Ο καταλυτικός ρόλος των κατασκευών στη ζωή των μαθητών

Οι κατασκευές που πραγματοποιούν οι μαθητές στα εργαστήρια ή στις εργασίες που εκπονούν στο πλαίσιο των θεωρητικών μαθημάτων, θεωρούμε ότι, από παιδαγωγική άποψη,  προσφέρουν ευκαιρίες, ιδιαιτέρως στους μαθητές που υπολείπονται σε ακαδημαϊκές επιδόσεις αλλά «πιάνουν τα χέρια τους», να προσεγγίσουν την γνώση με διαφορετικό τρόπο. [i]  Όμως, υπάρχει και μια άλλη παράμετρος, την οποία συχνά παραγνωρίζουμε. Αυτήν της προετοιμασίας για τη ζωή.

Σε πρόσφατο άρθρο του ηλεκτρονικού περιοδικού Edutopia, με τίτλο: The student side of making [ii] προβάλλεται αναλυτικά αυτή η παράμετρος, μέσα από τις εμπειρίες των εκπαιδευτικών της Αμερικής και υπό το πρίσμα της λογικής που κυριαρχεί στις ΗΠΑ αλλά και στην Ευρώπη, «δεξιότητες για τη ζωή». Συγκεκριμένα υποστηρίζεται ότι η εμπλοκή των μαθητών στην κατασκευή πραγματικών αντικειμένων (ή έστω μικροαντιγράφων τους), μπορεί να επιδράσει αποφασιστικά στην επιτυχία τους στη ζωή.

Η συγγραφέας του άρθρου τεκμηριώνει την άποψή της υποστηρίζοντας ότι η κατασκευή αντικειμένων απαιτεί απαραίτητες για τη ζωή μοντέρνες δεξιότητες τις οποίες είναι ανάγκη να αποκτήσουν οι μαθητές όπως κριτική σκέψη, ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, δημιουργικότητα, καινοτομία και επιμονή στο στόχο. Σύμφωνα με την ίδια, ανάλογη εκτίμηση έχουν και οι αυριανοί εργοδότες των μαθητών.

Για την τεκμηρίωση των απόψεών της παρουσιάζει την εμπειρία ενός μαθητή ο οποίος έλαβε μέρος σε ένα project έξι εβδομάδων ο οποίος,  μέσα από τις διαδικασίες κατασκευής των επιμέρους αντικειμένων που ανέλαβε, έμαθε βιωματικά όχι μόνο τον τρόπο κατασκευής τους αλλά και το πώς θα αντιμετωπίζει τις δυσκολίες, στη δουλειά και στη ζωή. Αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει καταστάσεις σύγχυσης και εκνευρισμού, να πάρει αποφάσεις για τη μια ή την άλλη επιλογή κατασκευής, να αναζητήσει και να επικοινωνήσει με ειδικούς ώστε να τον βοηθήσουν στις επιλογές του. Ακόμη, αντιλήφθηκε στην πράξη την ανάγκη της μακέτας, ως προαπαιτούμενο σε περιπτώσεις μεγάλων ή σύνθετων και δαπανηρών κατασκευών που απαιτούν διερεύνηση. Με την καθοδήγηση του εκπαιδευτικού του, αναγνώρισε τη σπουδαιότητα να είναι ικανός να διαχειρίζεται τον εαυτό του σε περιπτώσεις αβεβαιότητας και σύγχυσης ή ακόμη και σε περιπτώσεις αποτυχίας κατά τη διάρκεια της δημιουργικότητας και της κατασκευής. Ακόμη έμαθε να αναζητεί στοχοθετημένα πληροφορίες και γνώσεις, ορμώμενος από το σπουδαίο ερώτημα: Πώς να κατασκευάσω αυτό το αντικείμενο; Είναι σπουδαίο όμως ότι έμαθε επίσης να προγραμματίζει το χρόνο και τις ενέργειές του για την επίτευξη ενός στόχου, να δουλεύει σε περιβάλλον ασάφειας και μη πλήρους ανάθεσης καθηκόντων – στόχων καθώς και να είναι σε θέση να προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες που δημιουργούνται σε κάθε φάση μιας κατασκευής. Συμπερασματικά, ας θυμηθούμε αυτά που έλεγε πριν πολλές δεκαετίες, με συνοπτικό αλλά σοφό τρόπο ο Τζ. Ντιούι, στο βιβλίο του «Το σχολείο που μου αρέσει»[iii]:

«η διδαχή της χειρωνακτικής δουλειάς σαν μέσο, προσδίδει στο ίδιο το σχολείο την αυθεντική μορφή της ενεργού κοινοτικής ζωής.. Όχι μονάχα γιατί οι ενασχολήσεις αυτές - που τις λέμε χειρωνακτική ή βιομηχανική εργασία στο σχολείο – φέρνουν στο σχολείο την επιστημονική γνώση, που τις φωτίζει, τις υλοποιεί, τους δίνει οντότητα, έτσι που παύουν να είναι απλές κατασκευές, αλλά και γιατί αυτή η γνώση, που κερδίζεται έτσι, γίνεται ένα απαραίτητο μέσο για την ελεύθερη και ενεργό συμμετοχή στην κοινωνική ζωή»