Lectio 24

Cum P. Cornelius Nasīca ad Ennium poētam venisset eique ab ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset eum domi non esse, Nasīca sensit illam domini iussu id dixisse et illum intus esse. Accipe nunc quid postea Nasīca fecerit. Paucis post diēbus cum Ennius ad Nasīcam venisset et eum a ianuā quaereret, exclamāvit Nasīca se domi non esse, etsi domi erat. Tum Ennius quod Nasīca tum aperte mentiebātur: “Quid?” inquit “Ego non cognosco vocem tuam?” Visne scire quid Nasīca responderit? “Homo es impudens. Ego cum te quaererem, ancillae tuae credidi te domi non esse; tu mihi ipsi non credis?”

II. Μετάφραση

Όταν ο Πόπλιος Κορνήλιος Νασικάς είχε έρθει στον ποιητή Έννιο και σ’ αυτόν, που ζητούσε τον Έννιο από την πόρτα, η υπηρέτρια είπε ότι αυτός δεν ήταν στο σπίτι, ο Νασικάς κατάλαβε ότι εκείνη είπε αυτό με διαταγή του αφεντικού της κι ότι εκείνος ήταν μέσα. Μάθε τώρα τι έκανε αργότερα ο Νασικάς. Λίγες μέρες αργότερα όταν ο Έννιος ήρθε στο Νασικά και τον ζητούσε από την πόρτα, φώναξε ο Νασικάς ότι δεν ήταν στο σπίτι. Τότε ο Έννιος, επειδή αγανάκτησε, αφού ο Νασικάς έλεγε ψέματα τόσο φανερά είπε: «Τι είναι; Δεν ξέρω εγώ τη φωνή σου;» Θέλεις να μάθεις τι απάντησε ο Νασικάς; Ἑίσαι αναιδής άνθρωπος. «Όταν εγώ σε ζητούσα, πίστεψα την υπηρέτριά σου ότι δεν ήσουν στο σπίτι. Εσύ δεν πιστεύεις εμένα τον ίδιο;»

III. Παρατηρήσεις

i. Σχηματισμός υποτακτικής ενεργητικού παρακειμένου

ii. Σχηματισμός υποτακτικής παθητικού παρακειμένου (περιφραστικά)

iii. Σχηματισμός υποτακτικής ενεργητικού υπερσυντελίκου

iv. Σχηματισμός υποτακτικής παθητικού υπερσυντελίκου (περιφραστικά)

IV. Συντακτικές παρατηρήσεις

· Cum P. Cornelius Nasīca ad Ennium poētam venisset eique ab ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset eum domi non esse: δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις: εισάγονται με τον ιστορικό ή διηγηματικό cum και εκφέρονται με υποτακτική υπερσυντελίκου γιατί το ῥ. εξάρτησης (sensit) βρίσκεται σε ιστορικό χρόνο και εκφράζει το προτερόχρονο στο παρελθόν.

· iussu: στερεότυπη αφαιρετική απόλυτη, δεν κλίνεται.

· quid postea Nasīca fecerit: δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση (αντικείμενο του ρήματος accipe), εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quid, εκφέρεται με υποτακτική παρακειμένου γιατί το ῥ. της κ. πρότασης βρίσκεται σε αρκτικό χρόνο και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρόν.

· Paucis post diēbus cum Ennius ad Nasīcam venisset et eum a ianuā quaereret: δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις: εισάγονται με τον ιστορικό ή διηγηματικό cum και εκφέρονται με υποτακτική υπερσυντελίκου η πρώτη γιατί εκφράζει το προτερόχρονο στο παρελθόν, με υποτακτική παρατατικού η δεύτερη γιατί εκφράζει το σύγχρονο στο παρελθόν

· etsi domi erat: δευτερεύουσα εναντιωματική πρόταση, εισάγεται με τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi, εκφέρεται με οριστική παρατατικού και δηλώνει το πραγματικό. Η εναντιωματική πρόταση εκφράζει μια πραγματική κατάσταση, παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.

· quod Nasīca tum aperte mentiebātur: Αιτιολογική ουσιαστική πρόταση μετά από ρήμα ψυχικού πάθους (αντικείμενο της μετοχής indignātus), εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod, με οριστική παρατατικού γιατί εκφράζει αντικειμενική αιτιολογία.

· quid Nasīca responderit: δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση, εκφέρεται με υποτακτική παρακειμένου γιατί το ῥ. της κ. πρότασης βρίσκεται σε αρκτικό χρόνο (Visne scire) και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρόν.

· cum te quaererem: : δευτερεύουσα χρονική πρόταση εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό cum και εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού γιατί το ῥ. εξάρτησης (credidi) βρίσκεται σε ιστορικό χρόνο και εκφράζει το σύγχρονο στο παρελθόν.

IV. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

I. Να συμπληρωθούν οι σωστοί τύποι της υποτακτικής του παρακειμένου (ενεργητικού ή παθητικού:

· dixerit – fecerimus, responderim – audiveris – paraverint – egressa sit – tractus sit – fueritis

II. Να συμπληρωθούν οι σωστοί τύποι της υποτακτικής του παρακειμένου (ενεργητικού ή παθητικού:

· dixisset – fecissemus, respondissem – audivisses – paravissent – egressa esset – tractus esset – fuissetis.

III. Να αντικατασταθούν οι απόλυτες αφαιρετικές από τον ιστορικό cum με υποτακτική του υπερσυντελίκου.

IV. Να δικαιολογηθεί ο χρόνος των προτάσεων του κειμένου

V. ΠΙΝΑΚΑΣ ΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Είναι ένα ιδιαίτερο φαινόμενο της Λατινικής, κατά το οποίο η δευτερεύουσα πρόταση, η οποία εκφέρεται με υποτακτική ρυθμίζει το χρόνο της ανάλογα με το χρόνο του ρήματος της κύριας πρότασης από την οποία εξαρτάται:

Χρονική σχέση	Χρόνος Δευτερεύουσας Πρότασης	Χρόνος Κύριας Πρότασης
σύγχρονο	παρόν: υποτ. ενεστώτα	αρκτικός
σύγχρονο	παρελθόν: υποτ. παρατατικού	ιστορικός
προτερόχρονο	παρόν: υποτ. παρακειμένου	αρκτικός
προτερόχρονο	παρελθόν: υποτ. υπεσυντελίκου	ιστορικός
υστερόχρονο	παρόν: υποτ. ενεστώτα. περ. συζ.	αρκτικός
υστερόχρονο	παρελθόν: υποτ. παρατατικού περ. συζ.	ιστορικός

Cic, de Orat 2.276 Nasica était venu voir le poète Ennius et l'avait demandé à sa porte. La servante d'Ennius lui avait dit qu'il n'était pas chez lui. Nasica s'aperçut qu'elle parlait sur l'ordre de son maître et qu'il était à l'intérieur. Quelques jours plus tard, Ennius vint voir Nasica et le demanda à sa porte. Nasica s'écrie qu'il n'est pas chez lui. — Comment ? dit Ennius, n'est-ce pas ta voix que je reconnais ? — Quel sans gêne ! répondit Nasica. Quand c'était moi qui te demandais, j'ai fait confiance à ta servante qui me disait que tu n'étais pas chez toi, et toi, tu ne me crois pas moi-même ?

I. ΤΟ ΠΑΘΗΜΑ ΕΝΟΣ ΨΕΥΤΗ

II. Μετάφραση

III. Παρατηρήσεις

IV. Συντακτικές παρατηρήσεις

IV. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

V. ΠΙΝΑΚΑΣ ΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ