focus

Με αφορμή την ενότητα «Λαογραφικό Μουσείο» που περιέχεται στο βιβλίο της Μελέτης Περιβάλλοντος, οργανώσαμε πέρυσι μια επίσκεψη με τους μαθητές των Α΄και Β΄τάξεων στο Λαογραφικό Μουσείο της Λαμίας. Ιδρύθηκε το 1984 και στεγάζεται σε ένα κεντρικό κτίριο στην οδό Καλύβα-Μπακογιάννη, απέναντι από το κενοτάφιο του Αθανάσιου Διάκου. Το μουσείο φιλοξενεί γύρω στα 1600 αντικείμενα που προέρχονται από δωρεές κατοίκων της περιοχής.

Ειδικότερα στον πρώτο όροφο οι μικροί μαθητές είδαν από κοντά εργαλεία και αντικείμενα από παλιά επαγγέλματα όπως του ράφτη, του γεωργού, του αργυροχρυσοχόου, του πεταλωτή, του ποτοποιού κ.α. Η υπεύθυνη του Μουσείου μας εξήγησε  τη χρήση του κάθε αντικειμένου και τον τρόπο που εργάζονταν οι  άνθρωποι παλιότερα χωρίς τη συμβολή της τεχνολογίας. Στον δεύτερο όροφο οι μαθητές εντυπωσιάστηκαν  από τις παραδοσιακές ενδυμασίες των γυναικών, τα υπέροχα υφαντά και τον αργαλειό. Σε έναν περιποιημένο και όμορφα διακοσμημένο χώρο τα παιδιά γνώρισαν τα οικοκυρικά σκεύη που χρησιμοποιούσαν οι γυναίκες παλιότερα. Στον τρίτο όροφο, όπου λειτουργεί μια μικρή λαογραφική βιβλιοθήκη, ξεκουραστήκαμε και τα παιδιά ζωγράφισαν ό,τι τους έκανε εντύπωση.

Φύγαμε από το Λαογραφικό Μουσείο γεμάτοι εικόνες και όμορφα χρώματα, ικανοποιημένοι από την ξενάγηση και τη φιλοξενία. Η εμπειρία αυτή έδωσε την ευκαιρία στους μαθητές να έρθουν σε επαφή με τον τρόπο ζωής των ανθρώπων παλιότερα και να γνωρίσουν αντιπροσωπευτικά αντικείμενα της λαϊκής παράδοσης και τέχνης.

    Ένα σημαντικό αλλά και δύσκολο έργο του δασκάλου είναι η διδασκαλία του γραπτού λόγου. Ξεκινά από την Α΄ δημοτικού και σταδιακά ενισχύεται ως στις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού.  Σύμφωνα με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών και τις επιταγές της Γλωσσολογίας πρέπει να καλλιεργείται τόσο ο προφορικός όσο και ο γραπτός λόγος. Τα γλωσσικά εχγειρίδια εξυπηρετούν αυτόν ακριβώς το σκοπό. Ο μαθητής να είναι σε θέση να εκφράσει την άποψη του με σαφήνεια ώστε να επικοινωνεί επιτυχώς με τους γύρω του. Τα βιβλία της γλώσσας περιέχουν διάφορα είδη κειμένων με στόχο οι μαθητές αρχικά να τα κατανοήσουν και στη συνέχεια να τα παράγουν.

• Περιγραφικά κείμενα: Βασικός άξονας τους είναι ο χώρος στον οποίο συμβαίνει κάτι. Σ΄ αυτά χρησιμοποιούνται τοπικά επιρρήματα ή επιρρηματικές φράσεις. Ο επικρατέστερος χρόνος είναι ο Ενεστώτας. Χρησιμοποιούνται ρήματα αίσθησης και πολλά επίθετα που προσδίδουν ζωντάνια στην περιγραφή. Στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού οι μαθητές καλούνται να περιγράψουν πρόσωπα, χώρους ή αντικείμενα.
• Αφηγηματικά κείμενα: Βασικός άξονας τους είναι ο χρόνος. Γι΄ αυτό χρησιμοποιούνται πολλά χρονικά επιρρήματα, χρονικοί σύνδεσμοι και οι παρελθοντικοί χρόνοι Παρατατικός, Αόριστος και ιστορικός Ενεστώτας, ώστε να παρουσιάζεται η χρονική αλληλουχία των γεγονότων. Στα κείμενα αυτά συναντάμε ρήματα δράσης, έκφρασης συναισθημάτων καθώς και περιγραφικά ουσιαστικά και επίθετα. Οι μαθητές καλούνται να συντάξουν ένα αφηγηματικό κείμενο όπως να περιγράψουν μια εκδρομή, ένα αστείο περιστατικό ή να αφηγηθούν ένα δικό τους παραμύθι.
• Στα επεξηγηματικά κείμενα παρουσιάζονται η αιτία και οι συνέπειες ενός γεγονότος. Χρησιμοποιούνται κυρίως οι επεξηγηματικοί σύνδεσμοι και οι συμπερασματικές προτάσεις. Τα κείμενα του βιβλίου δίνουν αφορμές για συζήτηση μέσα στην τάξη σχετικά με θέματα (αιτίες) τα οποίες οι μαθητές καλούνται να σκεφθούν και να αναπτύξουν τις συνέπειες τους.
• Τα κείμενα που δίνουν οδηγίες στηρίζονται στην παράθεση μεταβολών από μια αρχική κατάσταση σε μια άλλη μέσα από συγκεκριμένα βήματα που πρέπει να γίνουν, με καθορισμένη σειρά και σε ένα καθορισμένο πλαίσιο. Είναι γραμμένα σε χρόνο Ενεστώτα και σε προστακτική ή υποτακτική έγκλιση. Ο μαθητής καλείται να συντάξει ένα κείμενο που πρέπει να δίνει οδηγίες για το πως μπορεί να φτάσει κανείς στο σπίτι του από το σχολείο, ή μια συνταγή.
•  Τα επιχειρηματικά κείμενα στηρίζονται στην παράθεση επιχειρημάτων, προκειμένου να υποστηριχτεί μια ιδέα ή ένας σκοπός. Ο βασικός χρόνος σε τέτοια κείμενα είναι ο Ενεστώτας. Χρησιμοποιούνται αιτιολογικές προτάσεις και σύνδεσμοι. Πρόκειται για κείμενα που συναντάμε κυρίως σε εφημερίδες και περιοδικά. Παρουσιάζουν ενδιαφέρον για τις μεγαλύτερες τάξεις του Δημοτικού.
• Μια ενδιαφέρουσα παρουσίαση σχετική με το θέμα αυτό είναι εδώ:
  Παραγωγή γραπτού λόγου