Κριτική για "Η μνήμη της γεύσης" Από την Άννα Μπροφίδου, φιλόλογο Ροδαυγή, (1-8-2015)   Προλόγισμα.        Θα ξεκινήσω με μια μικρή αναφορά σε βιογραφικά στοιχεία της αγαπητής συγγραφέως μας, της Παναγιώτας Λάμπρη. Η κυρία Παναγιώτα Λάμπρη γεννήθηκε στη Ροδαυγή Άρτης όπου και πέρασε τα παιδικά της χρόνια. Φοίτησε στην Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ και υπηρετεί ως τις μέρες μας στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Η συγγραφέας μας έχει λάβει μέρος ως εισηγήτρια σε συνέδρια τόσο με επιστημονικό, όσο και με παιδαγωγικό περιεχόμενο.       Επιπλέον, έχει υπάρξει ιδρυτικό μέλος του Προεδρείου του Συνδέσμου Φιλολόγων περιοχής Αιγιαλείας και Καλαβρύτων. Ούσα οργανωτικός νους μετείχε σε ποικίλες εκδηλώσεις λογοτεχνικού περιεχομένου καθώς και βιβλιοπαρουσιάσεις.        Εκ παραλλήλου με το εκπαιδευτικό της έργο, η Παναγιώτα Λάμπρη ανέπτυξε κοινωνικό έργο. Συγκεκριμένα, προήδρευσε της επιτροπής απονομής Balzarini-Landolt και Γιάννη Λάμπρη. Είναι μέλος της Ένωσης Ελλήνων λογοτεχνών, της Εταιρείας λογοτεχνών Νοτιοδυτικής Ελλάδος, της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Τζουμέρκων, καθώς και άλλων  επιστημονικών και πολιτιστικών σωματείων. Αρθρογραφεί και δημοσιεύει βιβλιοπαρουσιάσεις στον τύπο και μελέτες σε επιστημονικά περιοδικά.        Έχει βραβευτεί σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και έχει εκδώσει σε συνεργασία με τους μαθητές της την εφημερίδα «Κοιτάζοντας γύρω μας».Το 2006 εξέδωσε τη λαογραφική μελέτη «Ροδαυγή-το Ρόδο της Αυγής» που αποτελεί καρπό της αγάπης της για την ιδιαίτερη πατρίδα της, τη Ροδαυγή Άρτης και απόρροια μακροχρόνιας συλλογής υλικού, για την οποία και βραβεύτηκε από το Δήμο Αμπελοκήπων Θεσσαλονίκης.        Το 2009 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μαλλιάρης Παιδεία η συλλογή διηγημάτων της με τίτλο «Το Χάσικο ψωμί» .Ακολούθως, το 2011 η συγγραφέας συνέγραψε τη μελέτη «Κων/νος Διαμάντης ο Ιστορητής» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις iwrite.gr κοινολογώντας το έργο του Κων. Διαμάντη, πνευματικού ανθρώπου αναφορικά με τον οποίο στοιχεία αντλήθηκαν από τη λαογραφική μελέτη που φέρει τον τίτλο «Ροδαυγή, το ρόδο της αυγής», αντλώντας την πεποίθηση ότι με την παρούσα μελέτη αποδίδει τιμές σε έναν πνευματικό άνθρωπο που γεννήθηκε στα πάτρια εδάφη της συγγραφέως.       Το λογοτεχνικό ταξίδι της συγγραφέως λοιπόν συνεχίζει με το φετινό πνευματικό της παιδί που τιτλοφορείται «Η Μνήμη της γεύσης- αρχέγονων Ηπειρωτικών εδεσμάτων συναγωγή», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις iwrite.gr. Αφορμή για τη συγγραφή του παρόντος βιβλίου υπήρξαν οι ερωτήσεις πολλών σε σχέση με τη γαστρονομία της Ροδαυγής, έπειτα από τη συγγραφή του βιβλίου «Ροδαυγή».        Συνεπώς, η κυρία Λάμπρη κυοφορώντας για χρόνια στο νου της την σχετική ιδέα, αναζήτησε τη θεματολογία του ανά χείρας βιβλίου εμπνεόμενη από τη διατροφή των κατοίκων της Ροδαυγής. Φορτωμένη με ποικίλα σημαινόμενα, η κεφαλίδα του βιβλίου «Η Μνήμη της Γεύσης» αναφέρεται σε γεύσεις που κουβαλά η μνήμη της συγγραφέως, όσο και σε γεύσεις από το αλλοτινό παρελθόν του τόπου, καταγράφοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο μια σημαντική έκφανση της ζωής των κατοίκων της Ροδαυγής.        Ας επιχειρήσω να δώσω μια σημασιολογική ερμηνεία του τίτλου «Η Μνήμη της Γεύσης». Για τη συγγραφέα η μνήμη των ανθρώπων του μόχθου, συνοδεύει τη μνήμη της γεύσης της γεννώντας συνάμα δεσμούς με τον τόπο της, με τα πατρογονικά της.       Ο κοινωνικός  βίος από τη γέννηση ως το θάνατο, οι εορταστικές εκδηλώσεις των Χριστουγέννων, της Λαμπρής συνδέονται άρρηκτα με τη γευστική αποτίμηση τους και τα χρώματα της πατρώας γης.        Το στοιχείο της συμμετοχής, της προσφοράς εδεσμάτων ,θυμίζει εναργώς και την Αρχαία Ελλάδα, καθώς οι Αρχαίοι συνόδευαν με φαγητό κάθε πτυχή του βίου τους, με τα λεγόμενα συμπόσια (ετυμολογικά η λέξη συμπόσιο προέρχεται από την πρόθεση συν και το ρήμα πίνω). Στα συμπόσια οι Αρχαίοι Έλληνες ανέπτυσσαν κοινωνικούς δεσμούς μεταξύ τους, ενώ σε σχετικές γραπτές πηγές βρίθει το στοιχείο του διαλόγου.       Έργα Αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων όπως το Συμπόσιο του Πλάτωνα αποκρυσταλλώνουν στο νου μας τα αρχαία Συμπόσια, καθώς και τις φιλοσοφικές συζητήσεις που λάμβαναν χώρα κατά τη διάρκεια τους.        Ακολούθως, πέρα από το στοιχείο της επικοινωνίας, ιδιαιτέρως σημαντικό υπήρξε το στοιχείο της «μύησης», στην ηπειρώτική κουζίνα για να επανέλθουμε στο θέμα μας. Η συγγραφέας σε αυτό το σημείο γίνεται περιγραφική, εικονοποιώντας τον τρόπο βάσει του οποίου η νέα γυναίκα μυούνταν στην παραδοσιακή ηπειρώτικη κουζίνα, με μια μύχια επικοινωνία, παρατηρώντας τις κινήσεις της μητέρας της.       Κατ’ αυτόν τον τρόπο προέκυψαν τα χριστόψωμα, οι λαμπροκουλούρες, οι γαμήλιοι άρτοι, και άλλα πολλά ενθυμήματα της παιδικής ηλικίας για τη συγγραφέα. Η συγγραφέας λοιπόν ενθυμείται και ενθυμείται με βάση τη μνήμη της, τα παιδικά της χρόνια, τον πολυαγαπημένο τόπο που την ανέθρεψε, τα προσφιλή ως προς αυτήν πρόσωπα… μνήμες, μνήμες, μνήμες… φωνές αλλοτινές και αγαπημένες συνδεδεμένες πάντοτε με τις πατρώες γεύσεις του τόπου της που ανασυνθέτει αυτή η μνήμη. Η βιωμένη φτώχεια, η πλούσια Ηπειρώτικη παράδοση έχει γι’ αυτήν κάτι το γνήσιο, κάτι το συνειδητά ακέραιο.     Στην Εισαγωγή του βιβλίου της, η συγγραφέας προσθέτει τη σημαντική επιρροή που ασκεί η παραδοσιακή λαϊκή διατροφή όχι μόνον στον λαϊκό πολιτισμό ,μα και στην υγεία μας, επικαλούμενη τα λόγια του Ίωνα Δραγούμη ( σελ.13 του βιβλίου). Βεβαίως, όπως προσθέτει η συγγραφέας, από την εποχή του Δραγούμη μέχρι και τις μέρες μας, έχουν αλλάξει πολλά, έχει ασκηθεί τεράστια επιρροή στις διατροφικές συνήθειες του Έλληνα, έπειτα από την επέλαση των πολυεθνικών και της επιρροής που άσκησαν στις εθνικές διατροφικές μας συνήθειες. Ωστόσο, η επίδραση της παραδοσιακής κουζίνας ασκείται εντονότατα ακόμη και στις μέρες μας, καθώς η νέα ελληνική κουζίνα, όπως διαμορφώνεται από τους Έλληνες μαγείρους της εποχής μας, ξεκινά από τη γαστρονομική μνήμη, για να αναδημιουργήσει έντεχνα. Με οδηγό λοιπόν την παράδοση, η συγκεκριμένη γαστρονομική κουλτούρα συνεχίζεται. Σύμφωνα με την  άποψη σύγχρονων μαγείρων, όπως ο Γιώργος Χατζηγιαννάκης και ο Βασίλης Καλίδης «η γαστρονομική σοφία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις μνήμες ενός τόπου καθώς το φαγητό έχει τη δυνατότητα να συνεγείρει τις αισθήσεις, να αφυπνίσει τη μνήμη και τη νοσταλγία. Η νέα μαγειρική σε διαλεκτική σχέση με τη παράδοση λοιπόν.        Η «Γεύση της Μνήμης» ωστόσο αποτίνει φόρο τιμής στις γυναίκες του τόπου της συγγραφέως, τις γυναίκες της Ηπειρώτικης υπαίθρου, οι οποίες με ιδιαίτερη εγκαρδιότητα και διάθεση πάλης για την επιβίωση της οικογένειάς τους, εξάσκησαν την ευρηματικότητά, το επινοητικό τους πνεύμα, στρεφόμενες στην μαγειρική και τα εδέσματα που παρέδωσαν στις κατοπινές γενιές. Γνώση βιωματική, γνώση προερχόμενη από τους συγγενείς, όπως οι τεχνικές της χύτρας, του πλάστη, το πώς παράγεται το προζύμι, το ζύμωμα, το μέλωμα, η σύνθεση των γεύσεων με τον μοναδικό τρόπο που μόνο οι ίδιες γνώριζαν ως φορείς του λαϊκού πολιτισμού οι ίδιες οι γυναίκες.        Όπως αναφέρεται στην εισαγωγή η Εύη Βουτσινά (σελ. 16) σημαντική ερευνήτρια της μαγειρικής λαογραφίας του τόπου μας «Η παραδοσιακή μαγειρική… της αγροτικής κοινωνίας». Ο διατροφικός κώδικας της Ηπειρώτικης κοινωνίας λοιπόν διακρινόταν για την εποχικότητά του. Οι άνθρωποι παρήγαγαν ό,τι ήταν απαραίτητο με βάση την εποχή, νόστιμες και υγιεινές τροφές με βάση τις ανάγκες του ανθρώπινου οργανισμού που δεν είναι ίδιες καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου.        Ακολούθως, η συγγραφέας προσθέτει ότι η προσαρμοσμένη στις εποχές διατροφή συνιστά θεμελιώδη παράγοντα για την καλή υγεία όπως αναφέρει ο σοφιστής Ιερόφιλος (σελ. 16-17) «χρη αφροδισίων απέχεσθαι...δροσάτα») διαπιστώνει κανείς την αξία του λιτού διατροφικού βίου στην ελληνική παραδοσιακή διατροφή.       Το βιβλίο «Η Μνήμη της Γεύσης» δεν φιλοδοξεί να καταχωρηθεί στη βιβλιογραφία ως βιβλίο μαγειρικής, απεναντίας συνιστά μια λαογραφική μελέτη και βιωματική καταγραφή των γεύσεων του τόπου της συγγραφέως. «Ίσως να ’ναι μια αφορμή τούτες τις μέρες τις κρίσης...(σελ.18) μαγειρικής μας», ευελπιστεί με αυτά τα λόγια η Παναγιώτα Λάμπρη κλείνοντας την εισαγωγή του βιβλίου της, διανθίζοντας το με μια ευχή.        Όσον αφορά στη δομή του βιβλίου ,έχει ως εξής: αποτελείται από τον πρόλογο, την εισαγωγή και τα κεφάλαια: αβγογεύσεις, αλευρομαγειρέματα, αλιεύματα, γαλατερά, γεύσεων ποικίλων συναγωγή, γλυκίσματα, περί κρεάτων εντοσθίων και..., πίτες, σαλάτες, ψωμιά και φαγητά με ψωμί.        Κατόπιν, ακολουθεί γλωσσάρι με επεξήγηση όρων που οι γόνοι της Ηπειρώτικης γης γνωρίζουν καλά, για να μαθαίνουν κυρίως οι νεότερες γενιές, όπως πχ μοσχοσίτι(μοσχοσίταρο), μελίπηκτο (γλύκισμα με μέλι), μακεδονήσι (μαϊντανός) κ.α.        Ακολούθως, η συγγραφέας έχει εντάξει κάποια υποσημειώματα με τις βιβλιογραφικές της αναφορές καθώς και πίνακα επεξηγηματικό για τις εικόνες των συνταγών που απεικονίζονται στο βιβλίο.                                                                Καλή μας ανάγνωση!