Άρθρο της Παναγιώτας Π. Λάμπρη: Παράδειγμα προς αποφυγήν!... (28-6-2009)   Δημοσιεύτηκε: Εφημερίδα «Ηχώ της Άρτας», 29-6-09. Προσωπική σελίδα μου στο fb, 6-9-2023.   Κάθε φορά που περνώ από κάποιο τοπίο που έχει καεί, συνήθως κατά τη διάρκεια κάποιου απ’ τα προηγούμενα καλοκαίρια, εκτός που νιώθω μια βαθιά μελαγχολία αναθυμούμενη την προϋπάρξασα ομορφιά του, έρχεται συνειρμικά στο μυαλό μου κι ένα νησί του Ειρηνικού ωκεανού που στους περισσότερους είναι γνωστό για τα τεράστια μονολιθικά αγάλματα που υπάρχουν εκεί και σε κάποιους άλλους απ’ το γεγονός ότι ο Αμερικανός ακαδημαϊκός Νορς Σίγκουρντ Γιόζεφσον μετά από πολυετή έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα πως υπάρχει ευρεία συγγένεια μεταξύ του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και του πολιτισμού αυτού του νησιού. Το νησί αυτό φέρει το όνομα Πάσχα που το πήρε από την ημέρα που το ανακάλυψαν οι Ευρωπαίοι εξερευνητές, δηλαδή την ημέρα του Πάσχα του 1722.       Το μακρινό αυτό νησί δεν ανακαλείται τυχαία στη μνήμη κάθε που βλέπω ένα καμένο τοπίο. Διότι, το καμένο τοπίο στο οποίο η πρασινάδα που προβάλλει δειλά αποτελείται από φτέρες, χόρτα, ίσως κάποιους θάμνους που αναπτύσσονται γρήγορα ή κάποια δέντρα που έχουν φυτρώσει, αλλά δεν έχουν αναπτυχθεί αρκετά, θυμίζει πολύ την εικόνα που αντίκρισαν οι πρώτοι Ευρωπαίοι, όταν έφτασαν στο νησί του Πάσχα.       Οι Ευρωπαίοι εξερευνητές «περιέγραψαν ένα νησί ερημικό, αραιοκατοικημένο (με πληθυσμό περί τους 2.000), με κατοίκους κανίβαλους, οι οποίοι δεν ήταν σε θέση να φτιάξουν ούτε μια βάρκα της προκοπής, πόσο μάλλον να ταξιδέψουν στην ανοιχτή θάλασσα. Το μεγαλύτερο δέντρο που φύτρωνε ήταν στο ύψος της ...φτέρης. Όλο το νησί ήταν καλυμμένο αποκλειστικά με σπάρτα, φτέρες και χόρτα. Οι Ευρωπαίοι δεν βρήκαν εκεί ούτε ένα ξυλαράκι να ανάψουνε φωτιά τις κρύες και υγρές νύχτες του χειμώνα. Δεν βρέθηκε ούτε ένα ιθαγενές είδος πουλιού, σαύρας, νυχτερίδας, ή έστω σαλίγκαρου! Τα μόνα ιθαγενή ζώα που καταμετρήθηκαν ήταν έντομα. Σύντομα η απογοήτευση των εξερευνητών μετατράπηκε σε έκπληξη και απορία, όταν αντιλήφθηκαν τις σειρές των τεράστιων μονολιθικών αγαλμάτων, που σήμερα αποτελούν το σήμα κατατεθέν του νησιού του Πάσχα»1.       Τι είχε συμβεί στ’ αλήθεια; Σ’ αυτό το νησί που βρίσκεται περίπου 4000 Km μακριά από τις δυτικές ακτές της Νότιας Αμερικής, οι πρώτοι άποικοι κάτοικοί του επιβίωναν χάρις στον επαρκή ζωτικό χώρο και τους πλούσιους εγχώριους φυσικούς πόρους που βρήκαν φτάνοντας εκεί. Εκμεταλλευόμενοι αυτούς τους πόρους γνώρισαν ευημερία κι ο πληθυσμός αυξήθηκε πολύ, γεγονός που κατέστησε αναγκαία την εκμετάλλευση όλο και περισσότερων τέτοιων πόρων. Όταν μάλιστα άρχισαν να κατασκευάζουν τα μεγάλα μονολιθικά αγάλματα που το μέγεθός τους «αποτέλεσε   πιθανόν πεδίο ανταγωνισμού και επίδειξης πλούτου μεταξύ αντίπαλων ομάδων» 2 ή κατ’ άλλη άποψη  «θεωρήθηκαν ως η διαιώνιση της παρουσίας κάποιου αρχηγού της φυλής για να «εμπνέει» και να «προστατεύει» τους υπηκόους του»3, φαίνεται πως είχε φτάσει η ώρα της αυτοκαταστροφής του πολιτισμού τους που από πολύ πριν προετοίμαζαν ασυνείδητα οι ίδιοι.       Διότι, αυτά τα αγάλματα, φτιαγμένα από μαλακό και πορώδη ηφαιστειογενή βράχο, μεταφέρονταν από πολύ μακριά στον τόπο που έπρεπε να στηθούν. Για τη μεταφορά τους χρησιμοποιούνταν μεγάλοι κορμοί δέντρων αλειμμένοι με λάδι κοκοφοινικιάς, για να γλιστρούν και να μεταφέρονται πιο εύκολα. Όσο πιο πολύ αυξάνονταν ο πληθυσμός, τόσο περισσότερα δέντρα κόβονταν, όχι μόνο για τη μεταφορά των αγαλμάτων, αλλά και για την εξασφάλιση ξυλείας που ήταν απαραίτητη για ποικίλες χρήσεις. Η αποψίλωση της γης και η συνακόλουθη διάβρωση του εδάφους προχώρησαν με ταχύτατους ρυθμούς, οι καλλιεργήσιμες γαίες και οι φυσικές πηγές νερού σχεδόν εξαφανίστηκαν και οι άνθρωποι που λιμοκτονούσαν οδηγήθηκαν στον κανιβαλισμό και εν τέλει σε μια τεράστια υποχώρηση του πολιτισμού τον οποίο κάποτε είχαν δημιουργήσει. Οι πλούσιοι φυσικοί πόροι κάποτε είχαν προσφέρει σ’ αυτούς την ευημερία, η υπερεκμετάλλευσή τους οδήγησε στον αφανισμό τους!...       Αυτή η αυτοκαταστροφή που έλαβε χώρα στο νησί του Πάσχα, μάλλον δεν εξελίχθηκε στη διάρκεια μιας ή δύο ανθρώπινων γενεών. Όσο όμως και να διήρκεσε, είναι πολλαπλά επίκαιρη και πρέπει να τη λάβουμε σοβαρά υπόψιν. Διότι, αν οι άνθρωποι σ’ αυτό το μακρινό νησί κάποτε αυτοκαταστράφηκαν λόγω του υπερπληθυσμού και της υπερεκμετάλλευσης των φυσικών πόρων, τι θα συμβεί, αν όχι σ’ εμάς, στις γενεές που έρχονται, όταν βλέπουμε πως και οι σύγχρονες κοινωνίες πάσχουν ακριβώς από την «νόσο» του νησιού του Πάσχα;       Οι κάτοικοι του νησιού του Πάσχα, δεν γνωρίζουμε, αν καθώς διαπίστωναν τη μείωση των φυσικών πόρων ένιωσαν την ανάγκη να κάνουν κάτι για ν’ αλλάξουν το ρου των πραγμάτων ή όταν την ένιωσαν, αν είχαν τη βούληση ή το χρόνο να πράξουν κάτι. Κατά πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα, φαίνεται πως δεν έπραξαν κάτι ή κι αν το έπραξαν δεν το έπραξαν έγκαιρα.       Το ζήτημα είναι τι κάνουμε εμείς σήμερα. Έχουμε συνειδητοποιήσει πως το παράδειγμα του νησιού του Πάσχα μπορεί να ισχύσει και για μας σε όποιο μέρος της γης κι αν κατοικούμε; Έχουμε συνειδητοποιήσει πως η συνεχής αποψίλωση των δασών με οποιαδήποτε αιτία και με οποιονδήποτε σκοπό, καθώς και η γενικότερη υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων μας φέρνει πολύ κοντά στη «μοίρα» των κατοίκων του νησιού του Πάσχα που παρασυρμένοι από την ευμάρεια ή άλλα πολιτικοκοινωνικά status φέρθηκαν σαν τις μωρές παρθένες της παραβολής; Θα λειτουργήσουμε, όσο υπάρχει καιρός, αν υπάρχει, ως Προμηθείς ή έχουμε αποφασίσει πως μας ταιριάζει περισσότερο, με όποιο κόστος, η συμπεριφορά του Επιμηθέως; Ίδωμεν!... 1. & 2. www.oikologos.gr 3. www.revmamag.com.cy   Σχόλια: Παναγιώτα Σμυρλή: Καταπληκτικό άρθρο. Θερμά συγχαρητήρια, Παναγιώτα. Ο κανιβαλισμός έχει ήδη αρχίσει δυστυχώς και η "αποψίλωση " έμψυχου και άψυχων καλά κρατεί με τα γνωστά αποτελέσματα. Πολύ εύστοχος παραλληλισμός. Εγώ: Καλημέρα, Παναγιώτα μου! Το είχα γράψει, όπως είδες, το 2009, και λόγω διαρκούς, δυστυχώς, επικαιρότητας παγκοσμίως έκρινα πως ήταν καλό να το δημοσιεύσω κι εδώ. Π. Σ.: Τρομακτικές μέρες ζούμε, Παναγιώτα, και δεν βλέπω να αλλάζουμε παρά τις οδύνες που προκαλεί η συμπεριφορά του είδους μας. Εγώ: Ναι, γιατί λησμονούμε γρήγορα και κυρίως δεν διδασκόμαστε! Ο ναρκισσιστικός εαυτός μας είναι πάνω απ' όλα... Φιλιά. Βάσω Κίτσου: Πολύ ενδιαφέρον το άρθρο, Γιώτα! Την καλημέρα μου! Παναγιώτης Τσιακούλας: Κατά πώς στρώνουμε, θα κοιμηθούμε οριστικά..... Εγώ: Φαίνεται πως αυτή, όπως και άλλες λαϊκές σοφίες, τείνει να επιβεβαιωθεί. Ελένη Μαντζουράνη: Υπέροχη ανάρτηση!!! Ας το αντιληφθούμε! Βιβή Ρίζου: Πολύ ωραία ανάρτηση, Παναγιώτα μου!!!! Άξια προβληματισμού.... Λευτέρης Τσιρώνης: Υπέροχη δημοσίευση, αγαπητή μου Γιώτα. Πάντα μας ωφελούν οι τεκμηριωμένες αναρτήσεις σου και γινόμαστε, πιστεύω, καλύτεροι!! Θάλεια Αλεξάνδρου - Τριανταφύλλου: Πολύ ωραίο και ενημερωτικό. Μπράβο! Χρήστος Αποστόλου: Διδακτική ανάρτηση! Διαμάντω Κίτσου: Διδακτικό το άρθρο σου, Γιώτα!!! Σε ευχαριστούμε! Ας προβληματιστούμε και ας αφυπνιστούμε, για να μη δούμε τα χειρότερα! Εγώ: Πολύ σ' ευχαριστώ, Διαμάντω! Είθε να συμβεί, γιατί οι καιροί ου μενετοί.  Γιάννης Καραμπούλας: Συγκλονιστικό το άρθρο, Παναγιώτα, και προφητικό, μιας και γράφτηκε 14 χρόνια πριν! Πραγματικά το παράδειγμα αυτό είναι προς αποφυγήν! Εγώ: Σ' ευχαριστώ πολύ, Γιάννη! Την Ιστορία, αν και "κτήμα ες αεί", όπως έγραψε ο Θουκυδίδης για τη δική του συγγραφή, φοβάμαι πως οι μεταγενέστεροι δεν τη λαμβάνουν στον βαθμό που θα 'πρεπε υπόψιν προς όφελός τους. Και, πέραν αυτών, οφείλουμε να δούμε τι άλλαξε στο περιβάλλον και πώς θα δράσουμε ως οργανωμένες κοινωνίες, διότι όσα βλέπουμε στη χώρα μας, και όχι μόνο,, ήρθαν για να μείνουν.