Παναγιώτας Π. Λάμπρη: Δυο βιβλία του Σπύρου Χ. Νεραϊδιώτη   Δημοσιεύτηκε: Εφημερίδες «Η γνώμη» & «Αμβρακία», Άρτα, (9-3-2009) & Αρτηνή Ευθύνη, Φεβρ. 2009 & Μάιος 2010, τ. 222   Κάθε φορά που παίρνω στα χέρια μου ένα βιβλίο που αναφέρεται στην παράδοση, είτε αυτό είναι γραμμένο από επιστήμονα λαογράφο είτε από κάποιον που μια βαθιά εσωτερική ανάγκη τον ωθεί να καταθέσει στο χαρτί, όσα ως ακριβό θησαυρό έχει φυλαγμένα στην καρδιά του ή ακόμα και όσα μετά από κοπιώδη έρευνα συνέλεξε και ταξινόμησε, νιώθω πάντα βαθιά συγκίνηση και θέλω να βυθιστώ στις σελίδες του, για να γευτώ όχι μόνο το αποτέλεσμα του πνευματικού μόχθου του συγγραφέα, αλλά και όλα εκείνα που αποτέλεσαν την αφετηρία και την αστείρευτη πηγή της έμπνευσής του.       Κι αυτό δεν συμβαίνει επειδή απλά θεωρώ σημαντική την προσφορά αυτών των ανθρώπων για τη γνώση της παράδοσης του κάθε τόπου, αλλά και για την παιδευτική αξία αυτής της γνώσης για τις σύγχρονες και για τις επόμενες γενιές. Είναι και κάτι άλλο. Είναι ο θαυμασμός μου για όλους εκείνους που, ενώ ζουν σ’ έναν κόσμο που εν πολλοίς αρέσκεται στη γοητεία του εφήμερου, αυτοί επιμένουν να καταβάλουν πνευματικό μόχθο και όχι μόνο, για να προβάλουν όλα εκείνα τα πολιτιστικά στοιχεία με τα οποία γαλουχήθηκαν οι ίδιοι, αλλά και πολλές άλλες γενιές ανθρώπων.       Όπως και να ’χει. Η ψυχή μου για άλλη μια φορά γλυκάθηκε, όταν πριν λίγο καιρό γνώρισα εκ του σύνεγγυς το συγγραφέα – ο ίδιος επέμενε με νόημα πως δεν είναι συγγραφέας, αλλά χορευτής – Σπύρο Χ. Νεραϊδιώτη και μου χάρισε τα βιβλία του: Χοροί της Ηπείρου (βήματα στην παράδοση) (εκδ. Εντύπωσις, Άρτα 2006) και Ανατολικά των Τζουμέρκων (τραγούδια και μελίσματα – θύμησες και νόστος) (εκδ. Εντύπωσις, Άρτα 2008).       Μ’ αυτά τα βιβλία του ο Σπύρος Χ. Νεραϊδιώτης, ομολογώ πως μου έδωσε την ευκαιρία να κάνω ένα συναρπαστικό ταξίδι στην παράδοση της Ηπείρου και ιδιαίτερα σ’ εκείνον τον τομέα της που αφορά την ψυχαγωγία και συγκεκριμένα το τραγούδι και το χορό. Όχι πως δεν υπάρχουν άλλα βιβλία με ανάλογες καταγραφές. Υπάρχουν, αλλά όχι γραμμένα με τον τρόπο του Σπύρου Χ. Νεραϊδιώτη. Διότι ο Σπύρος δεν αρκείται μόνο στο να καταγράψει τραγούδια και χορούς της Ηπείρου, αλλά προχωρά σε βαθύτερη προσέγγισή τους, αναζητώντας κάτω από την επιφάνεια του λόγου, της κίνησης και του ήχου πολλά από εκείνα τα στοιχεία που αποτέλεσαν τη βάση, για να εκφραστούν βαθιά συναισθήματα και σημαντικές ή ασήμαντες δράσεις που καθόρισαν την πορεία των ανθρώπων του τόπου στο διάβα του χρόνου.       Το τραγούδι κι ο χορός άλλωστε είναι από εκείνα τα κομμάτια της παράδοσης που έρχονται από τα βάθη του χρόνου, από τα τελετουργικά τραγούδια και τους τελετουργικούς χορούς των πρωτόγονων προγόνων και φτάνουν ως εμάς για να δηλώσουν την ενότητα στο χώρο και στο χρόνο και να συμβάλουν στη συνειδητοποίηση του από πού ερχόμαστε και ποιοι είμαστε.       Με την ιδιαίτερη, λοιπόν, καταγραφή των τραγουδιών και των χορών που γίνεται στα βιβλία του από το Σπύρο Χ. Νεραϊδιώτη, μεταφερόμαστε σ’ εκείνα τα γεγονότα και σε κείνες τις ατομικές ή τις συλλογικές στιγμές των ανθρώπων που τα δημιούργησαν και λίγο ή πολύ, ο καθένας από μας αναθυμάται τα πανηγύρια, τους γάμους και άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις του τόπου που τον γέννησε. Αν πάλι δεν έχει ανάλογα αποθέματα στην ψυχή του παλεύει να νιώσει, να κατανοήσει, αν μπορέσει, αυτούς τους ανθρώπους και τον τρόπο με τον οποίο τραγούδησαν τον καθημερινό μόχθο, την ξενιτιά, τον έρωτα… ή χόρεψαν με τραγούδια που δήλωναν τη χαρά της ζωής ή άλλα που εξέφραζαν βαθύ πόνο και παράπονο.       Κλείνοντας αυτή τη σύντομη αναφορά στο συγγραφικό έργο του Σπύρου Χ. Νεραϊδιώτη, μπορώ να πω πως αποτελεί έναν ιδιαίτερο «δρόμο», για να προσεγγίσει κανείς σημαντικές στιγμές της παράδοσης της Ηπείρου. Αποτελεί επίσης ένα μέσο για να ταξιδέψει στο χρόνο και να αφουγκραστεί κανείς, στο μέτρο του δυνατού, τη ζωή και την ανάσα των ανθρώπων, όταν σε διαφορετικές στιγμές του ιδιωτικού ή του δημόσιου βίου έπλαθαν στίχους κι όταν αυτούς τους στίχους τους έκαναν ήχο και κίνηση. Και ιδιαίτερα σήμερα που οι άνθρωποι καταναλώνουν προϊόντα και ανθρώπινες σχέσεις και οι τοπικοί πολιτισμοί απειλούνται από την επέλαση της παγκοσμιοποίησης, τέτοιου περιεχομένου συγγραφικό έργο αποτελεί ένα αποκούμπι και μια ελπίδα.