Λέξεις και μέρη του λόγου
Η μορφή των λέξεων
Εκτός από τις άκλιτες
λέξεις (καί, παρά, πρό, σύν) υπάρχει κι ένας
μεγάλος αριθμός λέξεων, που αλλάζουν μορφή.
Αυτή την αλλαγή της μορφής την ονομάζουμε
κλίση.
Κλίση
Τα ουσιαστικά,
τα επίθετα, τα άρθρα, οι αντωνυμίες κλίνονται κατά γένος (αρσενικό,
θηλυκό, ουδέτερο), αριθμό (ενικό, δυικό,
πληθυντικό) και πτώση (ονομαστική, γενική,
δοτική, αιτιατική, κλητική).
Τα
ρήματα κλίνονται
κατά πρόσωπο,
αριθμό, χρόνο, έγκλιση και φωνή.
Η δομή των λέξεων
|
Πρόθεμα
|
Θέμα
|
Μετάθεμα
|
Κατάληξη
|
Οι λέξεις
αποτελούνται από μορφήματα
|
|
ἄ
ἀπο
|
λύ
λυ
λυ
λυ
|
τ
τικ
τήρι
|
ω
ος
ός
ος
|
Συνήθως
διακρίνουμε: Θέμα, πρόθεμα, μετάθεμα,
κατάληξη. Πολλά μορφήματα δεν υπάρχουν
ξεχωριστά ενώ διατηρούν πάντα τη
σημασία τους που έχει το δικό της βάρος
στη σημασία που παίρνει μια λέξη
|
Σχηματισμός
λΕξεων
Από ένα υπόστρωμα
λέξεων και μορφημάτων σύμφωνα με
ορισμένους κανόνες και υποδείγματα μπορούν
να σχηματιστούν καινούριες λέξεις.
Διακρίνουμε δύο κύριους τρόπους
σχηματισμού λέξεων, τη σύνθεση και την
παραγωγή.
|
Βιβλιο
- κριτική
ξανα
- διαβάζω
υδρό-
φιλος
|
1.
Σύνθεση: Μια σύνθετη λέξη
αποτελείται από δύο ή περισσότερες
ξεχωριστές λέξεις, συνήθως από μια
βασική λέξη και από έναν προσδιορισμό
|
|
επανα
- λαμβάνω
ποιό
- τητα
τελ
- ικός
|
2.
Παραγωγή: Η παραγωγή
αποτελείται από μια ξεχωριστή λέξη (ή τη
ρίζα της) και από ένα ή περισσότερα
αχώριστα μορφήματα
|
Είδη
λέξεων.
(Μέρη του λόγου)
Οι
λέξεις διακρίνονται σύμφωνα με μερικά
χαρακτηριστικά τους σε κατηγορίες, τις
οποίες ονομάζουμε μέρη του λόγου.
|
Μέρη
του λόγου
|
Χαρακτηριστικά
|
|
|
Μορφή
|
Χρήση
στο λόγο
|
Σημασία
|
|
Ρήμα
|
Κλίνεται
|
Ρόλος:
κυρίως κατηγόρημα
σε
συμφωνία με το υποκείμενο
|
Κατάσταση,
Διαδικασία, Ενέργεια, Δράση
|
|
Ουσιαστικό
|
Κλίνεται
|
Ρόλος:
Υποκείμενο, αντικείμενο, κατηγορούμενο
|
Πρόσωπα,
Ζώα, Πράγματα, Αφηρημένες Έννοιες
|
|
Επίθετο
|
Κλίνεται
|
Ρόλος:
Κατηγορούμενο, Προσδιορισμός
|
Ιδιότητες, Χαρακτηριστικά
|
|
Άρθρο
|
Κλίνεται
|
Ρόλος:Προσδιορισμός,
|
|
|
Αντωνυμία
|
Κλίνεται
|
Ρόλος:
Στη θέση ενός ουσιαστικού
|
|
|
Μόρια:
-
Επίρρημα
-
Πρόθεση
-
Σύνδεσμος
|
άκλιτο
άκλιτο
άκλιτο
|
Ρόλος:
προσδιορισμός
Ρόλος:
Ρόλος:
|
Τρόπος, τόπος, χρόνος
Σχέσεις
|
|
Επιφώνημα
|
|
|
|
|
