Άρθρο της Παναγιώτας Π. Λάμπρη Περί ντουλαμά, (27-3-2021)   Δημοσιεύτηκε: Εφημερίδα "Ηχώ της Άρτας", 30-3-2021, σ. 1 → 8. Προσωπική σελίδα μου στο fb, 27-3-2021.      Τι είναι στ’ αλήθεια ο ντουλαμάς, για τον οποίο τόση μελάνη χύθηκε αυτές τις μέρες, με σχόλια που, όχι σπάνια, ξεπερνούν τα όρια της ευπρέπειας, είναι πλήρη χολής και σεξιστικών στερεοτύπων, ενώ άλλα μιλούν αφοριστικά για το ποιοι έχουν το δικαίωμα να ενδύονται και ποιοι όχι τον τιμημένο ντουλαμά, τον οποίο φορούσαν αγωνιστές της επανάστασης κ.λπ., κ.λπ.; Υπάρχουν και πολλά θετικά σχόλια, δε λέω, αλλά γιατί τόση χολή για κάτι τόσο ξεχωριστό;    Φυσικά, δεν γράφω αυτό το κείμενο, για να υπερασπιστώ τις ενδυματολογικές επιλογές της κ. Γιάννας Αγγελοπούλου, τις οποίες έκανε με αφορμή εκδηλώσεις για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821 και ακουμπούν στην παράδοση. Γιατί, άλλωστε; Η παράδοση δεν ανήκει αποκλειστικά σε κάποιους, αλλά παραδίδεται αέναα από γενιά σε γενιά και μπολιάζει πολλές σύγχρονες δημιουργίες στον χώρο της μόδας, της τέχνης, της καθημερινότητας, της ίδιας της ζωής κι ο καθένας, στα πλαίσια της ατομικής ελευθερίας, έχει την επιλογή να την τιμήσει ή όχι!    Της παράδοσης μέρος είναι και ο ντουλαμάς! Ως αστικός επενδύτης, πανωφόρι δηλαδή, φορέθηκε από άνδρες και γυναίκες, με των γυναικών να ονομάζεται πιρπιρί, τόσο στον ελλαδικό χώρο όσο και στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων, κυρίως  τον 19ο αιώνα. Φορέθηκε σε υπέροχες παραλλαγές από παλατιανούς, από αστούς, από αγωνιστές της Επανάστασης του ’21, από αγροφύλακες, από…, ενώ οι άνδρες της Προεδρικής Φρουράς τον φορούν ακόμα. Ο Κωστής Παλαμάς, μάλιστα, στα «Δεκατετράστιχά» του, εκεί που γράφει για τον Γεώργιο Καραϊσκάκη, έχει σχετική αναφορά: «Ο ντουλαμάς απάνω του άλικος, πορφύρα, / σκήπτρο στο χέρι το βαρύ του απελατίκι, / στην άρρωστή του σάρκα της Φυλής η μοίρα / κονεύει πάντα αδάμαστη ψυχή και νίκη.»    Ένδυμα με ιστορία ο ντουλαμάς, φαίνεται πως δεν αφορά μόνο στο παρελθόν και στις μουσειακές συλλογές. Το βεβαιώνει η κ. Ιωάννα Παπαντωνίου, ιδρύτρια και πρόεδρος του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος «Β. Παπαντωνίου» στο Ναύπλιο, που, πέραν άλλων, το 2017 οργάνωσε έκθεση στην Αθήνα με τίτλο «Ντουλαμάς ο μεγαλοπρεπής. Εμπνεύσεις…» και το 2019, στην Αθήνα επίσης, έκθεση με θέμα «Ιωάννα Παπαντωνίου ‘Ντουλαμάς’ ο μεγαλοπρεπής. Ένα πανωφόρι αλλιώτικο από τ’ άλλα». Το βεβαιώνει κι ο τελευταίος, ελπίζω να μην είναι, ελληνοράφτης ή τερζής, κ. Αριστείδης Τζονευράκης, που συνεπικουρεί την προσπάθεια του Ιδρύματος, και όχι μόνο, και φυσικά το βεβαιώνουν κι όσοι τιμούν την προσπάθειά τους.      Τέλος, κλείνοντας αυτή τη σύντομη αναφορά στον ντουλαμά, σημειώνω πως οι σύγχρονοι σχεδιαστές μόδας, αν και κάποιοι το τολμούν, θα έπρεπε να έχουν περισσότερες αναφορές στις δημιουργίες τους από την πολιτιστική παράδοση του τόπου μας! Είναι τόσο πλούσια που θα μπορούσε, με σύγχρονο κοίταγμα, να απογειώσει την ελληνική μόδα σε παγκόσμιο επίπεδο! Και ναι, πολύ θα ήθελα να φορώ ένα σύγχρονο πιρπιρί! Αν κάποτε το αποκτήσω, ελπίζω να μη θεωρηθεί πως βεβηλώνω τα ιερά και τα όσια!    Σχόλια Παναγιώτα Σμυρλή: Εκείνο που ενοχλεί πραγματικά δεν είναι γιατί η συγκεκριμένη κυρία επέλεξε να φορέσει κάτι από την παράδοση πράγμα που δικαιούται ο καθείς, αλλά πίστεψέ με Παναγιώτα μου δεν εκπροσωπεί τον μέσο όρο των Ελλήνων κι αυτό πονάει. Δεν μπορεί να μιλάει για παράδοση κάποιος που δεν σέβεται άλλα πράγματα. Μια χαρά θα διοργάνωνε και κάποιος λιγότερο ή καθόλου επώνυμος τις τελετές για τον εορτασμό. Έχουμε πολλούς άξιους ανθρώπους στα μετόπισθεν. Εγώ: Σεβαστή η άποψή σου, Παναγιώτα, αλλά τούτη την πατρίδα την έχουμε όλοι μαζί, το ίδιο και την κληρονομιά της! Αναστασία Ευσταθίου: Έτσι ακριβώς, Παναγιώτα, η παράδοση ανήκει σε όλους. Αγάθη Βαρμάζη: Μου άρεσε πολύ! Ευαγγελία Γιολδάση – Κοντοπρία: Πολύ καλό! Αν κατάλαβα καλά το πιρπιρί είναι αμάνικο και μαυτή την έννοια και το σιγγούνι είναι πιρπιρί; Εγώ: Σ' ευχαριστώ πολύ, Ευαγγελία! Ναι, αλλά υπάρχουν και τα λεγόμενα χειριδωτά, δηλαδή με μανίκια. Να ένα από το Μουσείο Μπενάκη: Δήμητρα Ζαχαρή: Πολύ σωστά, Παναγιώτα! Προσυπογράφω! Διαμάντω Κίτσου: Καλησπέρα, Γιώτα!!! Υπέροχο παραδοσιακό ένδυμα, που κουβαλάει ιστορία πολλών χρόνων! Ευχαριστούμε για όλες τις πληροφορίες σχετικά με αυτό! Νομίζω ότι τέτοιου είδους κακεντρέχειες απ' όπου κι αν προέρχονται, δεν αρμόζουν σε μια τέτοια μέρα εθνικής υπερηφάνειας και ενότητας. Καλο βράδυ και καλή Κυριακή να έχεις! Ελευθερία Λάμπρη: Πολυ εύστοχο!!! Δεν είναι η παράδοση μας μουσιακό είδος !! Αρκεί να υπάρχει ο σεβασμός που της πρέπει!! Εγώ: Καλημέρα, Ελευθερία! Σ' ευχαριστώ πολύ! Εσύ το γνωρίζεις πολύ καλά αυτό! Να είσαι καλά! Μαρία Παππά: Πολύ ωραίο κείμενο για ένα υπέροχο ρούχο. Συνδυασμός κομψότητας και αρχοντιάς. Κρίμα που η σύγχρονη μόδα αναδεικνύει διάφορες βλακείες και όχι τόσο όμορφα ρούχα που θα μπορούσε να τα συνδυάσει υπέροχα με σύγχρονο τρόπο. Δυστυχώς μάθαμε να τιμάμε κάθε ξενόφερτο και ας είναι ό,τι να είναι!!!! Εγώ: Σ' ευχαριστώ πολύ, Μαρία μου! Ακριβώς! Ευτυχώς κάποιοι δημιουργοί επιμένουν, αλλά χρειάζεται κάτι περισσότερο! Η φετινή χρονιά ας γίνει αφετηρία... για όλους μας! Καλό απομεσήμερο!