Διήγημα της Παναγιώτας Π. Λάμπρη: Ο Πανούλας, (10-6-2017)   Δημοσιεύτηκε: Περιοδικό "Άπειρος Χώρα", Οκτ. - Νοέμβρ. 2017, τ. 196, σ. 56. Προσωπική σελίδα μου στο fb, 23-10-2019 & 8-10-2021. "Λογοτεχνικά Μονοπάτια" της Ομάδας "ΖΩΝΤΑΝΕΣ - ΝΟΣΤΑΛΓΙΚΕΣ ΜΝΗΜΕΣ ΓΥΜΝΑΣΙΩΝ ΑΙΓΙΟΥ" στο fb, 8-10-2021.      Πανούλα! Έτσι αποκαλούσε τον αγαθό ημίονο, με τον οποίο μετέφερε διάφορα φορτία από το σπίτι στο χωράφι και αντίστροφα η οικογένεια της Λένης. Ήταν τόσο καλόβολος, που οι γονείς της τον εμπιστευόντουσαν και συχνά της επέτρεπαν να κρατά το σχοινί του καπιστριού του και να τον οδηγεί, όπου της υποδείκνυαν. Πότε προπορευόμενη και πότε ακολουθώντας τον, τερπόταν στο άκουσμα των αβέβαιων ενίοτε βημάτων του, τα οποία ηχούσαν ρυθμικά στον σπαρμένο με πέτρες χωματόδρομο. Κι οι ανάσες του, βαριές λόγω του φορτίου και της ηλικίας, έδιναν με τον τρόπο τους το στίγμα της παρουσίας του.    Καμιά φορά που βάδιζε πολύ κοντά του και πάλευε να διώξει από τα μάτια και τ’ αυτιά του ενοχλητικές αλογόμυγες, ρουθούνιζε, ευχαριστώντας την, λες, και την πιτσιλούσε με τα χλιαρά σάλια του, ενώ κύματα ζεστής ανάσας αγκάλιαζαν το κορμί της.    Εκείνη καθόλου δεν θύμωνε που σταγονίδια σαλιών έπεφταν στο φόρεμα ή στους γυμνούς της βραχίονες. Τον αγαπούσε πολύ, για να του θυμώσει! Αλλά κι εκείνος, νογώντας σαν άνθρωπος, τη βοηθούσε με το αζημίωτο στην απομάκρυνση των μυγών, κουνώντας περίτεχνα την άλλοτε θυσανωτή ουρά του, η οποία στην ακτίνα που δημιουργούσε κατά την κίνησή της και προς ικανοποίησή του τις απόδιωχνε.    Το κορίτσι, παρότι η κοινή τους οδοιπορία σχετιζόταν, κυρίως, με τη μεταφορά αγαθών, λόγω της συχνότητας, ειδικά τους θερινούς μήνες, που δεν πήγαινε στο σχολείο και η χρεία της οικογένειας για εργατικά χέρια ήταν αυξημένη, είχε δημιουργήσει με το πέρασμα του χρόνου ισχυρό δεσμό ανάμεσα στο ζώο και κείνο.    Κι ήταν αυτό το δέσιμο που την είχε κάνει ιδιαίτερα παρατηρητική σε ό,τι αφορούσε στον Πανούλα. Μάλιστα, ενώ εκείνη έμπαινε στην εφηβεία, το κορμί της μετασχηματιζόταν και το στήθος πρόβαλε στητό κάτω από τα λιτά ρούχα της, δηλώνοντας εμφατικά τη γενόμενη αλλαγή, διέκρινε πως εκείνος πορευόταν σταθερά στη δύση του βίου. Το μπροστινό δεξί πόδι του χώλαινε, συχνά σκουντουφλούσε, το βάδισμά του βράδυνε και τα δόντια του, τα οποία δεν μπορούσαν πια να μασήσουν το αγαπημένο του κριθάρι, φανέρωναν τη φθορά που είχε αποτυπώσει ο χρόνος στο κορμί του. Αλλά εκείνος ακόμα υπέμενε και άντεχε.    Η Λένη, κάθε που ανάμεσα στα αγώγια καθόταν στον ίσκιο μιας θεόρατης καστανιάς συντροφιά με το γέρικο μουλάρι, το ’ριχνε στις φιλοσοφικές αναζητήσεις. Βέβαια, αυτό δεν το 'κανε μόνο τότε. Ήταν καθώς φαίνεται στη φύση της, αφού από πολύ μικρή προσπαθούσε να κατανοήσει την ουσία των πραγμάτων. Συχνά, ρωτούσε τον δάσκαλό της για τη δημιουργία του κόσμου και ιδιαίτερα του ανθρώπου - δεν της φάνταζαν λογικά όσα διδασκόταν γι’ αυτά στο μάθημα των θρησκευτικών - και ενίοτε τον έφερνε σε δύσκολη θέση με τις ερωτήσεις, οι οποίες διαδέχονταν τις απαντήσεις του. Στις ώρες της σχόλης σειρά είχε ο πατέρας της. Τον υπέβαλε κι αυτόν στη βάσανο των αποριών της. Όχι σπάνια, μάλιστα, λάβαινε πιο πειστικές εξηγήσεις από κείνες του δασκάλου - ίσως, κι αυτός να 'χε αμφιβολίες, αλλά λόγω του ρόλου του ν’ απέφευγε να εκφραστεί δημοσίως -, ντυμένες με όμορφες ιστορίες, τις οποίες αφηγούνταν με ξεχωριστή δεξιότητα. Ασυνείδητα γινόταν φιλόσοφος, αν και τότε δεν γνώριζε το βάθος της έννοιας και την ιστορία της. Στη φιλοσοφία θα μυείτο αργότερα και θα γινόταν δια βίου θεραπαινίδα της.    Βέβαια, κάτω από τη βαθύσκιωτη καστανιά, σκεφτόταν κι άλλα ζητήματα, τα οποία αφορούσαν στο φυσικό περιβάλλον και στους ανθρώπους που δίπλα τους μεγάλωνε.    Μια μέρα, βλέποντας κατάκοπο και καταϊδρωμένο τον Πανούλα, θέλησε να εμβαθύνει στη φύση του. Γνώριζε πως είναι γέννημα της αφύσικης, όπως θεωρούσε, ερωτικής συνεύρεσης γαϊδάρου και φοράδας και πίστευε βαθιά πως αυτή η επιλογή δεν ήταν των ζώων, αλλά των ανθρώπων. Πώς γίνεται σκεφτόταν ένα περήφανο ζώο σαν το άλογο να επιλέγει έναν επιβήτορα σαν το γαϊδούρι. Δεν υποτιμούσε καθόλου το ταπεινό, συμπαθητικό, υπομονετικό και επίμονο γαϊδουράκι, όμως, ξέροντας πώς όλα τα θηλυκά επιλέγουν δυνατούς επιβήτορες για τη διαιώνιση του είδους τους, τούτη η συνεύρεση της φάνταζε αταίριαστη.    Αλλά δεν ήταν μόνο αυτό. Έχοντας υπόψη πως η ερωτική έλξη και ολοκλήρωση αποτελεί ύψιστη δυναμική έκφραση και λειτουργία στη φύση, δεν μπορούσε να δεχθεί πως ο αγαπημένος της Πανούλας και όλα τα μουλάρια, όπου γης, στερούνταν αυτή τη χαρά της ζωής!    Οι προβληματισμοί αυτοί έρχονταν και ξανάρχονταν στη σκέψη της για πολλούς λόγους. Μα, τελευταία, ατομική αφορμή, ήταν ο δικός της ανομολόγητος εφηβικός έρωτας, τον οποίο μόνο στα μάτια της μπορούσε ο υποψιασμένος να διακρίνει. Ο έρωτας, αυτός ο σκανταλιάρης δυνάστης που ξενυχτάει στα τρυφερά μάγουλα των κοριτσιών, όπως έγραψε ο αρχαίος ποιητής, και φουντώνει από καταβολής κόσμου τα ονείρατα και τις πιθυμιές τους. Ο παιχνιδιάρης Έρωτας, ο θεός που από τα βέλη του κανείς δεν γλιτώνει!    Μόνο η θαλερή καστανιά, στην οποία ήταν ήδη καλοσχηματισμένο το αγκαθερό περίβλημα των θρεπτικών καρπών της, κι ο Πανούλας ένιωθαν για την ώρα, έτσι νόμιζε η κόρη, την αύρα που εξέπεμπε ο έρωτάς της. Άμποτε ν’ άγγιζε και τον κλέφτη της καρδιάς της! Άμποτε… Στο δεύτερο «άμποτε» σταματούσε τις σκέψεις κι έπαυε να ονειρεύεται, γιατί είχε την πεποίθηση πως ο χρόνος θα ’φερνε ό,τι θα ’ταν καλό για κείνη. Η άπειρη ψυχή της αγνοούσε πως «αἰών παῖς ἐστι παίζων, πεττεύων»*, πως, δηλαδή, ο χρόνος είναι ένα παιδί που παίζει πεσσούς, και μέσα στη δηλούμενη αβεβαιότητά του, συχνά, φθάνει και διαβαίνει ξεριζώνοντας πολλές από τις σταθερές της ζωής μας.            Κι εκείνο το καλοκαίρι διάβηκε σαν νερό κι η Λένη ξαναπήγε στο σχολείο. Ένα μεσημέρι που επέστρεψε, όταν πήγε στον αχυρώνα να δει τον προσφιλή της ημίονο, δεν τον βρήκε. Το ερώτημά της για το πού βρίσκεται, το διαδέχθηκε μια πνιχτή ιαχή απόγνωσης κι ένα παρατεταμένο γιατί, που συγκλόνισε όποιον τ’ άκουσε.    Τ’ άλλο πρωί, όταν βγήκε από το δωμάτιό της, ήταν άλλος άνθρωπος. Ο τουφεκισμός, μακριά στην ερημιά, που επιλέχθηκε από τον σέμπρο του πατέρα της, για να τελέψει τον βίο ο εργατικός και υπομονετικός, αλλά γηραιός, άχρηστος Πανούλας, τη μεταμόρφωσε. Άρχισε ν’ αντιμετωπίζει με καχυποψία τους ανθρώπους, συχνά αγνώμονες, και συνέχισε να υπεραγαπά τα ζώα. Ανεξαιρέτως, όλα τα ζώα! Κι από κείνο το φθινοπωρινό πρωινό, που ο ήλιος λαμπύριζε πάνω στις δροσοσταλίδες, οι οποίες είχαν απομείνει στα φυλλώματα των δέντρων από το πρώιμο πρωτοβρόχι, έπαψε να γεύεται τις σάρκες τους. Ήταν το λιγότερο που μπορούσε να κάνει στη μνήμη του πολυφίλητου Πανούλα, του Πανούλα της! *Ηράκλειτος, απ. 52    Σχόλια   Παναγιώτα Σμυρλή: Μπράβο, Παναγιωτίτσα. Ο βουκολισμός και η ομορφιά των εικόνων σου καταπληκτικά. Αυτός ο τρόπος γραφής πλέον δεν υφίσταται. Θα μπορούσαν όλα αυτά να μαζευτούν και να αποτελούν αρχείο για τους μεταγενέστερους που η ύπαιθρος και οι δραστηριότητες εκεί τους είναι άγνωστες. Πολιτιστική κληρονομιά. Αυτοί εκεί στο νομό σου τίποτα δεν καταλαβαίνουν; Έλεος! Εγώ: Παναγιώτα μου, ευχαριστίες πολλές σου πέμπω! Με συγκίνησες, μου προσέθεσες φτερά! Όσο για το καίριο ερώτημά σου, νομίζω πως γνωρίζεις την απάντηση! Π. Σ.: Αχ, αυτή η Ελλάδα που φτύνει τα παιδιά της κατάμουτρα. Εγώ: Η Ελλάδα είναι ιδέα, Παναγιώτα μου! Οι πολίτες της ευθυνόμαστε για πολλά! Π. Σ.: Τα έθνη τα απαρτίζουν τα μέλη της σ’ αυτό αναφέρομαι ακριβώς. Π. Σ. (8/10/2021): Πραγματικά υπέροχο, Παναγιώτα μου. Με συγκίνησες...... Ευαγγελία Κολιομάρου: Παναγιώτα, Καλημέρα σου!!! Τι όμορφα που γράφεις!!!! Μπράβο σου!!! Πολύ παραστατική περιγραφή και με πολύ συναίσθημα!!!! Απολαμβάνω τα κείμενά σου!!!! Θα ήθελα πολύ να βρεθούμε να τα πούμε από κοντά!! Άλλωστε, εγώ κατά το ήμισυ είμαι Ροδαυγιωτισα, από τη μάνα μου (το γένος Πλαστήρα) και γι'αυτό σε καμαρώνω!!!!!!! Φιλιά!!! Εγώ: Αγαπητή μου, Ευαγγελία! Για ποιο απ' όλα όσα γράφεις να σ' ευχαριστήσω; Με κάνεις και νιώθω πολύ ιδιαίτερα συναισθήματα! Και, φυσικά, θυμάμαι τη γλυκιά σου μητέρα! Πώς να τις λησμονήσεις αυτές τις γυναίκες! Να συναντηθούμε! Κι εγώ θα χαρώ πολύ! Όταν έρθω στα πάτρια, θα επικοινωνήσω μαζί σου κι αν μπορείς και συ... Κάθε καλό σου εύχομαι!!! Φιλιά!!!  Ε. Κ.: Άριστα «10»! (εικόνα) Μαίρη Αναστασίου: Υπέροχο με περισσή μαεστρία στην πέννα σου μας ταξιδεύεις στην εποχή της αθωότητάς μας. Μπράβο, Γιώτα! Εγώ: Αγαπημένη μου, Μαίρη! Πολύ σ' ευχαριστώ! Χαίρομαι που συμβάλλω κι εγώ σ' αυτά τα ταξίδια, τα οποία, ούτως ή άλλως, με πολλές αφορμές κάνουμε! Φιλιά!!! Λαμπρινή Παπαβασιλείου: Υπέροχο κείμενο, άγγιγμα ψυχής! Μπράβο! Βασίλης Μαλισιόβας: Παναγιώτα μου, αυτό είναι δώρο πολυτελείας! Θησαυρός πραγματικός! Εξαιρετικό και από βιωματικής αλλά και από κειμενικής πλευράς! Εύγε!". Ειρήνη Φράγκου: Μπράβο!  Μου άρεσε ιδιαίτερα αυτό το κείμενο! Εγώ:  Ευχαριστώ πολύ, Ειρήνη μου! Χαίρομαι γι' αυτό! Φιλιά πολλά... Παναγιώτης Κουμπούρας: Παναγιώτα, σ' ευχαριστούμε για το τρυφερό, ανθρώπινο, στοχαστικό και διδακτικό διήγημά σου. Άντα Μιχαλοπούλου - Καραμάνου: Μου γλυκάνατε την ψυχή με την τόση αγάπη που αποπνέει το διήγημά σας! Στις λέξεις και την πλοκή του, διακρίνω τη δική σας αγάπη για τα ζώα και χαίρομαι ιδιαίτερα! Ανυπομονώ για τη συνέχεια... Εγώ: Χαίρομαι που το διήγημά μου σας άγγιξε τόσο πολύ! Ναι, αγαπώ όλα τα ζώα, γιατί αποτελούν μέρος του παραδείσου, μέσα στον οποίο ζούμε, και, αν μη τι άλλο, τους οφείλουμε σεβασμό! Σας ευχαριστώ πολύ! Μαρία Λιόπα: Με προβλημάτισε έντονα αυτό το διήγημα και δεν το κρύβω πως αισθάνθηκα και ενοχές για την εκμετάλλευση που ασκεί ο άνθρωπος στα ζώα. Αν αυτός ήταν ο στόχος, πετύχατε κέντρο! Εξαιρετικό κείμενο, Παναγιώτα!!! Εγώ: Νιώθω υπέροχα που η ιστορία του Πανούλα σάς προκάλεσε σκέψεις και συναισθήματα. Όσο για τον στόχο, ας μη μιλήσω εγώ. Σημασία έχει αυτό που νιώθει ο κάθε αναγνώστης, το οποίο είναι ξεχωριστό και γι' αυτό σημαντικό! Ευχαριστώ πολύ! Διαμάντω Κίτσου: Καλησπέρα, Γιώτα! Υπέροχο!!! Συγκινητικός αυτός ο δεσμός ανθρώπου με ζώο!!! Εγώ: Πράγματι, Διαμάντω! Όποιος έχει ζήσει την αγροτική ζωή, της οποίας τα ζώα είναι αναπόσπαστο κομμάτι, γνωρίζει από πρώτο χέρι τι σημαίνει σχέση ανθρώπου ζώου. Είμαι ευτυχής που έζησα κοντά τους και διδάχθηκα πολλά! Σ' ευχαριστώ πολύ! Καλό ξημέρωμα!  Αναστασία Ζήκου: Για άλλη μια φορά εξαιρετικό, γεμάτο συγκινήσεις το γράψιμο σου!!! Καλό Σαββατοκύριακο!!! Θεόδωρος Θανόπουλος: Και πάλι... ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ, κ. Γιώτα!.. Καλό Σας Απόγευμα!... Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος: "Σκοτώνουν τ' άλογα όταν γεράσουν", και προσωπικά, Γιώτα μου, όταν ακούω ανθρώπους να βρίζουν άλλους άλλους ανθρώπους με το όνομα του ζώου του Πανούλα, γίνομαι "έξω φρενών"! "Με έναν "Πανούλα" μεγαλώσαμε όλοι μας / ένας "Πανούλας" μας ανάθρεψε και ήταν "μέλος" της οικογένειάς μας, γι΄ αυτό και η αγάπη μας περίσσια στο ίδιο και στις υπηρεσίες που μας προσέφερε! Έχεις το χάρισμα να μας αγγίζεις στην ψυχή, Γιώτα μου! Σ' ευχαριστούμε! Εγώ: Καλησπέρα, Νίκο μου! Κατ' αρχάς σ' ευχαριστώ πολύ για το σχόλιό σου! Πράγματι, το μεγαλύτερο μέρος της γενιάς μας έχει βαθιούς δεσμούς με τα ζώα, τα οποία προσέφεραν στις οικογένειες πολλές υπηρεσίες, ουσιαστικά καθόριζαν τη ζήση τους! Πλέον, τα πράγματα έχουν αλλάξει σε μεγάλο βαθμό, αλλά εκείνη η εποχή, όχι πολύ μακρινή, διδάσκει πολλά στη σημερινή! Αρκεί να τείνουν οι άνθρωποι ευήκον ους! Χρήστος Αγγελόπουλος: Συγχαρητήρια, Γιώτα! Χαίρομαι! Αγάθη Βαρμάζη: Υπέροχος ο δεσμός του ανθρώπου με τα ζώα. Με συγκίνησες, Παναγιώτα...