Κριτική για «Ἐν ὀδύναις» Από τον Σωκράτη Βασιλείου, συγγραφέα, (7-7-2014)   Δημοσιεύτηκε: Περιοδικό «Ήπειρος Άπειρος χώρα», Μάιος - Ιούνιος 2014, τ. 161, σ. 56-57 Αναρτήθηκε: http://apiroshora.gr/article_gen_class_cr_id_20000        Η Παναγιώτα Λάμπρη, εκπαιδευτικός με βαθιά εκπαιδευτική γνώση και ικανή κοινωνική και πολιτική σκέψη, αφήνει, κατά καιρούς, το συναισθηματικό της κόσμο να φτερουγίζει ελεύθερα και τη διάνοιά της να προσεγγίζει θέματα, πρόσωπα και καταστάσεις, που άγγιξαν την ευαισθησία του χαρακτήρα της και την ευγένεια του ψυχισμού της.        Πρόσωπα, που τη συγκίνησαν με την παρουσία τους και την προσφορά τους στον τόπο και στην κοινωνία, αγαθά, που υπηρέτησαν και εξυπηρέτησαν τις ανάγκες του ανθρώπου, ιδέες, αρχές και ιδανικά, που ημερώνουν και εξημερώνουν τον άνθρωπο, αποτέλεσαν τα θέματα, που ευαισθητοποίησαν τον ψυχισμό και την πένα της Παναγιώτας Λάμπρη και οδήγησαν τα δάχτυλά της στις συγγραφικές και ποιητικές της δημιουργίες.        Μετά από τα καλογραμμένα και μεθοδικά πεζογραφικά της πονήματα και την εξαίρετη υποδοχή, που έτυχαν από τον πνευματικό κόσμο, η Παναγιώτα Λάμπρη, σφραγίζει το διαβατήριό της και επιχειρεί την είσοδό της στα δώματα του μέτρου, του στίχου, της ποίησης.        Οικεία και γνωστά της είναι τα δώματα αυτά. Τα έχει στα βάθη του ψυχισμού της από τα νανουρίσματα που άκουγε στην κούνια, από τα τραγούδια της μάνας της, σαν ρουφούσε το μητρικό της γάλα. Τα έχει στο μυαλό της και στα διάνοιά της, καθώς τα διδάσκει στη νεολαία και στους μαθητές της για χρόνια στην εκπαίδευση.        Έχει προσφυώς λεχθεί για την ποίηση ότι ''είναι η παιδική ηλικία του κόσμου'' και ακόμα ότι ''Ο ποιητής είναι ένα μεγάλο παιδί''. Σύμφωνα μάλιστα με τον κορυφαίο Αργεντινό συγγραφέα, Χόρχε Λουίς Μπόρχες: "Ποίηση είναι η έκφραση του ωραίου, διαμέσου λέξεων περίτεχνα υφασμένων μεταξύ τους".        Στα απλά Ελληνικά, στα κοινώς παραδεκτά, καθιερωμένα και κατανοητά, η ποίηση και οι στίχοι, είναι η έμμετρη έκφραση και εκφορά σκέψεων, γνωμών, συναισθημάτων και ενοράσεων.        Η ποιητική έκφραση του λόγου είναι και η πλέον συναισθηματική, είναι η πιο μουσική και βέβαια η πιο ψυχική σε σχέση με τον πεζό λόγο και τον σκηνικό διάλογο. Στη δημιουργία της ποιητικής έκφρασης, των στίχων και των ποιημάτων συμμετέχει ολόκληρος ο ψυχισμός του δημιουργού και θέτει σε εγρήγορση την ιστορία του μυαλού και τη διαδρομή του δημιουργού.        Ως νουθετούσα δασκάλα και προτρέπουσα εκπαιδευτικός, η Παναγιώτα Λάμπρη, άλλα από τα ποιητικά θέματα τα προσεγγίζει με διάθεση νουθεσίας και πρόθεση συμβουλής, άλλα με το κριτικό πνεύμα και βλέμμα της εγκρατούς φιλολόγου και άλλα με τους κρουνούς της ψυχής της ανοιχτούς να διοχετεύουν στον κόσμο, της καρδιάς της τους παλμούς και της ψυχής της τα συναισθήματα.        Και όλα ταύτα, θέτοντας σε κίνηση όλο το είναι της και σε εγρήγορση, όλη την ψυχοσωματική της οντότητα, πράγμα, που άλλως τε φανερώνει και ο τίτλος της Συλλογής ''Εν οδύναις''.        Με ωδίνες, ως η Βιβλική Εύα, η Παναγιώτα Λάμπρη, εξωτερικεύει τον έσω κόσμο της και με οδύνες αποτυπώνει τα ερεθίσματα του ψυχισμού της.        Αδρομερώς επισκοπώντας τα 44 ποιήματα της Συλλογής ''Εν οδύναις'', θα  λέγαμε ότι η ποιήτρια Παναγιώτα Λάμπρη με κάποιους από τους στίχους της επιθυμεί να απευθυνθεί στη νεολαία-μαθητές της και να εκφράσει δημόσια και εις επήκοον πάντων, τις νουθεσίες της: ''...Ο αντίπαλος, κρυμμένος καλά, κείται βαθιά στα οράματα μιας νιότης, που έγιναν στάχτη, σε μια σκέψη ελεγχόμενη από μοιραίες εξαρτήσεις και πάθη''.        Σε άλλους της στίχους, που και πάλι αποστέλλει προς τη νεολαία, ευθαρσώς, διατυπώνει το καίριο, το φλέγον ζήτημα της ελευθερίας, της χρήσης της και της κατάχρησής της, της άκρατης και ανεξέλεγκτης ελευθερίας, που διεκδικούν οι νέοι και στην οποία δεν συμφωνούν οι μεγάλοι, με  όλες τις εντεύθεν συγκρούσεις. '' Η Ελευθερία, που Ρία να την αποκαλούν επίμονα ζητά, δεν κατανόησε, τι δώρο ακριβό κι επικίνδυνο, είναι στα δεκατέσσερά της η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ...''!        Η ώριμη κοινωνική σκέψη της ποιήτριας, η πολύτιμη πείρα της σχολικής έδρας και της σχολικής τάξης και ο καθημερινός συγχρωτισμός της με τη σφριγηλή νεότητα των εφηβικών χρόνων, της θέτουν, ως καθημερινή αναγκαιότητα την έκφραση της γνώμης της. ''Όταν αμφισβητείς επαίσχυντες πράξεις σου, που κάποιους βαθιά έχουν πληγώσει, λογάριαζε, πω μεγαλύτερος εχθρός σου, είναι ο εαυτός σου''! Αποδέκτες αυτών των γνωμών και των απόψεων, που παίρνουν ''σάρκα και πνεύμα'' γνωμικών, είμαστε και όλοι εμείς. ''Όταν για ασήμαντη αιτία καλπάζεις φριμάζοντας με το άτι της Ύβρεως, να φοβάσαι, πως για ασήμαντη αιτία, θά 'ρθει, εν καιρώ, η Νέμεσις και θα αποδώσει Δικαιοσύνη''!    ή,  ''Τίποτε πιο εξιλεωτικό, απ' το εγκάρδιο αίτημα συγνώμης που ως αντίδωρο, χάριν λαμβάνει''! ή,  '' Την μεταμέλεια, που τα ίδια λάθη επαναλαμβάνει, λογάριαζέ την για πόρνη''!        Η διατριβή της φιλολόγου Παναγιώτας Λάμπρη με το αρχαιοελληνκό πνεύμα και η μελέτη των  ημιθέων της  λογοτεχνικής, καλλιτεχνικής και πολιτικής σκέψης της κλασσικής αρχαιότητας, την όπλισαν με την ικανότητα να κρίνει και να διακρίνει το αληθές από το ψευδές, το ηθικό από το νόμιμο, το δίκαιο από το άδικο. Γι' αυτό και με παρρησία παίρνει θέση και διατυπώνει άποψη, και όπου χρειάζεται, ''θέτει τον δάχτυλο επί τον τύπον των ήλων''. ''Στην Πολιτεία βαριά πέφτει η σκιά, όλων εκείνων, που στην παρακμή μεθοδικά την οδήγησαν...'' ή, ''...Όταν ο κυβερνήτης, το άτι της Ύβρεως καβαλικεύει, φτάνει η ώρα που ο λαός, με τραγικό για 'κείνον τρόπο, βροντοφωνάζει, πως, όποιος ασύστολα μεγαλαυχεί, θέση στην Πολιτεία τους δεν έχει''. ή, ''Η γενιά, που με παρρησία -για πολλούς δικαίως- διατείνεται, πως τα όνειρά της κλέψαν, μεσούντος του θέρους, κάνει την επανάστασή της, εποχούμενη στα μεγάλου κυβισμού αυτοκίνητα, της ένοχης γενιάς των γενητόρων, πίνοντας φραπεδάκι σε πλαστικά ποτήρια και ξαπλωμένη στα “παρά θιν' αλός” κρεβάτια...''        Είναι στιγμές στη ζωή μας, που η έντονη ψυχική μας φόρτιση, σπάει τα δεσμά των κοινωνικών φραγμών και χείμαρρος ασυγκράτητος ορμάει έξω, στον αέρα και στο φως. Τότε η δύναμη της ψυχής, η δύναμη των συναισθημάτων καθορίζει τη συμπεριφορά μας, τη διαγωγή μας, το λόγο μας ακόμα και τις σωματικές μας κινήσεις και αντιδράσεις. Κανένας άνθρωπος δεν  μπόρεσε να τιθασεύσει αυτόν τον κόσμο των συναισθημάτων και να τον κλείσει για πάντα σε χαλύβδινο ασκό. Κι αυτή η ''σιδηρά κυρία'' η Πρωθυπουργός της Βρετανίας, που ψυχρή και ασυγκίνητη κατεδάφιζε τα δικαιώματα και τα μεροκάματα των Βρετανών εργαζομένων, λύγισε, όταν της έφτασαν δυσάρεστα τα νέα για το γιο της.        Η Παναγιώτα Λάμπρη, αφήνει τα συναισθήματά της να μιλήσουν, μόνον που τα υποχρεώνει να περάσουν πρώτα από τα δικά της ''Καυδιανά δίκρανα''.        Αναφερόμενη στην ιερή μνήμη της μητέρας της, στοχάζεται συγκινημένη: ''Δέκα τρία χρόνια! Πότε διάβηκαν; Δέκα τρία χρόνια! Χωρίς το γεμάτο αγάπη βλέμμα σου! Χωρίς… Χωρίς… Χωρίς... Χωρίς...''        Στον εξάδελφό της Δημήτρη, που αποχώρησε από ''των εγκοσμίων τη ματαιότητα'', ιλαρόν θυμίαμα, στέλνει η Παναγιώτα, τους στίχους, που ακολουθούν: Σαν φώλιασε ο εχθρός μες στο κορμί, με επιμονή μηνύματα έστελνε, πως για τόπους άγνωρους κι ανήλιαγους, σε ανέμενε ταξίδι, που μόνος θα ’κανες, μες στην καλοκαιριάτικη ραστώνη...''        Για τον μικρανιψιό της Ευάγγελο, η Παναγιώτα, αφήνει να ξεχειλίσει από αγαλλίαση η ψυχή της και τον υποδέχεται ''μετά τυμπάνων και χορών'', στρώνοντας μάλιστα το ''κόκκινο χαλί της υποδοχής''! ''...Όταν γεννήθηκες, το θαυμαστό χαμόγελο και το καθάριο βλέμμα σου, ελπίδες σκόρπισαν κι όλοι είπαν: Αφού παιδιά γεννιούνται ακόμα, ελπίδα αυτός ο κόσμος έχει''!        Αξιοπαρατήρητη, αξιομνημόνευτη και συμβολική η επιλογή της φιλολόγου και συγγραφέως Παναγιώτας Λάμπρη, να χρησιμοποιήσει στα ποιήματά της το πολυτονικό σύστημα.        Μήπως, αλήθεια, ήρθε ο καιρός να επανορθωθούν βεβιασμένες επιλογές και να διορθωθούν  λανθασμένες υπεραπλουστεύσεις στην Γλώσσα μας την Ελληνική;