Στέφανα γάμου, 10ος αι., Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών.

Χρυσό δαχτυλίδι γάμου, 6ος αι., Μουσείο Κανελοπούλου, Αθήνα.

Ο γάμος της Κανά, 14ος αι., Άγιος Νικόλαος Ορφανός, Θεσσαλονίκη.

Ο γάμος αποτελούσε για τους Βυζαντινούς σημαντικότατο γεγονός στη ζωή τους και η γαμήλια τελετή ταυτίστηκε σταδιακά με την ευλογία από την εκκλησία (η οποία καταδίκαζε την ελεύθερη συμβίωση, συνήθεια που υπήρχε και στο Βυζάντιο). Περιελάμβανε τα έθιμα του στεφανώματος, της ανταλλαγής δακτυλιδιών και της προσφοράς της νυφικής ζώνης, η οποία αποτελούνταν από πλακίδια ή δίσκους διακοσμημένους με παραστάσεις.

Ο νόμος, αλλά και οι επικρατούσες αντιλήψεις περί ηθικής, απαγόρευαν το γάμο μεταξύ συγγενών, με αιρετικούς, με Εβραίους, ή με μέλη διαφορετικής κοινωνικής τάξης, ενώ εκείνοι που είχαν τον πρώτο λόγο στην επιλογή συζύγου ήταν οι γονείς, και μάλιστα ο πατέρας. Στην επιλογή αυτή πολλές φορές ζητούσε τη μεσολάβηση μιας κουρκουσούρας, της δικής μας προξενήτρας, η οποία προσέφερε τις υπηρεσίες της με αντάλλαγμα, συχνά το ένα εικοστό της προίκας και της προγαμιαίας δωρεάς.. Υπήρχε χρηματική εγγύηση για την τήρηση της υπόσχεσης γάμου, ενώ η γυναίκα έχανε την προίκα της αν ζητούσε διαζύγιο.

Βασικός σκοπός του γάμου ήταν η απόκτηση παιδιών. Τα παιδιά γεννιόνταν συνήθως στο σπίτι με τη βοήθεια συγγενών ή μαίας (τα μαιευτήρια, πάντως, δεν ήταν άγνωστα, κυρίως στη Βυζαντινή πρωτεύουσα). Ιδιαίτερα σημαντική θεωρούσαν τη γέννηση των αρσενικών παιδιών. Η γέννηση κοριτσιού δεν ήταν ευχάριστο γεγονός, αφού δε θα διατηρούσε το όνομα της οικογένειας, ενώ θα επιβάρυνε οικονομικά τους γονείς της για να της εξασφαλίσουν προίκα. Τα βρέφη απογαλακτίζονταν στην ηλικία των δύο ή τριών ετών, οπότε και βαφτίζονταν. Ο ανάδοχος αναλάμβανε την πνευματική τους καθοδήγηση.