Απελευθέρωση

Η πλατεία Συντάγματος την ημέρα απελευθέρωσης της Αθήνας από τις δυνάμεις κατοχής

Στεφάνια στο χώρο που εκτελέστηκαν έλληνες πατριώτες στην Καισαριανή

Έλληνες πανηγυρίζουν στην πλατεία Συντάγματος τη μέρα της απελευθέρωσης

Ο πρωθυπουργός της κυβέρνησης εθνικής ενότητας Γεώργιος Παπανδρέου

Ο πρωθυπουργός της κυβέρνησης εθνικής ενότητας Γεώργιος Παπανδρέου υψώνει την ελληνική σημαία στην Ακρόπολη μετά την αποχώρηση των δυνάμεων κατοχής

Η κυβέρνηση εθνικής ενότητας

Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης

Η γρήγορη προέλαση του σοβιετικού στρατού προς τη δυτική Ευρώπη, που απειλούσε να αποκλείσει τα γερμανικά στρατεύματα στα Βαλκάνια, υποχρέωσε τους Γερμανούς να εγκαταλείψουν γρήγορα τις βαλκανικές χώρες, φυσικά και την Ελλάδα. Έτσι, στις 12 Οκτωβρίου 1944, οι τελευταίες γερμανικές δυνάμεις εγκατέλειψαν την Αθήνα και τον Πειραιά. Στις 3 Νοεμβρίου 1944 οι γερμανικές δυνάμεις Κατοχής είχαν πλήρως εκκενώσει την ηπειρωτική Ελλάδα.

Πάντως πρέπει να σημειωθεί ότι η αποχώρηση των κατακτητών δεν υπήρξε αναίμακτη. Τα γερμανικά στρατεύματα επιχείρησαν σε πολλές περιπτώσεις να καταστρέψουν, κατά τη φυγή τους, σημαντικά έργα υποδομής με αποτέλεσμα να υπάρξουν συγκρούσεις με τις δυνάμεις της Αντίστασης. Στη σημαντικότερη από αυτές δυνάμεις του ΕΛΑΣ Πειραιά κατάφεραν μετά από σκληρή και πολύωρη σύγκρουση με τους Γερμανούς να αποτρέψουν την ανατίναξη του εργοστασίου της Ηλεκτρικής Εταιρείας στο Κερατσίνι.

Αμέσως μόλις ξεκίνησε η αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων, οι Έλληνες βγήκαν στους δρόμους και ένα κύμα λαϊκού ενθουσιασμού πλημμύρισε ολόκληρη τη χώρα. Οι γαλανόλευκες σημαίες αναρτήθηκαν ξανά στα μπαλκόνια των σπιτιών.

Στις 14 και 15 Οκτωβρίου 1944 τα πρώτα βρετανικά στρατεύματα μπήκαν στην Αθήνα όπου και έγιναν δεκτά με ενθουσιασμό από το λαό της πρωτεύουσας που φώναζε συνθήματα υπέρ του ΕΑΜ και των τριών Συμμάχων, Βρετανίας, Σοβιετικής Ένωσης και ΗΠΑ.

Η χαρά κορυφώθηκε με την άφιξη στην πρωτεύουσα της κυβέρνησης εθνικής ενότητας του Γεώργιου Παπανδρέου στις 18 Οκτωβρίου 1944. Πρώτη πράξη του Παπανδρέου ήταν η επίσημη έπαρση της ελληνικής σημαίας στην Ακρόπολη, ενώ λίγο αργότερα, στην πλατεία Συντάγματος, απευθύνθηκε στο λαό. Ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε στην ανάγκη να ικανοποιηθούν οι εθνικές διεκδικήσεις, να αποκατασταθεί η λαϊκή κυριαρχία, να επιλυθεί το πολιτειακό ζήτημα (δηλαδή να καθοριστεί αν θα διατηρηθεί η όχι η βασιλεία) με ελεύθερο δημοψήφισμα και να τιμωρηθούν όσοι είχαν συνεργαστεί με τους κατακτητές.

Λίγες μέρες αργότερα, στις 23 Οκτωβρίου 1944, ορκίστηκε νέα κυβέρνηση υπό τον Γ. Παπανδρέου. Σε αυτή συμμετείχαν και έξι υπουργοί που προέρχονταν από το ΕΑΜ.