Διατροφή και μαγειρική

Πηγές

Βιβλιογραφία

Αρχική Σελίδα



Χάρτης Πλοήγησης




Οδηγίες Χρήσης


Εισαγωγή

Εισαγωγή

Πάνω

Κάτω
Μεγέθυνση εικόνας

Πήλινα μαγειρικά σκεύη από τα Άβδηρα-Πολύστυλο.


Μεγέθυνση εικόνας

Πήλινη σφραγίδα άρτου, 4ος-5ος αι., Μουσείο Μπενάκη.


Μεγέθυνση εικόνας

Σαλτσάριο, 10ος αι., Θήβα.


Η διατροφή των Βυζαντινών επηρεαζόταν, σε μεγάλο βαθμό, τόσο από τον τόπο διαμονής τους όσο και από την οικονομική τους κατάσταση και την κοινωνική τους θέση. Όσοι τύχαινε να ζουν κοντά στη θάλασσα, τρέφονταν, σε μεγάλο βαθμό, με ψάρια και θαλασσινά. Εκείνοι που κατοικούσαν στην ενδοχώρα ζούσαν τρώγοντας, κυρίως, γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα. Η διατροφή των κατοίκων των πόλεων περιλάμβανε όλα τα παραπάνω αγαθά.

Βάση της διατροφής των Βυζαντινών ήταν το ψωμί: άσπρο, σταρένιο για τους πλούσιους (άρτος καθαρός), μαύρο, από διάφορα δημητριακά για τους πιο φτωχούς. Στην ύπαιθρο, τα περισσότερα σπίτια είχαν δικό τους φούρνο όπου και έψηναν το ψωμί της οικογένειας. Στις πόλεις, παρότι κι εδώ αρκετά σπίτια είχαν φούρνους, οι περισσότεροι αγόραζαν ψωμί από το φούρνο της γειτονιάς.

Πολλά αστικά σπίτια διέθεταν και ένα μικρό λαχανόκηπο, όπου καλλιεργούσαν διάφορα λαχανικά. Στα δροσερά υπόγεια των σπιτιών υπήρχαν τα κελάρια όπου οι βυζαντινοί διατηρούσαν λάδι, κρασί, αλλά και όσπρια, ξηρούς καρπούς, παστά και καπνιστά ψάρια.

Το μαγείρεμα γινόταν ή σε ειδικούς χώρους, τα μαγειρεία ή, συχνότερα, στο κύριο δωμάτιο του σπιτιού. Τα περισσότερα φαγητά μαγειρεύονταν σε πήλινα σκεύη, τις τσούκες ή τσουκάλια, πάνω σε σιδερένιους τρίποδες ή απευθείας στη θράκα. Οι τσούκες μπορεί να ήταν και από χαλκό, όπως χάλκινα ήταν και τα τηγάνια. Στο μαγείρεμα, εκτός από αλάτι, οι νοικοκυρές πρόσθεταν ντόπια αρωματικά ή ανατολίτικα μπαχαρικά, όπως η κανέλα και το πιπέρι. Αγαπημένο άρτυμα των Βυζαντινών ήταν ο γάρος, μια σάλτσα που φτιαχνόταν από εντόσθια ψαριών (κυρίως σκουμπριού) και κρασί, ξίδι ή λάδι. Ο γάρος συνόδευε κυρίως ψάρια και λαχανικά.

Οι οικονομικά ασθενέστερες τάξεις αρκούνταν σε απλές και λιτές τροφές: το μαύρο ψωμί, το τυρί (τυρί ή τυρίτσι), οι ελιές, τα λαχανικά, οι βολβοί, τα αβγά και τα όσπρια συμπλήρωναν τη διατροφή τους. Για τους πιο πλούσιους, το φαγητό αποτελούσε, ανάμεσα στα άλλα, μέσο τέρψης και επίδειξης. Αρκετοί αγαπούσαν τα «περίεργα» και «εξωτικά» φαγητά, ενώ επιστράτευαν πολυάριθμο υπηρετικό προσωπικό για να τους προμηθεύσει εκλεκτά και σπάνια τρόφιμα και να παρασκευάσει πολυδάπανα και περίπλοκα πιάτα.