Βίνσεντ Βαν Γκογκ

ΒΙΝΣΕΝΤ ΒΑΝ ΓΚΟΓΚ

Μια βασανισμένη ιδιοφυΐα

(30 Μαρτίου, 1853, Ολλανδία - 29 Ιουλίου, 1890, Οβέρ-συρ-Ουάζ, κοντά στο Παρίσι, Γαλλία)

Ο Βίνσεντ Βαν Γκογκ είναι ένας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους του 19ου αι., ο οποίος δεν κέρδισε, όσο ζούσε, την αναγνώριση που του άξιζε. Κατάφερε να πουλήσει μόνο ένα πίνακα, "Το κόκκινο αμπέλι στην Αρλ". Κανένας άλλος μεγάλος καλλιτέχνης δε φιλοτέχνησε τόσο πολλά έργα μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Σήμερα, τα έργα του είναι πανάκριβα.

Ήταν το πρώτο από τα πέντε παιδιά του προτεστάντη ιερέα Θεόδωρου Βαν Γκογκ και της Κορνέλιας. Η οικογένεια Βαν Γκογκ είχε δυο ενδιαφέροντα:τη θρησκεία και το εμπόριο έργων τέχνης. Ο Βίνσεντ άρχισε να ζωγραφίζει από την ηλικία των δέκα ετών, αλλά η οικογένειά του τον προέτρεπε να γίνει ιερέας. Εργάστηκε ως πωλητής στην εταιρεία εμπόρων τέχνης Gupil στη Χάγη, στο Λονδίνο και το Παρίσι. Έτσι, γνώρισε τους μεγάλους ζωγράφους της εποχής του και ζωγράφιζε επηρεαζόμενος, κυρίως, από το Ζαν Φρανσουά Μιλλέ, ο οποίος απαθανάτιζε τη ζωή των απλών ανθρώπων. Έπειτα από μια ερωτική απογοήτευση που του προκάλεσε μεγάλο πόνο, ο χαρακτήρας του άλλαξε: από ανέμελος αλλά και σχολαστικός στη δουλειά του μετατράπηκε σε εσωστρεφή, μελαγχολικό και αδιάφορο για τη δουλειά του άνθρωπο.

Το 1877, πήγε στο Άμστερνταμ για θεολογικές σπουδές, αλλά εγκατέλειψε γρήγορα την προσπάθεια. Εργάστηκε ως ιεροκήρυκας στο Μπορινάζ, περιοχή του Βελγίου με ανθρακωρυχεία, όπου οι κάτοικοι βασανίζονταν από τη φτώχεια. Απέδωσε με τη ζωγραφική του την άθλια ζωή των εργατών με σκοτεινά και παχιά χρώματα και με έντονα περιγράμματα. Αφοσιώθηκε τόσο στην αποστολή του σε σημείο που δώρισε όλα τα ρούχα του στους φτωχούς. Ήθελε να βοηθήσει τους φτωχούς και περιθωριακούς, αλλά εκδιώχτηκε από το Μπορινάζ, επειδή θεωρήθηκε φανατικός.

Το 1880, πήρε τη μεγάλη απόφαση: θα αφοσιωθεί στο σχέδιο και τη ζωγραφική. Παρακολούθησε κάποια μαθήματα, και το 1885 φιλοτέχνησε το πρώτο του μεγάλο έργο με τον τίτλο "Οι Πατατοφάγοι", όπου απεικονίζεται μια φτωχή οικογένεια αγροτών, οι οποίοι τρώγοντας πατάτες "δεν έτρεφαν σωστά ούτε την ψυχή ούτε το πνεύμα", όπως έλεγε ο ίδιος.

Το 1886, πήγε στο Παρίσι κοντά στον αγαπημένο του αδελφό, Τέο, ο οποίος ασχολούνταν με το εμπόριο έργων τέχνης και βοήθησε το Βίνσεντ με κάθε τρόπο. Από τότε, ο Βίνσεντ παρέμεινε στη Γαλλία μέχρι το τέλος της ζωής του. Στο Παρίσι γνώρισε το Ζιλιέν Φρανσουά Τανγκί, ο οποίος είχε ένα χρωματοπωλείο με υλικά για τις Καλές Τέχνες, και ήταν ο πρώτος που εξέθεσε έργα του Βίνσεντ. Γνώρισε ακόμη πολλούς καλλιτέχνες, όπως τον Τουλούζ-Λωτρέκ, τον Πωλ Γκωγκέν και τον Πισαρό. Ήρθε σε επαφή με το θαύμα του ιμπρεσιονισμού και άρχισε να χρησιμοποιεί τα έντονα, ζωηρά και φωτεινά χρώματά του, αφήνοντας στην άκρη τη σκοτεινή ατμόσφαιρα και τα σκούρα χρώματα των πρώτων έργων του. Άρχισαν να εμφανίζονται τα πανέμορφα κίτρινα χρώματα του ήλιου, και στο φωτεινό κίτρινο χρώμα θα δώσει την κυρίαρχη θέση στην παλέτα του, επειδή αντιπροσώπευε για αυτόν την ελπίδα, τη χαρά, τη φιλία, την αισιοδοξία, την αγάπη και τη ζωή.

Το 1888, άφησε το Παρίσι για τη φωτεινή Αρλ της Προβηγκίας. Κατάφερε να αποκτήσει μερικούς φίλους, μεταξύ των οποίων ήταν ο ταχυδρόμος Ζοζέφ Ρουλέν, ο οποίος ποζάρισε αρκετές φορές για το Βαν Γκογκ. Στην Αρλ προσπάθησε να δημιουργήσει ένα καλλιτεχνικό κύκλο και έπεισε τον Γκωγκέν να πάει εκεί. Οι δύο αυτές εκρηκτικές προσωπικότητες άρχισαν σύντομα να διαπληκτίζονται, και, στις παραμονές των Χριστουγέννων, ο Βίνσεντ απείλησε τον Γκωγκέν με ένα ξυράφι, το οποίο έστρεψε μετά εναντίον του εαυτού του: έκοψε ένα κομμάτι από το δεξί του αυτί. Αυτή ήταν και η πρώτη ένδειξη της παραφροσύνης που θα τον βασανίσει ανελέητα. Από το Μάιο του 1889 έως το Μάιο του 1890 έμεινε σε ψυχιατρικό νοσοκομείο, όπου φιλοτέχνησε με παράφορο πάθος και ενεργητικότητα σχέδια και πίνακες.

Το 1890, άφησε το νοσοκομείο και μετακόμισε στην Οβέρ-συρ-Ουάζ, ένα χωριό στα βόρεια του Παρισιού. Εκεί έγινε φίλος με το γιατρό Πωλ Φερντινάν Γκασέ, που είχε πάθος με την τέχνη. Η αρρώστια, όμως, δεν τον άφησε να ζήσει γαλήνια και ευτυχισμένα, και σε μια νέα κρίση προσπάθησε να αυτοκτονήσει με μια σφαίρα στο στήθος στις 27 Ιουλίου του 1890. Πέθανε δυο μέρες αργότερα. Ήταν μόλις 37 ετών.

γνωρισματα της τεχνης του

	Στην αρχή της δραστηριότητάς του, ασχολήθηκε με το σχέδιο. Τα σχέδιά του είναι καταπληκτικά, εντυπωσιακά και δυναμικά.
	Ο Βαν Γκογκ λάτρευε τη φύση, τη γη και τους αγρότες. Στις πρώτες του ζωγραφιές απαθανάτισε τη σκληρή και φτωχική ζωή των αγροτών, θέλοντας να δείξει "τη χειρωνακτική εργασία και τον τίμιο τρόπο, με τον οποίο έβγαζαν το ψωμί τους".
	Δημιούργησε πολλά πορτραίτα και αυτοπροσωπογραφίες, αναζητώντας τις διαφορετικές μορφές που μπορεί να δώσει ένα πρόσωπο και τη "μεγαλύτερη ομοιότητα από ό,τι ένας φωτογράφος". Πίσω από τα πρόσωπα έβαζε ως φόντο γιαπωνέζικα τοπία ή γκέισες, όπως ήταν τότε η μόδα.
	Σχεδίαζε πολλές φορές το θέμα του, πριν το χρωματίσει. Χρησιμοποιούσε έντονα χρώματα με την τεχνική του impasto. Η τεχνική αυτή επιτρέπει στο ζωγράφο να χρησιμοποιεί το χρώμα με τέτοιο τρόπο, ώστε να δημιουργεί μια παχιά, πλούσια υφή στο έργο του, με πινελιές που διακρίνονται ξεκάθαρα. Ο όρος δηλώνει την επίστρωση πυκνού αδιάλυτου χρώματος, με το αποτύπωμα της σπάτουλας ή του πινέλου.
	Με τις νεκρές φύσεις του και τα τοπία του κατόρθωσε να μεταδώσει την ψυχική του κατάσταση. Μοναξιά και θλίψη, γαλήνη και ηρεμία, τρομερή αγωνία αλλά και παθιασμένη αγάπη για τη ζωή αντικατοπτρίζονται στα έργα του. Ηλιοτρόπια, ίριδες, ανθισμένα δέντρα, κυπαρίσσια, ουρανοί κυματοειδείς, σταροχώραφα αναδεικνύονται με μια τολμηρή αμεσότητα και ένταση.
	Γοητεύτηκε από τη νύχτα και τη θεωρούσε "πιο ζωντανή, πιο πολύχρωμη από τη μέρα". Το αριστούργημά του "Έναστρη Νύχτα", με αστέρια μεγάλα, στροβιλιζόμενα και λαμπερά σε ένα ουρανό, γεμάτο μυστήριο και κίνηση, είναι το μοναδικό στην ιστορία της ζωγραφικής που αποδίδει το μεγαλείο του σύμπαντος.
	Το αγαπημένο του χρώμα ήταν το κίτρινο του ήλιου, που τον βοηθούσε, με την εκρηκτικότητα, τη λάμψη και τη ζωντάνιά του, να παλεύει το σκοτάδι, όπου τον έριχνε η θλίψη και η αγωνία της απομόνωσης. Η αγάπη του για τη ζωή διακρίνει όλα τα έργα του.

ΕΡΓΑ

Τα 14 ηλιοτρόπια	Τα 4 ηλιοτρόπια
Έναστρη Νύχτα
Τα πρώτα βήματα

Οι Πατατοφάγοι Νεκρή φύση με πατάτες	Άνδρας χωρικός Γυναίκα χωρική	Ξεκούραση μετά τη δουλειά	Ο ταχυδρόμος Ζοζέφ Ρουλέν Ο μπαρμπα-Τανγκί
Νεαρό κορίτσι	Η Αρλεζιάνα Ο γιατρός Πωλ Γκασέ	Με κομμένο το αυτί (αυτοπροσωπογραφία) 2	Αυτοπροσωπογραφία 1 3

Κόκκινο αμπέλι στην Αρλ	Χωράφι με παπαρούνες	Θαλασσινό τοπίο στο Σαιντ Μαρί	Χιονισμένο τοπίο
Μονμάρτρη	Ελιές με φόντο τον κίτρινο ουρανό και ήλιο	Λαχανόκηποι στη Μονμάρτρη	Αχυρένιες στέγες
Σταροχώραφο με κυπαρίσσια	Σταροχώραφο κάτω από τον απειλητικό ουρανό	Κλαδεμένες ιτιές στο ηλιοβασίλεμα	Ίριδες
Θημωνιές στην Προβάνς		Ανθισμένη αμυγδαλιά