροσκόπιο, ένα εργαστήριο φυσικής, μια εργαλειομηχανή, ένας σύνθετος αυτοματισμός είτε ακόμη και μια τηλεόραση – βίντεο.

 Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής έχει τη δυνατότητα: 

 ·        να αποθηκεύει τεράστιο όγκο πληροφοριών και να συνδέεται με τράπεζες πληροφοριών.

·        να επιτρέπει την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων ανεξάρτητα από την απόσταση που βρίσκονται.

·        να επεξεργάζεται δεδομένα και να καταλήγει σε αποτελέσματα.

·        να αναπαριστά την πραγματικότητα με προσομοιώσεις

·        να διαλέγεται με τους ανθρώπους

·        να λύνει προβλήματα

·        να δίνει τη δυνατότητα εξ αποστάσεως εργασίας

·        να βοηθά τους ανθρώπους να κάνουν πρωτότυπα πράγματα.

 Η εισαγωγή του υπολογιστή σε οποιοδήποτε τομέα της ανθρώπινης δραστηριότητας επέφερε θεμελιακές αλλαγές στην οργάνωση και λειτουργία του συστήματος. Αυτό είναι εμφανές είτε το αναζητήσουμε σε μια σύγχρονη βιομηχανία είτε σε ένα τεχνικό γραφείο είτε στη γραμματειακή υποστήριξη μιας διεύθυνσης.

Με το σχολείο δεν συνέβη το ίδιο. Η ένταξη του υπολογιστή στην εκπαιδευτική διαδικασία έγινε εργαλειακή μη αλλάζοντας την υπάρχουσα δομή και λειτουργία του σχολείου. Μ’ αυτόν τον τρόπο ο υπολογιστής χρησιμοποιήθηκε όπως και κάθε άλλη συσκευή χωρίς το σχολείο και η εκπαιδευτική διαδικασία να εκμεταλλευτούν όλες του τις δυνατότητες, γεγονός που θα επέφερε και τη ριζική αλλαγή της λειτουργίας του σχολείου.

 Ο υπολογιστής, με τις τεράστιες δυνατότητες που διαθέτει μπορεί να χρησιμοποιηθεί  στην εκπαιδευτική διαδικασία από όργανο χειραγώγησης έως και όργανο απελευθέρωσης. Οι παιδαγωγικές μέθοδοι και το λογισμικό που θα χρησιμοποιηθεί είναι εκείνα που καθορίζουν την απελευθερωτική ή μη χρήση του υπολογιστή.

Η επιλογή λογισμικών που επιτρέπουν στους μαθητές να έχουν τον πρώτο λόγο, να είναι δημιουργικοί, να τους επιτρέπουν να εξερευνούν, να αναλύουν, να συνθέτουν, να σχεδιάζουν προβλήματα και στρατηγικές επίλυσης τους,  καθιστούν τον υπολογιστή ένα μέσον εκπαιδευτικής απελευθέρωσης.

            Ας εξετάσουμε πιο αναλυτικά τις δυνατότητες του υπολογιστή και πώς μπορούν αυτές να υπηρετήσουν ένα σύγχρονο σχολείο έτσι όπως περιγράφηκε παραπάνω.

Ο υπολογιστής σε συνδυασμό με το διαδίκτυο μπορεί να υποστηρίζει οποιοδήποτε σχέδιο εργασίας (project). Ομάδες μαθητών συνεργαζόμενοι μεταξύ τους ή και με άλλες ομάδες σε δίκτυα σχολείων έχουν τη δυνατότητα να επινοήσουν, να σχεδιάσουν, να οργανώσουν και να εκτελέσουν ένα project χρησιμοποιώντας τον υπολογιστή. Μέσα από αυτή την εκπαιδευτική διαδικασία οι μαθητές

α.   ανατρέχουν σε διάφορες πηγές γνώσεων

β.   αξιολογούν πληροφορίες

γ.   συνθέτουν πληροφορίες και παράγουν νέες

δ.   μετατρέπουν τις πληροφορίες σε γνώσεις

ε.   αναπτύσσουν την αναλυτική και συνθετική τους ικανότητα

στ. καλλιεργούν την πρωτοβουλία τους, την επινοητικότητά τους και τη φαντασία τους

ζ.    μαθαίνουν να διοικούν ένα έργο

η.   μαθαίνουν να επιλέγουν την καλύτερη δυνατή λύση σύμφωνα με τα κριτήρια  που θέτουν.

θ.    εκτιμούν τις συνέπειες των επιλογών τους

ι.     αναπτύσσουν τη συνεργασία μεταξύ τους

 Είναι προφανές ότι όλες οι παραπάνω ικανότητες χαρακτηρίζουν τη σύγχρονη πετυχημένη σταδιοδρομία (Πρωτεϊκή).

Η δυνατότητα του υπολογιστή να κάνει το αφηρημένο συγκεκριμένο και το μη ορατό ορατό αναπτύσσει την αφαιρετική ικανότητα των μαθητών.

Η υποατομική φυσική, ο ηλεκτρισμός, η χημεία, η θερμοδυναμική κ.α. μπορούν μέσω διδακτικών λογισμικών να γίνουν μια ευχάριστη και απολύτως κατανοήσιμη εμπειρία. Η κατανόηση των δύσκολων αφηρημένων εννοιών γίνεται ευκολότερη.

Μέσω του υπολογιστή μπορεί να γίνει διαθεματική προσέγγιση της γνώσης. Η τεμαχισμένη γνώση, μοιρασμένη σε μαθήματα, επανενώνεται και αποκτά νόημα γιατί προσεγγίζεται μέσω πραγματικών προβλημάτων και ζητημάτων τα οποία απαιτούν συνδυασμό γνώσεων με κάποια συνοχή (μαθηματικά, φυσική, ιστορία, γεωγραφία, γραπτό λόγο κ.ά.).

Για την κατάκτηση της γνώσης μπορούν να υπάρξουν διαφορετικά λογισμικά ή και ένα λογισμικό με πολλές εναλλακτικές δυνατότητες που να επιτρέπει στον κάθε μαθητή να αρχίζει από το γνωστικό επίπεδο που βρίσκεται, να επιλέγει τους δικούς του δρόμους κατάκτησης της γνώσης και να πορεύεται με τους δικούς του ρυθμούς. Με αυτό τον τρόπο περιορίζεται δραστικά η σχολική αποτυχία. Επίσης αναπτύσσεται ο διάλογος μεταξύ των μαθητών διότι ο καθένας διαθέτει διαφορετικές εμπειρίες. Αυτό θα συμβαίνει πολύ περισσότερο όταν όλοι οι μαθητές δε θα μαθαίνουν τα ίδια πράγματα αλλά διαφορετικά, σύμφωνα με τα ενδιαφέροντα και τις κλίσεις τους.

Οι ενεργητικές μορφές μάθησης ευνοούνται ιδιαίτερα από τη χρήση του υπολογιστή. Ο μαθητής είναι εκείνος ο οποίος καθορίζει τη μαθησιακή διαδικασία μέσω του υπολογιστή. Καθορίζει τους όρους και τις παραμέτρους. Ακόμη μπορεί να δημιουργήσει τα δικά του λογισμικά και τις στρατηγικές επίλυσης προβλημάτων. ΄Ετσι αναπτύσσεται η κριτική του σκέψη, η δημιουργικότητά του και η φαντασία του.

 Η χρήση πολλών πηγών γνώσης δίνει τη δυνατότητα στο μαθητή να ασκηθεί στη κριτική και συγκριτική αντιμετώπιση των πληροφοριών, στην ταξινόμησή τους, στην ιεράρχησή τους και τελικά στη διαχείρισή τους. Σε ένα κόσμο που κατακλύζεται από πληροφορίες -από ασήμαντες και ψευδείς έως πολύ σημαντικές και χρήσιμες- οι δεξιότητες αυτές είναι αναγκαίες για το νέο άνθρωπο τόσο για την εργασία του όσο και για τις επιλογές του ως δραστήριου πολίτη και ατόμου.

 Η συμμετοχική –συνεργατική μάθηση, την οποία ευνοεί ο υπολογιστής, δίνει τη δυνατότητα να ασκηθούν οι μαθητές στην επικοινωνία, στη διαμόρφωση θέσεων, στην ανάπτυξη επιχειρημάτων και στη λήψη αποφάσεων.

 Η προσωπική εξερεύνηση μπορεί να επιχειρηθεί από το μαθητή μέσω του υπολογιστή. ΄Ετσι μπορεί να δοκιμάσει τις ιδέες του, να ανακαλύψει μεθόδους και να πλουτίσει τις γνώσεις του.

             Ο «εγγραμματισμός» της εικόνας στην εποχή μας καθίσταται αναγκαίος. Το σχολείο, δομημένο πάνω στον προφορικό και γραπτό λόγο, δεν προετοιμάζει τους μαθητές του για τον κόσμο της εικόνας. Ο υπολογιστής μπορεί να λειτουργήσει απομυθοποιητικά  για το σύνολο των φαινομένων που κυρίως χρησιμοποιούν την εικόνα (διαφήμιση, πολιτική, τέχνη κλπ.) ώστε να μπορεί να δει ο μαθητής πίσω από την επιφάνεια και να εξάγει τα δικά του συμπεράσματα.

 Τα λογισμικά της προσομοίωσης επιτρέπουν την αναπαράσταση της πραγματικότητας. Η αλλαγή των δεδομένων σε μια αναπαράσταση π.χ. μιας λειτουργούσας βενζινομηχανής αυτοκινήτου, δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να κατανοήσουν τις επιπτώσεις που μπορεί να έχουν οι διάφορες βλάβες και οι διαφορετικές συνθήκες στη λειτουργία της. ΄Ετσι μπορούν να πειραματιστούν αλλάζοντας τις  παραμέτρους και να καταλήξουν σε συγκεκριμένα συμπεράσματα.

Η αναπαράσταση όμως πάντα απέχει από την πραγματικότητα γιατί δεν μπορούν να προβλεφθούν όλα όσα θα επηρεάσουν τη λειτουργία ενός συστήματος.

 Η προσέγγιση σύνθετων προβλημάτων που απαιτούν ποιοτική προσέγγιση και όχι μόνο ποσοτική επιτρέπει στους μαθητές να επιζητήσουν εναλλακτικές λύσεις, να δοκιμάσουν τις επιλογές τους και να δουν τα αποτελέσματα των υποθέσεών τους.

 Ο σχεδιασμός λογισμικού που να ασκεί τους μαθητές στην αντιμετώπιση του απρόσμενου μπορεί να γίνει είτε με τα παιχνίδια που απαιτούν σύνθετες γνώσεις, είτε και με άλλα λογισμικά.

 Ο υπολογιστής, αν χρησιμοποιηθεί με λογισμικά που επιτρέπουν στο μαθητή να έχει τον πρώτο λόγο, δεν προσβάλει, δεν αποθαρρύνει, δε φοβίζει. ΄Ετσι μπορούν να βοηθηθούν αποτελεσματικά οι μαθητές που δεν προέρχονται από προνομιούχα περιβάλλοντα και εκείνοι με μαθησιακά προβλήματα. Οι μαθητές μπορούν να αυτοελέγχονται και να αυτοδιορθώνονται.

Με τον υπολογιστή η μάθηση μπορεί να γίνει από ταλαιπωρία και καταναγκασμός σε διαδικασία ανακάλυψης και χαρά.

Προτάσεις:

1.      Υιοθέτηση των ενεργητικών μορφών μάθησης και της συνεργατικής αυθεντικής     μάθησης τουλάχιστον για την κατάκτηση της ειδικής γνώσης κάθε τομέα. Η μέθοδος project συγκεντρώνει πολλά από τα χαρακτηριστικά της ενεργού και συνεργατικής μάθησης. Με την ενεργό μάθηση θα καλλιεργούνται οι κοινωνικές δεξιότητες που έχει ανάγκη η νέα οργάνωση της παραγωγής και η Πρωτεϊκή σταδιοδρομία.

2.      Προοπτικά οργάνωση της μάθησης με βάση την πληροφορική, όπως περιγράφτηκε παραπάνω. Η χρήση του υπολογιστή μαζί με το διαδίκτυο μπορούν να καταστήσουν την ενεργό μάθηση ευκολότερη και αποτελεσματικότερη.

Σύνδεση της ΤΕΕ με χώρους εργασίας

Η σύνδεση της ΤΕΕ με τους χώρους εργασίας  μπορεί να επιτευχθεί με:

1)      Την επαγγελματική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στους χώρους εργασίας

2)      Την οργάνωση επισκέψεων των μαθητών σε χώρους εργασίας και την σύνταξη εκθέσεων

3)      Την επίσκεψη ειδικών και επαγγελματιών στα σχολεία και την ανάπτυξη θεμάτων της αρμοδιότητάς τους

4)      Την εμπορική αξιοποίηση των κατασκευών στα εργαστήρια ή την προσφορά υπηρεσιών

5)      Την γνωμοδότηση των κοινωνικών εταίρων για την σύνταξη των προγραμμάτων σπουδών.

6)      Την ενθάρρυνση των εκπαιδευτικών να ασκήσουν επάγγελμα σχετικό με την ειδικότητα που διδάσκουν! Ίσως να δοθούν κίνητρα (ΟΑΕΔ) για καλοκαιρινή εργασία.

Η εφαρμογή των προτάσεων αυτών να γίνει πειραματικά, σε 20 αντιπροσωπευτικά ΕΠΑΛ,  υπό την παρακολούθηση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και ειδικών επιστημόνων και στη συνέχεια να γίνει καθολική εφαρμογή τους.