Άρθρο της Παναγιώτας Π. Λάμπρη: Η "αισθητική" των σκουπιδιών!... (5-6-2009)   Δημοσιεύτηκε: Εφημερίδες Artanews, 5-6-09, "Ηχώ της Άρτας", 6-6-09, "Αμβρακία", 15-6-09   Πριν μερικά χρόνια, σ’ ένα ταξίδι μου στην Αμερική και συγκεκριμένα σε μια επίσκεψή μου στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Φιλαδέλφειας, αν και γνώριζα αρκετά πράγματα για τα μοντέρνα ρεύματα στην τέχνη, έκπληκτη διαπίστωσα πως σε μια αίθουσα που εκτίθεντο έργα σύγχρονης τέχνης υπήρχε ένας τεράστιος πίνακας, τον οποίο ο καλλιτέχνης είχε δημιουργήσει, αφού κόλλησε πάνω σε μια ξύλινη βάση πλήθος ανομοιογενών σκουπιδιών άτακτα ριγμένων, τα οποία είχε περιχύσει επίσης ανομοιογενώς με μπογιές διαφόρων χρωμάτων. Για την αισθητική του πίνακα και για το «μήνυμα» του καλλιτέχνη μπορούν να δοθούν πολλές ερμηνείες. Όσον αφορά όμως την πηγή έμπνευσής του δεν μπορεί παρά να ήταν η ίδια η χώρα που ζούσε, η Αμερική, μια χώρα δηλαδή που ο καταναλωτισμός και η καθημερινή παραγωγή σκουπιδιών βρίσκονται σε υψηλό επίπεδο.       Το ζήτημα όμως είναι πως ο καταναλωτισμός ως ανθρώπινη συμπεριφορά που μια απ’ τις απόρροιές του είναι η τεράστια παραγωγή σκουπιδιών δεν αποτελεί φαινόμενο που αφορά μόνο την Αμερική. Αφορά όλες τις χώρες της Δύσης και φυσικά και τη χώρα μας. Η μόνη διαφορά που μπορεί να παρατηρήσει κάποιος είναι μόνο στον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζονται οι πολίτες της κάθε χώρας τα σκουπίδια τους. Και δυστυχώς για την πατρίδα μας το φαινόμενο ρίψης σκουπιδιών ακόμα και στα πιο απίθανα σημεία είναι μια οδυνηρή πραγματικότητα που προκαλεί βάναυση παρέμβαση στην αισθητική, αλλά και στην «υγιεινή» του φυσικού περιβάλλοντος.       Ένα τέτοιο σημείο που πολλοί άνθρωποι που ζουν σ’ αυτόν τον τόπο αρέσκονται να πετούν πάσης φύσεως απορρίμματα είναι οι άκρες των δρόμων και ειδικά των εθνικών λεγόμενων οδών, των οποίων τα ρείθρα βρίθουν στην κυριολεξία από σκουπίδια, αφού πλείστοι όσοι εποχούμενοι, θεωρούν προτιμότερο να ρυπάνουν το περιβάλλον, παρά να κρατήσουν μέσα στο αυτοκίνητό τους τα παραγόμενα από τους ίδιους απορρίμματα και να τα πετάξουν ως οφείλουν σε κάποιον ειδικό κάδο κατά τη διάρκεια ή στο τέλος του ταξιδιού τους.        Για μια τόσο οφθαλμοφανή διαπίστωση, μπορεί να πει κάποιος πως, όποιος τη διατυπώνει, απλά «κομίζει γλαύκα εις Αθήνας» και κυρίως πως δεν αρκεί αυτή η διαπίστωση για να αλλάξει κάτι και προφανώς θα έχει εν πολλοίς δίκιο. Το θέμα  όμως είναι, γιατί έχουν, όσοι έχουν, αυτή τη συμπεριφορά και γιατί καταδικάζουν όσους δεν την έχουν να υφίστανται τις συνέπειες της δικής τους επιλογής. Κι ομολογώ ότι κάθε φορά που ταξιδεύω από την Πάτρα προς την Άρτα και αντίστροφα και ειδικά, όταν περνώ από τις γνωστές στροφές της Παλιοβούνας κοντά στο Μενίδι και βλέπω εκατέρωθεν του δρόμου πολλά σκουπίδια, νιώθω οργή, αγανάκτηση, αλλά συχνά και μελαγχολία για τη ρίψη τόσο μεγάλου όγκου σκουπιδιών σε όποιο πλάτωμα υπάρχει και όχι μόνο, από κάποιους ασυνείδητους, οι οποίοι κυριολεκτικά «απαγορεύουν» σε οποιονδήποτε διερχόμενο να απολαύσει το τοπίο πάνω από τον Αμβρακικό κόλπο που κάθε εποχή έχει μια ξεχωριστή ομορφιά.       Και το ζήτημα είναι ότι κάποιοι απ’ αυτούς σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις μπορεί και να υπερθεματίζουν για τους τρόπους με τους οποίους πρέπει να γίνει η τουριστική ανάπτυξη της συγκεκριμένης παραθαλάσσιας ή ακόμα και της ευρύτερης περιοχής ή  μπορεί να αναλώνουν πολύτιμο χρόνο συζητώντας για έργα υποδομής και άλλα όμοια που μπορεί να είναι και απαραίτητα για την επίτευξη αυτού του στόχου, αγνοώντας όμως ένα βασικό πράγμα. Πως σχεδόν κανένας δεν σταματά να πάρει μια ανάσα σ’ ένα μέρος γεμάτο σκουπίδια,  ακόμα κι αν δημιουργηθούν σ’ αυτόν οι καλύτερες υποδομές, πως σχεδόν κανένας δεν προτιμά, έστω και να αγναντέψει ένα όμορφο τοπίο πατώντας σε σωρούς σκουπιδιών και πως σχεδόν κανένας, ακόμα κι αν είναι απ’ αυτούς που ασυνείδητα  ρυπαίνουν, δεν δέχεται ασμένως τις συνέπειες της ρίψης σκουπιδιών από τρίτους.       Πέραν τούτων, όλοι αυτοί που ρυπαίνουν, αλλά και οι υπεύθυνοι για την καθαριότητα των ρυπαινόμενων χώρων, εν όψει μάλιστα του καλοκαιριού, φαίνεται να συμπεριφέρονται σαν να αγνοούν το πρόβλημα ή απλά σαν να αδιαφορούν για τις συνέπειες της ύπαρξης τόσων σκουπιδιών στο προαναφερθέν σημείο, αλλά και αλλού. Διότι τα σκουπίδια εκτός από την αλλοίωση της αισθητικής του χώρου και τη μόνιμη απειλή για την υγεία, αποτελούν ένα καλό προσάναμμα, ένα καλό φυτίλι για πρόκληση πυρκαγιών με ανεξέλεγκτες συνέπειες για το περιβάλλον.       Και με αφορμή αυτή τη σκέψη ήρθε συνειρμικά στο μυαλό μου η όλο σαρκασμό  και κυνικότητα, θα μπορούσα να πω, φράση που άκουσα από έναν κάτοικο του χωριού Μάκιστος της Ηλείας, όταν έφτασα μια μέρα εκεί, ενώ το τοπίο ήταν ολοσχερώς καμένο και οι κορμοί των ελαιοδένδρων κάπνιζαν ακόμα απ’ τις γνωστές φωτιές που προκλήθηκαν στην περιοχή πριν δυο χρόνια. Συγκεκριμένα, αφού μίλησε με πάθος γι’ αυτούς που κάηκαν στη φυγή τους μέσα στον πανικό καθώς και για όλα τα σενάρια που δημιουργήθηκαν σχετικά με τις αιτίες που προκάλεσαν αυτές τις πυρκαγιές, συμπλήρωσε: «Έκανε κι ένα καλό η φωτιά, καθάρισε τον τόπο απ’ τα σκουπίδια!...».       Μπορεί λίγοι συμπολίτες μας να γνώριζαν μέχρι τότε τη Μάκιστο που το όνομά της το αναφέρει κι ο Όμηρος, όπως έσπευσε να με ενημερώσει ο συνομιλητής μου, μπορεί επίσης λίγοι να την είχαν επισκεφτεί και να είχαν ιδίαν αντίληψη για τον όγκο των σκουπιδιών που άφησε εκείνος να εννοηθεί πως υπήρχαν διάσπαρτα μέσα στο πρώην καταπράσινο τοπίο. Ακόμα πιο λίγοι, όμως φαντάζομαι πως μπορούν να αμφισβητήσουν τις πολλαπλές επιπτώσεις των σκουπιδιών σε ό, τι συνιστά το πολυσυζητημένο στην εποχή μας φυσικό περιβάλλον.       Διότι, αν ο καθένας δεν κατανοήσει το πόσο σημαντικό είναι να μην πετά ανεξέλεγκτα κάθε τι άχρηστο γι’ αυτόν, όπου να ’ναι, αδιαφορώντας για τις συνέπειες αυτής της πράξης του, φαίνεται πως θα συνεχίσουμε να έχουμε σε πολλά μέρη της πατρίδας μας τοπία, τα οποία θα θυμίζουν ή θα πασχίζουν να μιμηθούν σε μεγαλύτερο ή σε μικρότερο βαθμό τον πίνακα του Αμερικανού καλλιτέχνη, πόρρω όμως απέχοντας από οποιαδήποτε αισθητική αναζήτηση!... Και τώρα που με ευκαιρία τις εκλογές το κάθε κόμμα προσπαθεί να μας πείσει πως είναι περισσότερο ή λιγότερο «πράσινο», ο καθένας πρέπει να συνειδητοποιήσει πως το περιβάλλον δεν ανήκει περισσότερο ή λιγότερο στους οπαδούς κάποιου κόμματος, αλλά ανήκει σε όλους και είναι κάτι που αφορά τον καθένα που σέβεται περισσότερο ή λιγότερο τον εαυτό του. Διότι η ηθική με την ευρύτερη έννοια του όρου δεν κρίνεται μόνο από το σεβασμό που δείχνει ο κάθε άνθρωπος στις διαπροσωπικές του συναναστροφές, αλλά από το σεβασμό που δείχνει σε ό, τι γενικότερα συνιστά τη ζωή, επομένως και σε κάθε τι που σχετίζεται με το περιβάλλον. Κι ο πολιτισμός μας δεν κρίνεται ούτε θα κριθεί στο μέλλον μόνο από όσα αξιοθαύμαστα δημιουργεί, αλλά κι από το πόσα σημαντικά καταστρέφει!...