Φιλολογική Γωνιά

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΤΟΥΣ/ΣΤΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ
1. Η διδασκαλία των επιμέρους γραμματικοσυντακτικών φαινομένων είναι κειμενοκεντρική. Οι μαθητές/τριες έρχονται σε επαφή με την αρχαία γλώσσα
μέσα από τα αρχαία κείμενα και με τρόπο διερευνητικό μαθαίνουν τα γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα της γλώσσας. Κατά τη διδασκαλία
ενδείκνυται οι μαθητές/τριες να φέρνουν μαζί τους και τα βιβλία αναφοράς (Γραμματική – Συντακτικό) και να τα χρησιμοποιούν, όταν και όπου
χρειάζεται, με την καθοδήγηση του/της εκπαιδευτικού. Στο πλαίσιο αυτό, κρίνεται σκόπιμο ο/η εκπαιδευτικός να ενημερώνει από το προηγούμενο
μάθημα τους/τις μαθητές/τριες ότι στο επόμενο θα πρέπει να έχουν μαζί τους το βιβλίο είτε της γραμματικής, είτε του συντακτικού, ανάλογα με το
φαινόμενο που θα μελετήσουν μέσα στο κείμενο.
2. Σε κάθε ενότητα, θεωρείται σημαντικό η διδασκαλία των επιμέρους γραμματικοσυντακτικών, ετυμολογικών και λεξιλογικών φαινομένων να συνδέεται
με αναφορές και παραδείγματα στη νέα ελληνική (εφεξής: ν.ε.) γλώσσα. Επίσης, προτείνεται η πορεία από το γνωστό προς στο άγνωστο, από τη
συγχρονία στη διαχρονία.
3. Τα ερμηνευτικά σχόλια των κειμένων αξιοποιούνται με φειδώ από τον/την εκπαιδευτικό, όπου κρίνεται απολύτως αναγκαίο.
4. Από το κεφάλαιο «Λεξιλογικά» διδάσκεται η 2η
και η 3η
στήλη του πίνακα, με έμφαση στις λέξεις που χρησιμοποιούνται και στη νέα ελληνική.
5. Από τις ασκήσεις του σχολικού εγχειριδίου συνιστάται να προτιμώνται αυτές που ζητούν αναγνώριση τύπων της αρχαίας ελληνικής (εφεξής: α.ε.) που
δεν έχουν επιβιώσει στη ν.ε. (με τη μορφή ερωτήσεων πολλαπλής επιλογής, συμπλήρωσης κενών, αντιστοίχισης) και την παραγωγή τύπων που έχουν
επιβιώσει στη ν.ε. (με ασκήσεις μετασχηματισμού λέξεων εντός φράσεων ως προς τον αριθμό, τη φωνή, τον χρόνο, την πτώση). Οι προτεινόμενες
ασκήσεις είναι ενδεικτικές. Οι εκπαιδευτικοί έχουν τη δυνατότητα να προτείνουν δικές τους ασκήσεις, στο πνεύμα όμως των οδηγιών του αναλυτικού
προγράμματος. Επίσης, οι εκπαιδευτικοί έχουν τη δυνατότητα να δώσουν δικές τους ασκήσεις ή/και να αξιοποιήσουν αυτές του σχολικού βιβλίου μέσα
στην τάξη κατά την ώρα της διδασκαλίας.
6. Συνιστάται η διόρθωση των ασκήσεων να γίνεται στην τάξη από τους ίδιους τους μαθητές με αξιοποίηση και των βιβλίων αναφοράς (Γραμματική –
Συντακτικό).
7. Η όποια αλλαγή στη σειρά διδασκαλίας των ενοτήτων ή υποενοτήτων έγινε για να διδαχθούν σε σχετικά κοντινό χρόνο ομοειδή γραμματικοσυντακτικά
φαινόμενα (π.χ. α΄, β΄ κλίση ουσιαστικών – Δευτερόκλιτα επίθετα), ώστε οι μαθητές/τριες να τα εμπεδώσουν καλύτερα.
8. Τα παράλληλα κείμενα αξιοποιούνται όπου κρίνει ο/η εκπαιδευτικός ότι είναι αναγκαίο για την εμπέδωση της ύλης. Τα προτεινόμενα στις οδηγίες είναι
ενδεικτικά.

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΜΕΣΟΓΑΙΑΣ ΚΑΙ ΛΑΥΡΕΩΤΙΚΗΣ

Μήνυμα Μητροπολίτου

«Οἱ λόγοι τοῖς λόγοις κηρύττουσι τoν ἀπό σιγῆς προελθόντα Λόγον»

Ἡ ἑορτὴ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν εἶναι ἀφιερωμένη στοὺς τρεῖς μεγάλους ἱεράρχες τῆς Ἐκκλησίας μας: τὸν Μέγα Βασίλειο, τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Θεολόγο καὶ τὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸν Χρυσόστομο. Τὸ ἐρώτημα βέβαια εἶναι γιὰ ποιόν λόγο αὐτοὶ οἱ ἱεράρχες εἶναι μεγάλοι; Πῶς τοὺς ἐπέλεξε ἡ Ἐκκλησία μας καὶ κατὰ κάποιο τρόπο τοὺς ξεχώρισε;

Ὑπάρχουν, ἀσφαλῶς, πολλοὶ λόγοι, ἀλλὰ ἂς διαλέξουμε ἕναν καὶ σ᾿ αὐτὸν νὰ σταθοῦμε. Καὶ αὐτὸς εἶναι ἡ λέξη «λόγος». Τὸ ὄνομα τοῦ ἑνὸς εἶναι Θεολόγος, τὸ ὄνομα τοῦ ἄλλου, ποὺ εἶναι γνωστὸς ὡς Χρυσόστομος, στὰ τροπάρια φέρεται ὡς Χρυσολόγος. Ὁ πρῶτος Θεολόγος, ὁ δεύτερος Χρυσολόγος. Καὶ τὸ τροπάριο τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, ὅπως καὶ τὰ τροπάρια τῶν περισσοτέρων, ἔχουν πολλὲς φορὲς αὐτὴ τὴ λέξη «λόγος»• «εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος σου ὡς δεξαμένη τὸν λόγον σου». Ὑπάρχει λοιπὸν πολὺς λόγος γιὰ τὸν «λόγο» τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν. Ἀλλὰ ἴσως δὲν ὑπάρχει καὶ πολλὴ κατανόηση στὸ τί ἀκριβῶς εἶναι αὐτὸς ὁ λόγος τοῦ καθενὸς ἀπὸ τοὺς τρεῖς θεολόγους πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας ποὺ τοὺς κάνει τόσο μεγάλους.

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος εἶχε τὸ χάρισμα τοῦ προφορικοῦ λόγου, τῆς ἔκφρασης τοῦ λόγου, γιὰ τὸ ὁποῖο μᾶς μιλάει πολὺ ἡ Ἐκκλησία μας ἀλλὰ καὶ τὸ ὄνομά του. Ἐὰν ὁ προφορικὸς λόγος ἦταν τὸ ἰδίωμα τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, τὸ ἰδίωμα τοῦ Μεγάλου Βασιλείου ἦταν ὁ νοητικὸς λόγος. Ὁ λόγος αὐτὸς ποὺ ἔχει τὰ ἐπιχειρήματα, ποὺ ὁδηγεῖ στὴν κατανόηση, καὶ ὁ ὁποῖος μπορεῖ νὰ δικαιολογεῖ τὰ πράγματα και κάνει τὸν ἄνθρωπο ἀληθιν. Στὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Θεολόγο, ὁ λόγος ἔχει τὴν ἔννοια τοῦ μυστικοῦ λόγου, ὁ ὁποῖος γεννᾶ τὴν ἀνάγκη καὶ τὴν αἰτία ποὺ ὀνομάζεται ἐμπειρία καὶ αἴσθηση.

Γιὰ νὰ προσεγγίσει κανεὶς τὸ μυστήριο τοῦ Θεοῦ, χρειάζεται νὰ ἔχει τὴν αἴσθηση τῆς ἀλήθειας, νὰ ἔχει τὴν κατανόησή της, νὰ ἔχει τέλος καὶ τὴν ἔκφρασή της. Ἡ αἴσθηση τοῦ μυστηρίου τοῦ Θεοῦ ἀποτελεῖ τὴ σύλληψη τοῦ Θεοῦ μέσα μας. Ἡ κατανόηση ἀποτελεῖ τὴν κυοφορία Του, ἀλλὰ καὶ ἡ ἔκφραση ἀποτελεῖ τὸν τοκετὸ καὶ τὴ γέννηση Του.

Οἱ τρεῖς αὐτοὶ ἅγιοι, ὄντας πολὺ ἀνθρώπινοι, διατηρῶντας τὰ χαρακτηριστικὰ τῆς φύσεώς τους καὶ τὰ ἰδιώματα τοῦ προσώπου τους, μποροῦσαν ταυτόχρονα καὶ στὸν κόσμο καὶ στὴν ἔρημο, καὶ γιὰ τὸν ἑαυτό τους καὶ γιὰ τὴν Ἐκκλησία, νὰ εἶναι καὶ ἄνθρωποι τῆς χάριτος καὶ τοῦ Θεοῦ, καὶ ἄνθρωποι τῆς πίστεως καὶ τῆς ἀληθείας. Ἦταν πολὺ ἀνθρώπινοι γι᾿ αὐτὸ ἦταν καὶ κοινωνικοὶ ἅγιοι. Διεφύλαξαν τὸ πρόσωπό τους, διετήρησαν ὁ κάθε ἕνας τὰ στοιχεῖα ποὺ εἶχε μέσα του, γι᾿ αὐτὸ καὶ εἶναι τόσο ὅμοιοι στὸ ἦθος, ἀλλὰ καὶ τόσο διαφορετικοὶ στὸν χαρακτήρα καὶ τὴν ἔκφραση• ἴδιο πνεῦμα, διαφορετικὰ πρόσωπα.

Οἱ τρεῖς ἱεράρχες, εἶναι ὅμως ἅγιοι τοῦ «λόγου», κυρίως γιατὶ μὲ τὸν λόγο τους, δηλαδὴ τὴ φωτισμένη σκέψη, τὸ χαρισματικὸ κήρυγμα καὶ τὸ μυστικὸ βίωμα τῆς ἁγίας πολιτείας τους, ὁ καθένας φανέρωσαν στὴν Ἐκκλησία τὸν Θεὸ Λόγο καὶ κηρύττουν καὶ ὑποδεικνύουν διαρκῶς τὸν δρόμο πρὸς Αὐτόν.

Νὰ δώσει ὁ Θεὸς ἀφύπνιση πνευματικὴ στὸν καθένα μας ὥστε νὰ προκύψει στὴν καρδιά μας ἡ φανέρωση τοῦ Θεοῦ Λόγου. «Χρόνια πολλὰ καὶ εὐλογημένα».