Βιβλιοπαρουσίαση Παναγιώτας Π. Λάμπρη: Σωκράτη Σ. Βασιλείου "Η Ήπειρος στους Μακεδονικούς Αγώνες – Ηπειρώτες Μακεδονομάχοι – Τιμητικό Λεύκωμα", εκδ. Άπειρος χώρα 2018, σ. 408, (16-2-2019)      Όταν άρχισα να γράφω τούτη τη βιβλιοπαρουσίαση, στο μυαλό μου πάλευαν αποφάνσεις σημαινόντων ανθρώπων, οι οποίοι έχουν μιλήσει για την αξία της Ιστορίας και τη σπουδαιότητα της γνώσης της, τόσο για την πορεία των ατόμων, όσο και των εθνών. Στάθηκα σε δύο. Σε κείνη του Αμερικανού ποιητή Carl Sandburg, που λέει «Όταν ένα έθνος βρίσκεται σε πτώση, όταν μια κοινωνία καταρρέει, μια παράμετρος μπορεί να βρεθεί πάντα: έχουν ξεχάσει από πού έρχονται. Έχουν χάσει επαφή με αυτό που τους ένωσε στην αρχή.» και σε κείνη του συγγραφέα Michael Crichton, Αμερικανού επίσης, που λέει «Αν δεν ξέρεις την ιστορία σου, δεν ξέρεις τίποτα. Είσαι σαν ένα φύλλο που δεν ξέρει ότι είναι μέρος ενός δέντρου.»      Και οι δύο ανωτέρω διατυπώσεις συγκλίνουν στο ότι είναι σημαντικό να γνωρίζεις ποιος είσαι, από πού έρχεσαι και πού πηγαίνεις. Πόσο μάλλον, όταν σου έλαχε να ζεις σε εποχή, στην οποία συμβαίνει αυτό που περιγράφει η πρώτη και είναι εξαιρετικά αναγκαίο και επωφελές να μην επιτρέπεις να συμβαίνει εκείνο που σηματοδοτεί η δεύτερη.     Εν προκειμένω, θαρρώ πως το βιβλίο του Σωκράτη Σ. Βασιλείου «Η Ήπειρος στους Μακεδονικούς Αγώνες – Ηπειρώτες Μακεδονομάχοι – Τιμητικό Λεύκωμα», συμβάλλει στο μέτρο που του αναλογεί και στα δύο και εκδόθηκε σε μια στιγμή, κατά την οποία ειδικά η γνώση της περιόδου του παρελθόντος, που πραγματεύεται, από τη μια περιποιεί τιμή για το πλήθος των προγόνων Ηπειρωτών, οι οποίοι συνέβαλαν στον αγώνα για την απελευθέρωση της Μακεδονίας κι από την άλλη προσφέρει γνώση, την οποία θα ’πρεπε, πλην των φιλομαθών αναγνωστών, να διαθέτουν και όσοι κρατούν την τύχη της χώρας μας στα χέρια τους και τελευταία κράτησαν και της Μακεδονίας!     Το βιβλίο είναι δομημένο σε ευρείες ενότητες, οι οποίες έχουν ως επικεφαλίδες «Μακεδονικοί Αγώνες. Σύντομη επισκόπηση», «Οι Μακεδονικοί Αγώνες με αριθμούς», «Ηγετικές φυσιογνωμίες του Μακεδονικού Αγώνα»,  «Ήπειρος και Ηπειρώτες στους Μακεδονικούς Αγώνες», «Ο τύπος της Ηπείρου κατά τον Μακεδονικό Αγώνα», «Ηπειρώτες Μακεδονομάχοι», «Ευχαριστήρια» και «Βοηθήματα & Βιβλιογραφία», στις οποίες περιέχονται επί μέρους κεφάλαια, που συμβάλουν θετικά στη μελέτη.    Οι σελίδες του διανθίζονται με πρωτογενείς πηγές και εικόνες, ενώ ο αναγνώστης οδηγείται μέσω του πλήθους των πληροφοριών σε γνώσεις, οι οποίες προκαλούν έκρηξη συναισθημάτων, όπως οργής και αγανάκτησης, χαράς και ικανοποίησης, περηφάνιας κι ελπίδας,…    Ανάμεσα στα πολλά σημαντικά είναι και το ότι ο Μακεδονικός Αγώνας, όπως και τόσοι άλλοι, δεν ήταν μόνο ανδρική υπόθεση, όπως διαφαίνεται από το πλήθος των ανδρών, που τη δράση τους πραγματεύεται ο συγγραφέας, με περισσότερες ή λιγότερες πληροφορίες για τον καθένα, αλλά και γυναικεία, αφού «Σε ολόκληρη τη Μακεδονία η μνήμη έχει καταγράψει πλήθος γυναικών, οι οποίες χωρίς να έχουν ιδιαίτερη εκπαίδευση προσέφεραν τις υπηρεσίες τους στους τραυματίες ή ασθενείς αντάρτες που νοσηλεύονταν σε διάφορα κρησφύγετα. Με μεγάλους κινδύνους και με πολλούς κόπους, οι γυναίκες αυτές προσέφεραν ανιδιοτελώς τις υπηρεσίες τους στον εθνικό αγώνα. Πολλές φορές υπήρχαν ιατροί που έδιναν τις οδηγίες τους, άλλες φορές όχι.» (σ. 44)    Όποιος διατρέξει με προσοχή τις σελίδες του βιβλίου έχει πολλά να μάθει και πολλαπλώς να ωφεληθεί. Διότι θα γνωρίσει ανθρώπους, οι οποίοι, υπηρετώντας τις ιδέες τους, δεν εφείσθησαν κόπων, δεν λογάριασαν τα ποικίλα αγαθά της ζωής και αψήφησαν τον θάνατο, προκειμένου να φέρουν σε αίσιο πέρας τον απελευθερωτικό αγώνα της Μακεδονίας μας, αναδεικνυόμενοι ήρωες! Και, φυσικά, θα πάρει παραδείγματα ζωής για τον ίδιο και άξια να τα μεταφέρει σε τρίτους. Και κυρίως θα δει για άλλη μια φορά πως το έθνος μας εξακολουθεί να υπάρχει και να πορεύεται, επειδή σε δύσκολες εποχές βρίσκονται κάποιοι, ταπεινής καταγωγής και μη, οι οποίοι αίρονται στο ύψος των περιστάσεων και δίνουν τον αγώνα τον καλό.    Πέραν αυτών, θα ήταν, ίσως, περιττό να αναφερθούν εδώ ονόματα, τα οποία περιέχονται στο βιβλίο και καθόρισαν με τη δράση τους την πορεία του Μακεδονικού Αγώνα. Αξίζει, όμως, να γίνει μνεία μιας ηγετικής φυσιογνωμίας αυτού του Αγώνα, του αδικοχαμένου Ίωνα Δραγούμη, τον οποίο κάποιοι αποκαλούν εθνικιστή! Πιθανόν, όπως τόσους άλλους, οι οποίοι, μιλώντας στις μέρες μας για τα δίκαια της πατρίδας μας, χαρακτηρίζονται ως φασίστες, εθνικιστές και άλλα όμοια. Μόνο, που ο Δραγούμης, διπλωμάτης, πολιτικός και λογοτέχνης, στο βιβλίο του «Μαρτύρων και Ηρώων Αίμα» έγραψε μια φράση, την οποία πολλοί θα έπρεπε να είχαν λάβει υπόψη. Γράφει: «Να ξέρετε, πως αν τρέξουμε να σώσουμε τη Μακεδονία, η Μακεδονία θα μας σώσει. Θα μας σώσει από τη βρώμα όπου κυλιόμαστε, θα μας σώσει από τη μετριότητα και την ψοφιοσύνη, θα μας λυτρώσει από τον αισχρό τον ύπνο, θα μας ελευθερώσει.» (σ. 58)    Κλείνοντας τούτη τη σύντομη αναφορά στο βιβλίο του Σωκράτη Σ. Βασιλείου «Η Ήπειρος στους Μακεδονικούς Αγώνες – Ηπειρώτες Μακεδονομάχοι – Τιμητικό Λεύκωμα», έχω την αίσθηση πως αξίζει να μελετηθεί από Ηπειρώτες, και όχι μόνο, διότι κάθε βιβλίο, το οποίο συμβάλλει στην εθνική μας αυτοσυνειδησία είναι επίκαιρο κάθε εποχή και αναγκαίο για την εποχή μας, στην οποία ζούμε καταστάσεις, που ευχόμαστε και ελπίζουμε να μην προοιωνίζουν περαιτέρω άσχημες εξελίξεις για την πατρίδα μας. Πόσο μάλλον, που επιχειρείται να ξαναγραφεί με άλλους όρους η ιστορία, την οποία θα διδάσκονται οι Ελληνόπαιδες και στην οποία θα αποσιωπούνται όσα έχουν συντελεστεί εις βάρος της πατρίδας μας, αλλά ενοχλούν τους όποιους γείτονες. Κι όσοι αυτά απεργάζονται, σκοπίμως ή αφελώς, λησμονούν τη φράση του Τσέχου συγγραφέα Μίλαν Κούντερα, ο οποίος έζησε τη σοβιετική κατοχή της πατρίδας του, με ό,τι αυτό σήμαινε, που λέει: «Το πρώτο βήμα, για να καταστρέψεις ένα έθνος είναι να διαγράψεις τη μνήμη του. Να καταστρέψεις τα βιβλία του, την κουλτούρα του και την ιστορία του. Μετά να βάλεις κάποιον να γράψει νέα βιβλία, να κατασκευάσει μια νέα παιδεία, να επινοήσει μια νέα ιστορία. Δεν θα χρειαστεί πολύς καιρός για να αρχίσει αυτό το έθνος να ξεχνά ποιο είναι και ποιο ήταν. Ο υπόλοιπος κόσμος θα το ξεχάσει ακόμα πιο γρήγορα.» (Το βιβλίο του γέλιου και της λήθης, 1979).