Άρθρο της Παναγιώτας Π. Λάμπρη: Περί «Καλλικράτη» ο λόγος… (20-5-2010)   Δημοσιεύτηκε: Εφημερίδα «Αμβρακία», 24-5-2010, αρ. φύλλου 1364, σ. 6   Όταν άκουσα για πρώτη φορά πως το καινούργιο σχέδιο για την αναδιάρθρωση του αυτοδιοικητικού χάρτη της χώρας ονομάστηκε «Καλλικράτης», στην αρχή ένιωσα κάποια έκπληξη για την ονομασία του και σχεδόν αυτόματα έφερα στο μυαλό μου δύο ιδιαίτερα γνωστούς αρχαίους προγόνους που έφεραν αυτό το όνομα. Ο ένας ήταν ο αρχιτέκτονας, που το όνομά του συνδέθηκε με μερικά από τα αριστουργήματα του «χρυσού αιώνα» και κυρίως με δυο αφιερωμένους στη θεά Αθηνά ναούς στο βράχο της Ακρόπολης των Αθηνών, δηλαδή τον Παρθενώνα και το ναό της Αθηνάς Νίκης στη νότια πλευρά των Προπυλαίων. Ο άλλος γεννημένος στην Αρκαδία, έγινε στρατηγός της Αχαϊκής Συμπολιτείας και δεν άφησε και το καλύτερο όνομα, αφού η πολιτική του σταδιοδρομία συνδέθηκε με την εξυπηρέτηση των ρωμαϊκών συμφερόντων στον Ελλαδικό χώρο. Βέβαια για να ικανοποιήσω την περιέργειά μου, έψαξα και ανακάλυψα κι άλλους δύο με αυτό το όνομα - κάποιον στρατηγό του Πτολεμαίου του Α' κι έναν γλύπτη - όχι ιδιαίτερα σημαντικούς.       Αν και προσπάθησα να βρω τη σχέση που έχει η ονομασία του νέου σχεδίου της αυτοδιοίκησης με το όνομα ενός εξ αυτών, δυσκολεύτηκα να οδηγηθώ σε ένα στέρεο συμπέρασμα και το μόνο που κατηύθυνε τη σκέψη μου ήταν οι αναφορές σε διάφορα ΜΜΕ για «τη νέα αρχιτεκτονική της αυτοδιοίκησης ή των δήμων», η οποία χωρίς άλλο «συσχετίζει» την ονομασία του εν λόγω σχεδίου με τον αρχαίο αρχιτέκτονα!...       Τώρα το ποια σχέση έχει ιστορικά αυτός ή οι συνονόματοί του με την αυτοδιοίκηση, δεν είναι απλώς δυσδιάκριτο, αλλά είναι σχεδόν ανέφικτο να εικαστεί, διότι, όπως μας πληροφορούν τα βιβλία της ιστορίας και όχι μόνο, οι αρχαίοι πρόγονοι, οι οποίοι έκαναν ουσιαστικές τομές στα αυτοδιοικητικά ζητήματα της εποχής τους, ήταν ο Σόλων και κυρίως ο Κλεισθένης!... Βέβαια, μπορεί να αναρωτηθεί κάποιος, προς τι ο προβληματισμός γύρω από την ονομασία. Πέρα από το ότι το όνομα ενός πράγματος υποδηλώνει κατά μία έννοια και την ταυτότητά του, όταν επιλέγουμε κάτι από το παρελθόν, για να σηματοδοτήσουμε κάτι στο παρόν, αν μη τι άλλο πρέπει να μπορούμε εύκολα να εντοπίσουμε κάποιες κοινές αναφορές, οι οποίες θα μας οδηγούν συνειρμικά σε κάτι, το οποίο σε μια άλλη προγενέστερη εποχή είχε επηρεάσει και καθορίσει ποικιλοτρόπως την κοινωνική ή όποια άλλη μεταβολή, πόσο μάλλον αν εκείνη η μεταβολή - μεταρρύθμιση είχε προκαλέσει πολλές, και το κυριότερο, θετικές εξελίξεις στην κοινωνία.       Σχετικά λοιπόν με τον, επιτυχώς ή ανεπιτυχώς, επονομαζόμενο «Καλλικράτη» ακόμα κι αν κάποιος δεν είναι κακόπιστος σε κάθε τι «καινούργιο» μπορεί να εκφράσει τον προβληματισμό του για το πόσο αυτό το σχέδιο θα αποβεί λειτουργικό και ωφέλιμο για τις κοινωνίες και κυρίως για τις μικρές κοινωνίες των χωριών. Αν μάλιστα αναλογιστεί το άλλο σχέδιο, τον «Καποδίστρια», όπου οι χωρισμοί των δήμων έγιναν συχνά με ανορθολογικά κριτήρια, χωρίς να μελετηθούν οι γεωγραφικοί, οι πολιτισμικοί, με την έννοια της όποιας τοπικής πολιτισμικής διαφορετικότητας των ορεινών, των ημιορεινών ή πεδινών περιοχών, ή άλλοι παράγοντες, έκαναν τους κατοίκους πολλών χωριών να νιώθουν, με την απομάκρυνση του κοινοτικού τους γραφείου και την απουσία προέδρου, έτσι όπως τον γνώριζαν, απορφανισμένοι και ανήκοντες σε ένα αυτοδιοικητικό πλαίσιο που νοιάζονταν λίγο ή ακόμα και καθόλου γι’ αυτούς!...       Δεδομένης, λοιπόν, της πρότερης εμπειρίας, αν και πολλοί δήμαρχοι, αλλά και άλλοι πολίτες, είναι ένθερμοι υποστηρικτές του νέου σχεδίου, πολλές «μικρές» κοινωνίες είναι επιφυλακτικές, διότι δεν πείθονται πως θα εξυπηρετούνται το ίδιο δίκαια και αποτελεσματικά τα κατά τόπους «συμφέροντα» μέσα στους μαμούθ δήμους, οι οποίοι θα ικανοποιούν πιο εύκολα, και ίσως δικαίως, τις ανάγκες των πολυπληθών κοινωνιών και όχι των άλλοτε μικρών κοινοτήτων. Η πολιτεία μάλιστα δεν θα ’πρεπε να παραβλέπει τις ψυχολογικές επιπτώσεις που θα έχει αυτό σε τμήματα του πληθυσμού, τα οποία μέσα στη χοάνη των μεγάλων δήμων θα νιώθουν αποξενωμένα, με κίνδυνο, αν και ζουν σε μικρές κοινωνίες, να μην νιώθουν καμιά εγγύτητα με το μεγαλύτερο μέρος των «άγνωστων» εν πολλοίς συνδημοτών τους, των οποίων τα «συμφέροντα» θα είναι συχνά αλληλοσυγκρουόμενα.       Και σ’ αυτό το σημείο δεν είναι σοφό να αγνοηθεί  η ιστορική εμπειρία, η οποία δίνει σημαντικά στοιχεία για το ρόλο που έπαιξαν στη διαδρομή του έθνους οι μικρές αυτοδιοικητικές μονάδες, δηλαδή οι κοινότητες και οι «λογικού» μεγέθους δήμοι, με απτά παραδείγματα, το ρόλο των κοινοτήτων κατά την ακμή της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και τις επαχθείς συνέπειες της παρακμής τους καθώς επίσης το ρόλο των κοινοτήτων κατά την Οθωμανική περίοδο. Και τα δύο παραδείγματα, παρμένα από κοινωνίες ανθρώπων που ζούσαν μέσα σε αχανείς αυτοκρατορίες, είναι πολύ διδακτικά για το πόσο «ωφέλιμος» μπορεί να αποδειχθεί ο ρόλος του καινούργιου σχεδίου μέσα σ’ έναν κόσμο, ο οποίος προβάλλει και «επιβάλλει» σε μεγάλο βαθμό το μοντέλο της παγκοσμιοποίησης, δηλαδή το μοντέλο μέσα στο οποίο οι πολίτες χωρίς να νιώθουν οπωσδήποτε και πολίτες του κόσμου, θα νιώθουν ως αδύναμες και ασήμαντες μονάδες μέσα σε κοινωνίες που θα σκέφτονται και θα δρουν πανομοιότυπα και δεν θα νιώθουν τη χαρά της πολιτισμικής δημιουργικής διαφορετικότητας που δεν μιμείται, αλλά υιοθετεί και αφομοιώνει όσα ξένα πολιτιστικά στοιχεία της ταιριάζουν και κυρίως δεν ξεχνά και ακουμπά με σεβασμό στις δικές της πολιτιστικές καταβολές, οι οποίες χωρίς να θεοποιούνται θα πρέπει να θεωρούνται και να λειτουργούν ως πολύ σημαντικά ερείσματα στην πορεία των κοινωνιών στο μέλλον.       Κι ακόμα ακόμα, αν και η ονομασία του νέου σχεδίου δεν φαίνεται σε αρκετούς και πολύ «ταιριαστή», στο μέλλον αυτή η διαφορετική άποψη για ένα τέτοιο θέμα, θα φαίνεται πολύ μικρή έως αδιάφορη μπροστά σε μια πιθανή αποτυχία του μεγάλα υποσχόμενου σχεδίου, την οποία και απευχόμαστε!... Ίδωμεν…