Κριτική για «Το χάσικο ψωμί» Από τον Χαράλαμπο Γαλιάνδρα Αρτινό, δημοσιογράφο     Αναρτήθηκε:  http://epirus-ellas.blogspot.com/2010/02/blog-post_1169.html   Για χρόνια οι Ηπειρώτες, όπως και άλλοι Έλληνες, κουβαλούσαν στο ντορβά τους την αξιοπρεπή φτώχεια και τη στέρηση. Ένα ξεροκόμματο μπομπότα ή σταχτοψημένης κουλούρας από-λευκό ή κίτρινο- καλαμποκάλευρο, ελιές, μετρημένες με τσιγκουνιά και πότες-πότες ένα κομμάτι τυρί, γιδίσιο, συνήθως, γιατί το άλλο , το καλό, το πρόβειο ήταν ο μοναδικός εισοδηματικός οικονομικός πόρος τα δύσκολα εκείνα πέτρινα χρόνια. Μ’ αυτά τα εφόδια πορεύονταν ο ξωμάχοι του βουνού στα χωράφια, τα γιδοπρόβατα, το δούλεμα της πέτρας, τα ποτίσματα, καθώς και οι... (διαβάστε στο τέλος τη Βιογραφία της Παναγιώτας Λάμπρη) μικροί μαθητές στα σχολεία. Το χάσικο ψωμί, το σταρένιο, το καλό ψωμί δεν το γνώρισαν. Το πρωτογεύτηκαν, γυμνασιόπαιδα πια όταν «κατέβηκαν» στις πόλεις. Και το προμηθεύονταν με κουπόνια που μοίραζε η πρόνοια σε όλα τα φτωχόπαιδα. Τα οποία έκαναν ουρές μπροστά στους φούρνους που το διέθεταν, πολύ πριν το ξεφουρνίσουν, για να το πάρουν λαχταριστά και ολόζεστο στα χέρια τους και να το… χλαπακιάσουν πολύ πριν φτάσουν στα σπίτια τους. Καμιά φορά όμως, συνήθως Παρασκευές που πήγαιναν στα χωριά τους, κρατούσαν το καρβέλι της ημέρας, με πολλούς πειρασμούς να τους κεντρίζουν να το «τσιμπήσουν», προκειμένου να το πάνε στα μικρότερα αδέρφια τους, το οποίο το περίμεναν ως μάννα εξ ουρανού. Άσβεστες μνήμες από αλλοτινές εποχές που μπορεί να έφυγαν, όπως και πολλοί από μας από τα χωριά μας προκειμένου να πλουτίσουμε το πνεύμα και τη μίζερη ζωή που βιώναμε στα ξεροβούνια, αλλά και μνήμες που είναι πάντα εδώ. Μνήμες παιδικές, ζωντανές και ανεξάντλητες, προσωπικές και γενικές ξαναφέρνει στο φως της μίζερης αστικής ζωής μας το νέο βιβλίο της Ηπειρώτισσας (Ροδαυγή Άρτας), εκπαιδευτικού και συγγραφέως κ. Παναγιώτας Λάμπρη, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μαλλιάρης Παιδεία».       Βιβλίο που παρουσιάστηκε και στην Αθήνα από την Πανηπειρωτική Συνομοσπονδία Ελλάδος, την Ομοσπονδία Τζουμερκιωτών, την Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Τζουμέρκων (ΙΛΕΤ) και την Αδελφότητα Ροδαυγής Άρτας. Την εκδήλωση χαιρέτησαν οι πρόεδρο της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας κ. Κώστας Αλεξίου και των Τζουμερκιωτών κ. Χρ. Λαναράς και προλόγισε ο συντονιστής, πρόεδρος της ΙΛΕΤ, φιλόλογος-κριτικός κ. Κώστας Μαργώνης. Στη μεστή ομιλία του ο κ. Μαργώνης αναφέρθηκε στην προσωπικότητα και το έργο της κ. Λάμπρη, λέγοντας πως τα διηγήματά της αρδεύονται από τη συλλογική μνήμη, που αποτελεί ένα ταξίδι στο παρελθόν, στη μαγεία του κόσμου των Τζουμέρκων απ’ όπου πηγάζουν τα βιώματα και η γραφή της δημιουργού, την παιδική ηλικία, τα πρόσωπα, τη μάνα, τον πατέρα και τα άλλα μέλη της οικογένειας, τους συγγενείς, τους χωριανούς, την κοινωνία της Ροδαυγής. Μέσα στα διηγήματά της χωράει η μυθολογία, η ιστορία, το δημοτικό τραγούδι, το χθες και το σήμερα. Το κύριο έργο της λογοτεχνικής παρουσίασης και ανάλυσης του έργου της συγγραφέως επωμίσθηκαν ο φιλόλογος-συγγραφέας κ. Μάνθος Σκαριώτης-τελευταίο του μυθιστόρημα «Ένα κλειδί, τρεις πόρτες», από το Μονολίθι Ιωαννίνων και η συντοπίτισσα της δημιουργού, φιλόλογος κ. Ελένη Παπαβασιλείου. Μιλώντας ο πρώτος είπε, μεταξύ άλλων πολλών και εμπεριστατωμένων, πως η συλλογή της κ. Λάμπρη – τα μικρά αυτά ταξίδια στη μνήμη- «είναι γραμμένα σε ρέουσα προσεγμένη γλώσσα, με λόγο πηγαίο. Μ’ ένα λόγο που γίνεται οικείος, κουβεντιαστός. μακροπερίοδος κατά κανόνα και ορμητικός, κάποτε αυτοσαρκαστικός. Συχνά παρεμβάλλονται διάλογοι μέσω των οποίων αποδίδεται γλαφυρά η ντοπιολαλιά. Τα θέματά της καλύπτουν τις ουσιαστικότερες πτυχές του τοπικού κοινωνικού βίου. Όπως η περιπέτεια του ψωμιού, τα ξεφλουδίσματα, οι ερωτικές μαντείες, οι χριστουγεννιάτικες αγωνίες, τα αποφόρια, οι μυρωδιές του φαγητού, οι επιστολές των ξενιτεμένων, τα τραγούδια, η μπουγάδα, ο γλυκός πατέρας, η καλοσυνάτη μάνα, η πολύξερη γιαγιά, κ. ά.».       Τα διηγήματα της κ. Λάμπρη εμπνεύστηκαν από τα πολλά συσσωρευμένα βιώματα που έχει μέσα της και δεν την αφήνουν να ησυχάσει. Διηγήματα τα οποία μπορούν να αφορούν την Ήπειρο και τα Τζουμέρκα, διαβάζονται όμως και πέραν αυτών, αφού με μικρές παραλλαγές τα βίωσαν όλοι οι Έλληνες σε κοντινές εποχές. Με τη σειρά της η κ. Παπαβασιλείου σκιαγράφησε την κ. Λάμπρη και το έργο της, επισημαίνοντας πως «… εστιάζει στο μικρό, το καθημερινό, το ευτελές, με απώτερο σκοπό μέσα από τη συγγραφική επεξεργασία να το μετουσιώσει από αιτία συναισθηματικής σε αιτία λογοτεχνικής συγκίνησης. Βρίσκει έμπνευση σε ταπεινά πράγματα, όπως το ψωμί, τους καρπούς των δέντρων του χωριού, τις καραμέλες, πράγματα που άλλοι θα τα προσπερνούσαν αδιάφοροι, αλλά που για αυτήν λειτουργούν ως συνδετικοί κρίκοι με τον παράδεισο της παιδικής ηλικίας, τον οποίο δεν θεωρεί ως απολεσθέντα, ακριβώς επειδή ζει μέσα της και συνιστά μέρος της ύπαρξής της. Με λιτότητα και καίρια συντομία κατορθώνει να αφηγηθεί την ιστορία με επάρκεια και αποτελεσματικότητα». Την πνευματώδη εκδήλωση έκλεισε η πρωταγωνίστριά της, συγγραφέας κ. Λάμπρη, εκφράζοντας την ευαρέσκειά της προς τους ομιλητές και τους συντελεστές της παρουσίασης, καθώς και προς την αφηγήτρια αποσπασμάτων κειμένων από το βιβλίο της, καταξιωμένης Αρτινής ηθοποιού κ. Θεοδώρας Σιάρκου. Και απευθυνόμενη προς όλους όσοι την τίμησαν με την παρουσία της ευχήθηκε πως τα διηγήματα του βιβλίου τους να γίνουν αφορμή για ταξίδι και σε δικές τους αγαπημένες μνήμες και σε όσα ακριβά φυλάει η ψυχή τους από τα χρόνια της αθωότητας. Παραβρέθηκαν οι πρόεδρο των Αδελφοτήτων Ροδαυγής κ. Παύλος Τσάγκας και Σκούπας κ. Κώστας Ζανίκας, μέλη της διοίκησης της Πανηπειρωτικής και πολλοί συμπατριώτες. Για άλλη μια φορά… έλαμψαν με την απουσία τους οι Αρτινοί συγγραφείς, εκτός ορισμένων φωτεινών εξαιρέσεων και βέβαια οι Ηπειρώτες δημιουργοί γενικότερα. Τι να πούμε.       Η Παναγιώτα Λάμπρη γεννήθηκε και πέρασε τα παιδικά της χρόνια στη Ροδαυγή Άρτας. Σπούδασε φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και εργάζεται στην Πάτρα στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Αρθρογράφος, λαογράφος και ερευνήτρια, έχει πάρει μέρος σε συνέδρια και παρουσιάσεις βιβλίων, δημοσιεύει κριτικές και φιλολογικά πορτρέτα και διακρίνεται για τους κοινωνικούς αγώνες για την προστασία του περιβάλλοντος και την ποιότητα ζωής. Το 2006 εξέδωσε τη λαογραφική μελέτη «Ροδαυγή, το ρόδο της αυγής», για το οποίο βραβεύτηκε από το δήμο Αμπελοκήπων Θεσσαλονίκης. Το 2009, λίγο πριν από τα Χριστούγεννα, έλαβε τον 3ο έπαινο στο λογοτεχνικό διαγωνισμό της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών «Φύση και περιβάλλον», με το διήγημά της «Η πηγή Ρωμαίου».