Βιβλιοπαρουσίαση του Σταύρου Ιντζεγιάννη, δημοσιογράφου - λογοτέχνη:    ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΛΑΜΠΡΗ     (Ανθολόγηση και καταγραφή - έκδοση - από τη φιλόλογο, λογοτέχνη και λαογράφο  κ. Παναγιώτα Λάμπρη)     ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ   Αναρτήθηκε: www.fileas-kritikes.blogspot.com      Η ιστορία βέβαια γράφεται καθώς αυτή προκύπτει από τα ιστορικά αρχεία του κράτους και την έρευνα των ιστορικών ερευνητών, οι οποίοι καταγράφουν τις γραπτές ή προφορικές μαρτυρίες των γεγονότων. Ωστόσο μια ιδιότυπη καταγραφή των γεγονότων υπάρχει και αποτελεί πολύτιμη  μαρτυρία από τους απλούς  ανθρώπους που έζησαν τα γεγονότα ή έφτασε ο απόηχός τους μέχρι σ’ αυτούς μέσα από τις διηγήσεις συγγενών ή διαφόρων συντοπιτών τους.    Ένας τέτοιος ιστορικός καταγραφέας της εποχής του, είναι ο Παναγιώτης Β. Λάμπρης, του οποίου τις σημειώσεις συγκέντρωσε, ταξινόμησε, αποδελτίωσε και παρουσιάζει με την υιική της αγάπη, αλλά και το χρέος της στην ιδιαίτερη πατρίδα της, τη Ροδαυγή, η φιλόλογος, λογοτέχνης και λαογράφος κ. Παναγιώτα Π. Λάμπρη - δεδομένου ότι μέσα από αυτές παρουσιάζεται, η καθημερινότητα του χωριού, με τα ήθη, τα έθιμα και τη ζωή όπως τη βιώνουν - ή τη βίωναν πιο σωστά - οι  κάτοικοι της ενδοχώρας, μισό και πάνω αιώνα πριν, σε έναν τόμο με τον χαρακτηριστικό και κυριολεκτούντα τίτλο «Μαρτυρίες».     Μαρτυρίες μιας εποχής εξαιρετικά δύσκολης για την Ελλάδα – και δη  για την Ελληνική ενδοχώρα που δοκιμάστηκε σκληρά τόσο από τις βιοποριστικές συνθήκες όσο και από τα δεινά του εμφυλίου σπαραγμού που  ξέσπασε στα χωριά περισσότερο από τις μεγάλες πόλεις, αλλά και - δυστυχώς πάλι! - από το αστυφιλικό ρεύμα και τη μετανάστευση που τα απογύμνωσε από το εργατικό της δυναμικό και τα καταδίκασε  σε μαρασμό.    Είναι χαρακτηριστική η σημείωση της κ. Λάμπρη που αναφέρεται στον τρόπο - και το μεράκι - του ιδιότυπου αυτού ιστορικού. «Στη μέσα τσέπη του σακακιού του είχε πάντοτε ένα σημειωματάριο στο οποίο κατέγραφε, λέξεις, παροιμίες, μεθόδους λαϊκής θεραπευτικής, τοπωνύμια ή ό,τι άλλο θεωρούσε αξιομνημόνευτο…». Τέτοιου είδους σημειώσεις συμπεριλαμβάνονται και στα τετράδια - που κρατούσε και βρέθηκαν στα συρτάρια του.    Η ιδιαιτερότητα της γραφής έγκειται στον απλό, λιτό τρόπο -και τη γλώσσα - με την οποία καταγράφονται όλα αυτά. Ακόμη πολύτιμη μαρτυρία αποτελούν τα κεφάλαια τα οποία αναφέρονται στα ήθη τη εποχής. «Πήγα 9 αυγά κατά το έθιμο, στον νουνό μου, μου έδωσε καραμέλες, φωτίκια ένα κουστουμάκι και του πήγα - κατά το έθιμο πάλι - ένα κατσίκι ζωντανό.»    Ιδιαίτερη συναισθηματική αξία έχει αυτό που γράφει στη σελίδα 65. «Όταν πέθανε η γυναίκα μου πέθανε ο μισός κόσμος.» Τι καλλίτερο συζυγικό μνημόσυνο!    To ότι ο Λάμπρης κρατούσε σημειώσεις με σκοπό να τις εκδώσει κάποτε ή να διαβαστούν από τους κατιόντες και να χρησιμεύσουν σαν ιστορικό αρχείο μελέτης, προκύπτει και από το ότι πολλές φορές διαβάζουμε «Τώρα θα σας γράψω…» που σημαίνει ότι σκοπός του ήταν να καταγραφούν τα γεγονότα για να διαβαστούν και να έρθουν στην επιφάνια στοιχεία, που σε άλλη περίπτωση, θα θεωρούσαμε χωρίς γενικότερη σημασία.     Εξ άλλου οι σημειώσεις του παρόλο που αναπόφευκτα έχουν το υποκειμενικό στοιχείο, λειτουργούν, άλλοτε σαν ληξιαρχείο του τόπου, άλλοτε σαν γενεαλογικό κατάστιχο, αλλά πάντοτε σαν ιστορικό αρχείο απ’ όπου ο μελετητής  μπορεί να αποκομίσει πολύτιμα ιστορικά στοιχεία. Όπως, για παράδειγμα, οι ληστείες, η προσφορά του Μεταξά στο συνδικαλιστικό κίνημα, οι μάχες του αδελφοκτόνου εμφύλιου και τα γενεαλογικά και ιστορικά του Σουλίου (δημιουργία, φάρες, εγκατάλειψη) του ηρωικού αγώνα των Σουλιωτών.    Ωστόσο κυριότερη προσφορά του θεωρώ την γενεαλογική καταγραφή των συγχωριανών του όπου αποκαλύπτεται η οικογενειακή ρίζα πολλών. Και όπου πολλοί συγχωριανοί του θα βρουν στοιχεία για το γενεαλογικό τους δένδρο μια και οι «Μαρτυρίες» είναι γεμάτες από οικογενειακά δεδομένα. Ονόματα, γάμοι, βαφτιστήρια, συμπεθεριά, αλλά και ληστείες και εξαγορές, δηλονότι λύτρα. Ήταν όπως αποδεικνύεται και οι ληστείες στη ημερήσια διάταξη.    Σε μια γενική θεώρηση σχολιάζοντας τις Μαρτυρίες του Παναγιώτη Λάμπρη δεν έχει παρά να θαυμάσει κανείς τον τρόπο με τον οποίο ένας μη επιστήμων ιστορικός με μόνο το μεράκι του ανθρώπου που παρατηρεί και καταγράφει τις εντυπώσεις του από τα τεκταινόμενα γύρω του, στον χώρο και τον χρόνο που τα βίωσε σημειώνει. Αποκαθάροντας τις σημειώσεις του από το υποκειμενικό στοιχείο, το ενδιαφέρον (από την άποψη της γραφής, τη γλώσσα, το ύφος, τη λιτότητα, τον τρόπο της αφήγησης σαν να βρίσκεται ενώπιος ενωπίω με τον αναγνώστη) εστιάζεται στον τρόπο που μεταβάλλει το προσωπικό σε γενικό, έτσι που μέσα από τα ονόματα - τα πάθη και τα λάθη τους - βγαίνει η ιστορία του τόπου κι αυτό είναι που κατά τη γνώμη μου το κάνει ένα χρήσιμο εργαλείο, για τον όποιο μελετητή των γεγονότων της εποχής, αλλά και απαραίτητο απόκτημα για  τους ίδιους τους συντοπίτες του.                    Σταύρος Ιντζεγιάννης