Άρθρο της Παναγιώτας Π. Λάμπρη Σεβασμός στην τροφή, (25-5-2022)   Δημοσιεύτηκε: Εφημερίδα "Ηχώ της Άρτας", 27-5-2022, σ. 1 Προσωπική σελίδα μου στο fb, 27-5-2022.      Ανήκω στη γενιά που σταθερή παραίνεση των γονιών μας ήταν να μην αφήνουμε φαγητό στο πιάτο και να σεβόμαστε το ψωμί ως βασικό είδος διατροφής. Επίσης, πολύ οικεία είναι η σκηνή, η οποία έρχεται από την παιδική ηλικία, και περιγράφει τη στιγμή, κατά την οποία έπεφτε από τα χέρια μας φέτα ψωμιού και αυτόματα σκύβαμε σχεδόν ευλαβικά, την παίρναμε στα χέρια μας, φυσούσαμε τα χώματα που συνήθως είχαν επικολληθεί πάνω της, την σταυρώναμε και χωρίς κανέναν ενδοιασμό την τρώγαμε!    Άλλες εποχές! Οπωσδήποτε, αλλά με μια βασική διδαχή που σχετιζόταν με την οικονομία, ουσιαστικά με τον σεβασμό στην τροφή, η οποία δεν ήταν δεδομένη και αποκτάτο με κόπο, κάτι που ισχύει και για πολλούς ανθρώπους στην παγκόσμια κοινότητα της εποχή μας.    Βέβαια, όσον αφορά στις δυτικές κοινωνίες, μετά τον δεύτερο μεγάλο πόλεμο και προϊόντος του χρόνου, δημιουργήθηκε η αίσθηση πως θα υπάρχει πάντα επάρκεια αγαθών, τα οποία μπορούν να καταναλώνονται αφειδώς, πως δεν θα εμφανιστεί στο διηνεκές κανένα πρόβλημα, το οποίο θα διαταράξει αυτές τις συνήθειες, και πως ουδέποτε θα φανεί στον ορίζοντα επισιτιστική κρίση. Ήρθε όμως ο πόλεμος στην Ουκρανία, για να καταρρίψει πολλές ψευδαισθήσεις και πλέον, μεταξύ άλλων, μιλάμε για διαφαινόμενο κίνδυνο στον τομέα της διατροφής, ακόμα και για λιμό, ο οποίος, αν συμβεί, ως συνήθως θα πλήξει πρώτα και κυρίως τις ευάλωτες οικονομικά και κοινωνικά χώρες.    Δεν χρειάζεται να είναι κανείς φιλομαθής, για να γνωρίζει μέσω της υπάρχουσας διάχυσης της πληροφορίας πως η αύξηση των τιμών σε βασικά είδη διατροφής είναι διεθνές φαινόμενο και έχει επηρεάσει ακόμα και ανεπτυγμένες χώρες, εννοείται στο επίπεδο των πιο ευάλωτων πολιτών.    Με το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, στην Ελλάδα και παγκοσμίως, να ζει στα αστικά κέντρα και μακριά από τη γη, στην οποία παράγονται πάρα πολλά από τα διατροφικά αγαθά, πέραν του ότι έχει αυξηθεί η ανάγκη για παραγωγή περισσότερων, διαπιστώνεται και μια έλλειψη σεβασμού προς αυτά, αφού τόνοι τροφίμων, οι οποίοι θα μπορούσαν να καταναλωθούν, πετάγονται στα σκουπίδια, ούτε καν σε κάδους για οργανικά απόβλητα, όπου βέβαια υπάρχουν. Στο μεταξύ, η διαμονή στις πόλεις μετέβαλε και συνεχίζει να μεταβάλει τις διατροφικές συνήθειες, στις οποίες την πρωτοκαθεδρία έχει η κρεοφαγία, καθώς και η κατανάλωση τροφών που περιέχουν πολλά λιπαρά, ζάχαρη και αλάτι, με φανερό το αποτέλεσμα αυτής της αλλαγής στον αυξανόμενο αριθμό των ατόμων με παχυσαρκία, η οποία πλέον συνιστά σοβαρό πρόβλημα με πολλές διαστάσεις.     Ακόμα, η παρατηρούμενη αλόγιστη σπατάλη τροφίμων, με ό,τι αυτό σημαίνει για τον πλανήτη, δεν συμβαίνει κάπου αλλού και δεν τη βλέπουμε. Συμβαίνει και στις γειτονιές μας, όπου καθημερινά πετάγονται φαγητά στους κάδους απορριμμάτων. Και πρόκειται για μεγάλη σπατάλη! Τέτοια, που οι αριθμοί σοκάρουν, αφού, ενώ απορρίπτεται στα σκουπίδια το 1/3 των τροφίμων παγκοσμίως, ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι σ’ όλο τον πλανήτη υποσιτίζονται!    Τα λόγια περιττεύουν, αλλά στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί τι συμβαίνει στη χώρα μας. Σύμφωνα, λοιπόν, με έρευνα του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, κάθε νοικοκυριό στην Ελλάδα σπαταλά 98,9 κιλά τροφικών περισσευμάτων ανά άτομο σε ετήσια βάση. Από αυτά, περίπου 30 κιλά θα μπορούσαν να αποφευχθούν με μικρές αλλαγές στις καθημερινές μας καταναλωτικές συνήθειες. Επίσης, έρευνα που υλοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα από την Public Issue για λογαριασμό του προγράμματος «WWF - Καλύτερη Ζωή» έδειξε ότι  το 37% των Ελλήνων σπαταλάει φαγητό τουλάχιστον 1-2 φορές τον μήνα, με τους νέους  από 18-34 ετών να πετάνε τη μεγαλύτερη ποσότητα φαγητού. Στον αντίποδα, οι ηλικίες άνω των 55 πετούν ελάχιστα τρόφιμα. (http://wasptool.hua.gr/ & https://food.wwf.gr/) Ακόμα, από έρευνα του ΙΕΛΚΑ (Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών) προκύπτει πως μόνο το 29% των ελληνικών νοικοκυριών δηλώνουν ότι δεν σπαταλούν φαγητό! (http://www.ielka.gr/)    Όλα τα ανωτέρω έφεραν στον νου μου τα λόγια του αείμνηστου Γιάννη Τσαρούχη, ο οποίος είχε επισημάνει πως «Στην Ελλάδα ζούμε πολυτελέστερα απ’ όσο μας επιτρέπουν τα μέσα μας, πέρα από τις οικονομικές μας δυνατότητες και τις ψυχικές μας ικανότητες. Αυτό ήδη μας δημιουργεί προβλήματα και θα μας προξενήσει μεγάλο κακό»! Τούτη η αλήθεια του επαληθεύτηκε και ελπίζω να μην επαληθευθεί ξανά.      Βέβαια, δεν χρειάζονταν τα λόγια του, για να συνειδητοποιήσουμε τα προβλήματα που δημιουργούνται από τη σπατάλη οποιουδήποτε φυσικού πόρου. Ως άνθρωποι της εποχής όμως οφείλουμε να μην μένουμε απαθείς και να μην ικανοποιούμαστε ναρκισσιστικά μεμψιμοιρώντας και αποδίδοντας ευθύνες σε τρίτους - κάποιοι τις έχουν -, αλλά να σκεφτόμαστε τι μπορούμε να κάνουμε ως άτομα, διότι καμία αλλαγή δεν ήρθε χωρίς την ατομική συνείδηση του όποιου προβλήματος, πόσο μάλλον του συγκεκριμένου.      «Κουράστηκα να μου μιλούν για ατομική ευθύνη», διάβασα κάπου! Ωραία! Αν όμως  αποποιούμαστε την ατομική ευθύνη, αφήνουμε τα πάντα στη βούληση άλλων, κι αν απεμπολούμε κατ’ επέκταση και την κοινωνική ευθύνη, δεν φταίει «το κακό το ριζικό μας», αλλά εμείς. Διότι, εν προκειμένω, η όποια ευθύνη μας αφορά στο τι παραλάβαμε και στο τι θ’ αφήσουμε πίσω μας! Πέραν άλλων, το λέει σε στίχους του κι ο Κωστής Παλαμάς, τους οποίους αν κι έγραψε μ’ άλλη αφορμή, θαρρώ, πως ταιριάζουν και με το θέμα μας: «Χρωστάτε / και σε όσους ήρθαν, πέρασαν, / θα ’ρθούνε, θα περάσουν. / Κριτές, θα μας δικάσουν / οι αγέννητοι, οι νεκροί.» (Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου, Πρόλογος, 1907).   Σχόλια: Διαμάντω Κίτσου: Καλησπέρα, Γιώτα! Εξαιρετικό το άρθρο σου! Κρίμα να πετάγονται τόσα φαγητά στους κάδους, ενώ κάποιοι συνάνθρωποί μας υποσιτίζονται. Η αλόγιστη σπατάλη γίνεται κυρίως από νέους. Οι παλαιότεροι, που έχουν ζήσει σε περίοδο φτώχειας, σέβονται το φαγητό και είναι πιο εγκρατείς στο θέμα αυτό. Εγώ: Καλημέρα, Διαμάντω! Όλα είναι θέμα παιδείας, η οποία καθορίζει, πέραν άλλων, το ενδιαφέρον για την αειφορία, συνθήκη αναγκαιότατη για το παρόν και το μέλλον του πλανήτη και εν τέλει της ζωής! Θεοδώρα Γιολδάση: Σωστό! Μπράβο! Θεόδωρος Θανόπουλος: Άλλοι πετάνε στους κάδους... Και άλλοι ψάχνουν τους κάδους... Αντιθέσεις της Ζωής... Θα γίνουν ποτέ Συνθέσεις; Καλημέρα κ. Γιώτα!.. Εξαιρετικό το, με μηνύματα, άρθρο σας!.. Εγώ: Πράγματι, αυτό συμβαίνει! Όλα από τους ανθρώπους εξαρτώνται, καθώς καμία λύση προβλημάτων δεν έρχεται εξ ουρανού! Σας ευχαριστώ πολύ! Καλό Σαββατοκύριακο! Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος: Καλημέρα, καλό Σαββατοκύριακο, Γιώτα! "Τα αγαθά κόποις κτώνται" και για ορισμένους οι κόποι είναι άγνωστοι ή έστω ελάχιστα γνωστοί. Κοινοί οι προβληματισμοί, κοινές οι αγωνίες, κοινοί οι φόβοι μας. Ευχαριστούμε για το εξαιρετικό άρθρο σου που έχει τη δύναμη να μας "επαναφέρει εις την τάξιν". Εγώ: Χορτασμένοι από πολλά οι άνθρωποι της εποχής μας και περιφρονούν, όχι σπάνια, την αξία των σημαντικών της ζωής. Σ' ευχαριστώ πολύ! Καλό απόγευμα, Νίκο, και καλό Σαββατοκύριακο! Άντα Μιχαλοπούλου - Καραμάνου: Θα διαφωνήσω λίγο...Η χώρα που περιγράφετε, στην οποία οι άνθρωποι πετούν το φαγητό, δεν είναι η δική μας. Η Ελλάδα, είναι πλέον φτωχή χώρα. Για την ακρίβεια, είναι πλούσια χώρα με φτωχούς κατοίκους. Η πλειοψηφία των Ελλήνων είναι φτωχοί και κάθε μέρα γίνονται φτωχότεροι. Η έρευνες δεν ασχολήθηκαν με τους άστεγους, τους άνεργους, τους χαμηλόμισθους, τους χαμηλοσυνταξιούχους. Οικογένειες που μεγαλώνουν παιδιά χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, χωρίς θέρμανση, χωρίς τα στοιχειώδη τρόφιμα. Η ατομική ευθύνη στην προκειμένη, είναι ήσσονος σημασίας σε σχέση με την τεράστια ευθύνη των κυβερνήσεων, που μας έριξαν στην απόλυτη ένδεια. Και μη μου πείτε ότι οι συνταξιούχοι των 400 ευρώ, έχουν την πολυτέλεια να πετούν φαγητό. Θα ήθελα να είχα άδικο...Καλό ξημέρωμα! Εγώ: Ευπρόσδεκτη κάθε διαφορετική προσέγγιση του θέματος από αυτή του άρθρου μου, αλλά έχω διαπιστώσει πως υπάρχει σπατάλη τροφίμων και απουσία σεβασμού της τροφής, ειδικά στις δυτικές κοινωνίες, η οποία βέβαια δεν αφορά σε όλους (το 29% των Ελλήνων δεν σπαταλά σύμφωνα με την αναφερόμενη έρευνα), καθώς και μεγάλη σπατάλη φυσικών πόρων. Σχετικά με την ευθύνη, ατομική και κοινωνική, πιστεύω πως αλλάζει πολλά, μικρά ή μεγάλα, που κάνουν τη διαφορά σε πολλούς τομείς της ζωής και, εν προκειμένω, στη διαχείριση των φυσικών πόρων, που μέρος τους είναι και η διατροφική αλυσίδα. Ευχαριστώ πολύ για το σχόλιο! Καλή Κυριακή!  Α. Μ. -Κ.:  Συμφωνώ πως γίνεται σπατάλη των φυσικών πόρων και πως η ατομική ευθύνη είναι σχεδόν ανύπαρκτη. 'Ομως, αμφισβητώ την αξιοπιστία των ερευνών, γιατί το δείγμα δεν είναι ποτέ αντικειμενικό. 'Οσοι βρίσκονται σε απόλυτη ένδεια ή ζουν με προνοιακά επιδόματα δεν ερωτώνται ποτέ, για τον απλούστατο λόγο ότι δεν έχουν τηλέφωνο και ηλεκτρικό ρεύμα, που είναι απαραίτητα για την επικοινωνία με τη στατιστική υπηρεσία ή κι αν κάποιοι ερωτηθούν, δεν θέλουν να απαντήσουν. Δείτε τα αποτελέσματα των ερευνών για τις τηλεθεάσεις. Βάζουν λίγα μηχανάκια σε επιλεγμένα σπίτια, ανθρώπων με χαμηλό πνευματικό επίπεδο, οι οποίοι ανεβάζουν τα νούμερα στις χαμηλού επιπέδου εκπομπές. Προς επίρρωση των όσων ισχυρίζομαι, θα σας πω, πως στο δικό μου περιβάλλον, υπάρχουν πάρα πολλοί που δεν έχουν καν φαγητό. 'Οσο για τη σπατάλη στα τρόφιμα, η μεγαλύτερη γίνεται από τα μαγαζιά εστίασης και τα τουριστικά καταλύματα, απλά, επειδή τους μένουν και δεν μπορούν να τα πουλήσουν. Να έχετε όμορφη μέρα! Εγώ: Στο άρθρο μου χρησιμοποίησα έρευνες, οι οποίες προέρχονται από το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, το WWF και το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών, οι οποίοι είναι αναγνωρισμένοι φορείς. Αν δεν υπάρχει εμπιστοσύνη ούτε σ' αυτούς, δεν έχω κάτι άλλο να προσθέσω.