Άρθρο της Παναγιώτας Π. Λάμπρη: Περί πολιτικού ήθους, (30-5-2019)   Δημοσιεύτηκε: Εφημερίδα "Ηχώ της Άρτας, 31-5-2019, σ. 1. https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=114953739738478&id=100036715572274 https://www.patrasevents.gr/article/418977-panagiota-labri-peri-politikou-ithous https://www.inewsgr.com/more/352/peri-politikou-ithous.htm΄ Εφημερίδα "Πρωινός λόγος", 23-5-2023.      Ο Πλούταρχος στον Βίο του Περικλή και, συγκεκριμένα, στο σημείο όπου γράφει για τον χαρακτήρα του, αναφέρεται στον ρόλο που έπαιξε στη διαμόρφωσή του ο φιλόσοφος Αναξαγόρας, από τον οποίο μυήθηκε, τόσο στη λεγόμενη μετεωρολογική επιστήμη, όσο και στην τέχνη των συζητήσεων, και σημειώνει: «[…] όχι μόνο είχε τη σκέψη του σοβαρή και το λόγο του ανώτερο και απαλλαγμένο από κάθε χυδαία και αδιάντροπη αισχρολογία, αλλά και του προσώπου του η σοβαρή έκφραση που δεν την αλλοίωνε το γέλιο, και το ήρεμο βάδισμα, και η σεμνή περιβολή του που δεν την ανατάραζε ποτέ καμιά βίαιη κίνηση όταν μιλούσε, και ο χαμηλός τόνος της φωνής του, όλα αυτά και πολλά παρόμοια προκαλούσαν το θαυμασμό όλων. Όταν κάποτε ένας απαίσιος και αχρείος άνθρωπος στην αγορά τον έβριζε και τον κακολογούσε όλη τη μέρα, ο Περικλής σιωπούσε με υπομονή, απασχολημένος σε μιαν επείγουσα υπόθεση· το βράδυ έφυγε ήσυχα για το σπίτι του, ενώ ο άνθρωπος εκείνος τον παρακολουθούσε και ξεστόμιζε κάθε είδους βρισιά εναντίον του. Και ο Περικλής, μόλις έφτασε στην είσοδο του σπιτιού του και σαν ήταν πια σκοτάδι, έδωσε διαταγή σ’ έναν από τους υπηρέτες του να πάρει το φως και να συνοδέψει και να οδηγήσει εκείνον τον άνθρωπο στο σπίτι του.» (Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Περικλῆς 5.1-2)    Αυτά γράφει, μεταξύ άλλων, ο Πλούταρχος για τον Περικλή. Και σκέφτομαι σχετικά με το ήθος αρκετών σύγχρονων πολιτικών, οι οποίοι, αγνοώντας ή ηθελημένα παραβλέποντας πόσο επηρεάζουν με τον βίο και την πολιτεία τους το ήθος των πολιτών, μετέρχονται, πέραν άλλων αηθών συμπεριφορών, και απρεπή λόγο, που, όχι σπάνια, φθάνει στη χυδαιότητα. Ειδικά, όταν απευθύνονται σε πολιτικούς τους αντιπάλους, ο πολιτικός αμοραλισμός τους φθάνει στο ζενίθ, λες, και δεν υπάρχει άλλος τρόπος επικοινωνίας.    Πόσο μάλλον, που η εν γένει συμπεριφορά των πολιτικών λειτουργεί παιδαγωγικά προς τους πολίτες, οι οποίοι ανάλογα με το ήθος και τις αντιστάσεις τους τη δικαιολογούν, την αποδέχονται ή την απορρίπτουν, κατά περίπτωση.    Ουσιαστικά, η σχέση πολιτικών και κοινωνίας, αν και της λείπουν κάποια τυπικά χαρακτηριστικά, λειτουργεί σαν εκείνη του δασκάλου και του μαθητή. Όπως ο δάσκαλος, – όλοι γνωρίζουμε το πόσο καθόρισαν κάποιοι δάσκαλοι τη ζωή μας – με τον χαρακτήρα του, με τον τρόπο που διαχέει τη γνώση, με τη στάση ζωής του, διαπαιδαγωγεί τους μαθητές του, έτσι και οι πολιτικοί διαπαιδαγωγούν τους πολίτες με το ήθος τους, με τον σεβασμό τους στο Σύνταγμα, στους νόμους και στους θεσμούς της Πολιτείας,…, γενόμενοι παράδειγμα, όπως ακριβώς κι ο Σπαρτιάτης βασιλιάς Αγησίλαος (Ξενοφών, Ἀγ. 7.2), ο οποίος  «δυνατώτατος ὢν ἐν τῇ πόλει φανερός ἦν μάλιστα τοῖς νόμοις λατρεύων. τίς γάρ ἂν ἠθέλησεν ἀπειθεῖν ὁρῶν τόν βασιλέα πειθόμενον;», δηλαδή, ενώ είχε την πιο μεγάλη δύναμη στην πόλη του, αληθινά σεβόταν απόλυτα τους νόμους. Ποιος λοιπόν θα ήθελε να μην πειθαρχεί στους νόμους, τη στιγμή που έβλεπε τον βασιλιά να πειθαρχεί;    Ως εκ τούτου, οι πολιτικοί, αλλά και άλλοι, οι οποίοι κατέχουν διακεκριμένες θέσεις μέσα στον κοινωνικό ιστό, αν πραγματικά ενδιαφέρονται για το κοινό καλό, για τη δική τους έξωθεν καλή μαρτυρία και κατ’ επέκταση για την υστεροφημία τους, οφείλουν καθημερινά να διδάσκουν με το ήθος τους, συντελώντας στη διόρθωση των κακώς κειμένων, καθώς και στην αποφυγή μελλοντικών. Και μολονότι οι πολίτες φέρουν ευθύνη για τις επιλογές τους, οι μόλις αναφερθέντες οφείλουν ν’ αποτελούν καλό παράδειγμα για τον καθένα εξ αυτών, αφού, όπως πολύ σοφά επισήμανε ο Ισοκράτης (2.31) «τό τῆς πόλεως ὅλης ἦθος ὁμοιοῦται τοῖς ἄρχουσιν», δηλαδή o χαρακτήρας όλων των κατοίκων της πόλης γίνεται όμοιος με τον χαρακτήρα των αρχόντων. Υπάρχουν, βέβαια, και κείνοι, οι οποίοι αντιστέκονται και δεν τους μοιάζουν, αλλά η ύπαρξή τους δεν αναιρεί τη σημασία, την οποία έχει το ήθος των πολιτικών για την κοινωνία, το οποίο κάθε πολίτης οφείλει να λαμβάνει υπόψη, όταν στέκεται μπροστά στην κάλπη, και όχι μόνο.      Σχόλια Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος: Γιώτα, καλημέρα. Κάνω μια απλή σκέψη: Αν αναρτούσαν και πολλοί ακόμα στο fb θέματα με περιεχόμενο παρόμοιο του δικού σου επιπέδου (που θα καθρέφτιζε και το διαφορετικό επίπεδο της κοινωνίας μας) και αν κάποιοι άλλοι τα διάβαζαν, θα ήταν και το fb μέσο παιδείας, μιας και έχει εισέρθει τόσο «δυναμικά» στη ζωή μας. Όμως, και εδώ «κλέβουν την παράσταση» άλλα, πολύ υποδεέστερα θέματα, ανάλογα του επιπέδου της κοινωνίας μας. Εγώ: Καλημέρα, Νίκο μου. Σ' ευχαριστώ πολύ για τα γραφόμενά σου. Δυστυχώς, έτσι έχουν τα πράγματα. Καμία αλλαγή δεν γίνεται, αν ο καθένας δεν αρχίσει ν' αλλάζει κάτι στον εαυτό του, που σημαίνει να κάνει διαφορετικές επιλογές ζωής! Και αλλάζοντας κάτι στον εαυτό του, αυτό αντανακλά στην κοινωνία και τανάπαλιν. Αξίζει να αναφέρω εδώ μια φράση του Μάρκου Αυρήλιου που λέει "Πεποίηκά τι κοινωνικῶς; οὐκοῦν ὠφέλημαι.", δηλαδή, έκανα κάτι για το κοινωνικό σύνολο; άρα είμαι ωφελημένος. Ν. Χρ. Π.: Παρόμοιος, θα έλεγα, και ο ύμνος της αγάπης του Αποσ. Παύλου στην επιστολή του προς Κορινθίους, Γιώτα.. Αλλά οι πολιτικοί μας και πολλοί εξ ημών αγαπάμε μόνο τον εαυτούλη μας, ή τουλάχιστον έτσι νομίζουμε με το να μας απασχολεί μόνο το ατομικό συμφέρον και για όλα τ' άλλα να αδιαφορούμε "παχυδερμικώς! Βάσω Κίτσου: Συγχαρητήρια, αγαπητή φιλη... Μεστό νοημάτων το κείμενο σου! Βασίλης Μαλισιόβας: Σου αποστέλλω τα ολόθερμα συγχαρητήριά μου για το κεντροβαρές κείμενό σου περί ήθους. Συνδυάζει με αριστοτεχνικό τρόπο τη σοφία των αρχαίων Ελλήνων με τη σημερινή παρακμή των απογόνων τους. Σφάζει με το γάντι και λειτουργεί αφυπνιστικά. [...] Γιάννης Λιτσαρδόπουλος: Εξαιρετικό το άρθρο. Ρίχνει σπόρο εξαιρετικής ποιότητας σε μία γη γεμάτη ζιζάνια. Ειρήνη Φράγκου: Είσαι η απόδειξη ότι υπάρχει μια πνευματική αριστεία το παράδειγμα δασκάλου και ανθρώπου. Νιωθω τυχερή και με τιμά η φιλία σου. Λευτέρης Τσιρώνης: Τα σέβη μου αγαπητή πατριώτισσα, κυρία Γιώτα!!! Ειρήνη Μπόμπολη: Γιώτα καλημέρα. Πολύ ωραία η τοποθέτησή σου. Όντως αναρτώνται και λέγονται πολλά χυδαιολογήματα, ενάντια σε πολιτικούς αντιπάλους "στο όνομα της δημοκρατίας". Θεωρώ ότι πρέπει να αναφέρονται και παραδείγματα μερικές φορές. Γιατί διαβάζοντας τέτοια άρθρα ο κάθε μη σκεπτόμενος νομίζει ότι αφορά τους άλλους, εκτός βέβαια από τον εαυτό του. Εγώ: Καλημέρα, Ειρήνη. Σ' ευχαριστώ πολύ για την προσέγγισή σου. Όλα, τελικά, είναι θέμα Παιδείας και Γνώσης!