Κριτική Βιβλίου "Χαρμολῦπες" Από τον Σταύρο Ιντζεγιάννη, λογοτέχνη - δημοσιογράφο, (9-10-2018)   Σύντομο και συνοπτικό σχόλιο στις «Χαρμολῦπες» της Κυρίας Παναγιώτας Λάμπρη                                            Από τον Σταύρο Ιντζεγιάννη        ΧΑΡΜΟΛΥΠΕΣ       Ποίηση      Κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο, σε ηλεκτρονική  έκδοση ( https://issuu.com/panagiotalampri/docs/__________ ), γραμμένη σε πολυτονικό η νέα ποιητική συλλογή της Κυρίας Παναγιώτας Λάμπρη με τίτλο «Χαρμολῦπες».     Χαρακτηριστικό της η ιδιαίτερη ποιητική γλώσσα, που χρησιμοποιεί η κ. Λάμπρη και όπου ο καθημερινός λόγος συζεύγνυται αρμονικά με την απλή  Δημοτική και τον καθαρό λόγο (π.χ. αδέλφι - ανήμπορος – υαλοπίνακας - αμβλύωπες), ώστε να αποτελεί οιονεί την ποιητική γλωσσική της ταυτότητα, που αποτελεί γνώρισμά της έστω και χωρίς την υπογραφή της.      Ανθρωποκεντρική η ποίηση της κ. Λάμπρη, ψυχογραφεί την ανθρώπινη συμπεριφορά θέτοντας τον δάκτυλο  επί τον τύπο των ήλων της ανθρώπινης καθημερινότητας. Την απασχολεί ο καθημερινός άνθρωπος πέρα και πάνω από την ωραιοποιημένη έκφραση της επιφάνειας άλλοτε πάσχων και άλλοτε ενεργών. Είναι φανερό ότι η σκέψη της δεν αρκείται στην καθιερωμένη από την κατεστημένη άποψη για τα γεγονότα, και τα ιστορικά, που συχνά συναντάμε στη συλλογή της. «Ες έδαφος φέρειν παν ελληνικόν»  διέταξε ο εξ εσπερίας αφιχθείς Αυτοκράτωρ. Ξένος, απαίδευτος, αδαής τα των Ελλήνων πώς να εννοήσει;» (Ες έδαφον φέρειν) ή «Το ΟΧΙ» Τοῦ «ΟΧΙ» ἡ μέρα σήμερα θυμίζει όλα τα «ΟΧΙ» που ειπωθήκαν κ.τ.λ.    Την έμπνευσή της ερεθίζουν θέματα κοινωνικά, όπως:  «Όταν τα βόρεια προάστια του κλεινού άστεως  κάνουν επανάσταση, να φοβάσαι πως κάτι κακό  τους πληβείους αναμένει.» (Όταν),    είτε ακόμη αυτά είναι προβλήματα της καθημερινότητας, που συναντάμε σε κάθε βήμα μας και που συχνά χαρακτηρίζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά και δημιουργούν τον φιλοσοφικό σκεπτικισμό της,    «Το βιός του όλο με δικαιοσύνη διεμοίρασε!    Γέρων άνθρωπος, τι το χρειαζόταν……    Θλιβεροί επιλήσμονες τα  τέκνα του    την πατρική περιουσία απολαμβάνουν…»    Αυτός ο σκεπτικισμός υπάρχει διάχυτος σε όλη την ποιητική της έκφραση.    «Στιγμές που ασυλλόγιστα σπατάλησες    Μέσα σε πλήθος από πρέπει και από μη ……    Κοίταξε  στον καθρέφτη της ψυχής  σου θαρρετά    και δες τα είδωλα των επιθυμιών που αχνοφέγγουν…    Ρίξε τους φως, δος τους πνοή και ζήσε…»    Ένας προβληματισμός που θέτει τον αναγνώστη της μπροστά σε ένα διαχρονικό – ίσως  και αγωνιώδες – ερώτημα αποτελεί ένα ιστορικό γεγονός με τις προεκτάσεις του: Πόση και ποια είναι η ελευθερία του ανθρώπου σε σχέση με το Θεό;    Το θρησκευτικό δόγμα περί της θεϊκής εξουσίας επί παντός της ανθρώπινης υπάρξεως, με τη μεταφυσική του είναι τάχα υπεράνω της ελευθέρας βούλησης του ανθρώπου;    Φανερό στο ποίημά της «Το μέγα αμάρτημα», όπου η ποιήτρια το καταθέτει ως ερώτημα, όσο αυτό αναφέρεται στον Χριστιανικό κόσμο.    «Μόνο ο Θεός δίνει τη ζωή / και μόνο  αυτός δικαιωματικά την παίρνει.», γράφει στο ποίημά της με τίτλο: «Το μέγα αμάρτημα»:    «Καμιά  θέση  στη σκέψη της (της έφηβης που αποτελεί με τα διλήμματά της  το ποιητικό ερέθισμα) η επιλογή / που το «Ελευθερία ή Θάνατος»  υπαγορεύει…».    Η ποιήτρια αποφεύγει μιαν απευθείας θέση, μεταθέτοντας στο τρίτο πρόσωπο τη δική της άποψη, που δεν διατυπώνεται, αλλά υπονοείται. Η αιωνιότητα δεν κερδίζεται μόνο  από την θρησκευτική προσήλωση  στο δόγμα, άλλα και από τον αγώνα του ανθρώπου για την ελευθερία της ανθρώπινης βούλησης, που σε τελευταία ανάλυση αποτελεί κι αυτή δώρο Θεού.    Τελικά ο αναγνώστης καλείται  να τοποθετηθεί στο ερώτημα: Ο άνθρωπος πλάστηκε ελεύθερος από τον πλάστη του ή βρίσκεται όμηρος ενός στείρου δογματισμού περί της μεταφυσικής των όντων. Παρ’ όλα αυτά φανερή η γονιδιακά θρησκευτική της προσήλωση στην παντοδυναμία των Θείων εντολών. Διαβάζουμε αλλού:    «Μεγάλο δώρο του κορμιού   η ασθένεια! (άποψη που καθαρά αποτελεί θέση της θρησκείας).    Μόνο, που, αν σωθείς,    κατά πως πρέπει    οφείλεις να το εκτιμήσεις! (σαν δώρο Θεού;)».    Θέση που σε προέκταση έχει μιαν απευθείας σύνδεση με την αφιέρωση της συλλογής της (Χαρμολύπες): «Σε κείνους που στη ζωή τους επέλεξαν να πουν τα δύσκολα, αλλά σημαντικά ΟΧΙ»     Όλη τη συλλογή της διακατέχει μια φιλοσοφική διάθεση πάνω στη θέση του ανθρώπου απέναντι στους άλλους, αλλά και στον εαυτό του, που δημιουργεί έναν σκεπτικισμό.    «Μιλούσαμε  για τις αξίες  / και συντηρητικούς μας έλεγαν. / Μιλούσαμε  για την πατρίδα / κι εθνικιστές μας έλεγαν / κ.α. Μιλούσαμε, μιλούσαμε, μιλούσαμε, / αλλά αταίριαστα έφταναν  τα λόγια / στ’ αυτιά των  διεφθαρμένων  ειδημόνων. Τώρα που όλα στην πατρίδα διακυβεύονται, … αταίριαστα τα ίδια λόγια φτάνουν.» ( Μιλούσαμε – αφιερωμένο Σ’ όσους αντιστέκονται στις σειρήνες κι αγωνίζονται για τη δική τους ουτοπία).    Ο πάσχων άνθρωπος σε όλη της την ποίηση κατέχει και ενεργοποιεί τα φιλοσοφικά τα ερεθίσματα, που δρουν σαν βασικά στοιχεία της. Διαβάζουμε στο ποίημα «Ούτε φωνή,…»    «Ούτε φωνή, ούτε ακρόαση!    Μέρες τώρα / ούτε ακρόαση, ούτε φωνή!    ……………………………    Θα ’χεις, όμως, με τον καιρό εννοήσει     πως οι φωνές,    όσων αληθινά σε νοιάζονται      και σ’ αγαπούν    έρχονται και ξανάρχονται…».    Και ακόμη μια αναλυτική προσέγγιση πάνω στο Μενανδρικό «Ὡς χαρίεν ἄνθρωπος, ὅταν ἄνθρωπος ᾖ», που εκτείνεται σε 16 στίχους.    «Υπάρχουν άνθρωποι    που ως εναντίωση την εκφρασμένη αλήθεια εκλαμβάνουν.    Υπάρχουν άνθρωποι    που μέγα φθόνο φρονούν για ότι καλό οι άλλοι. κ.τ.λ»    (σ.σ. Από αυτό και το του Όσκαρ Γουάιλντ: Μη λέτε στους φίλους σας  για τη χαρά σας, δεν υπάρχει λόγος να τους δίνετε  τέτοια λύπη.)   Υπάρχουν ακόμη μερικά λυρικά ξεσπάσματα. Για παράδειγμα:    Μαβί τοῦ δειλινοῦ    Ἄν εἶχε χρῶμα ἡ μεταμέλεια    θά ’ταν μαβί·    μαβί τοῦ δειλινοῦ,    πού τις διαβαθμίσεις τῆς ἴριδας ἀκολουθῶντας,    θέλει λιλά, ρόζ καί λευκό νά γίνει.    Μια ακόμη παρατήρηση όσον αφορά την δομή του λόγου όπου το τρίτο πρόσωπο μεταφέρεται είτε απευθείας είτε υπονοείται σε πρώτο, κάτι που βοηθά νομίζω τον αναγνώστη να γνωρίσει καλλίτερα τις προσωπικές της θέσεις και τον σκεπτικισμό της.    Συνοψίζοντας νομίζω ότι η ποίηση της κ. Λάμπρη αποτελεί  μια σφαιρική θεώρηση προβληματισμού και  ενδοσκόπησης στο ψυχογραφικό βάθος της στα ανθρώπινα κοινωνικά, ιστορικά ακόμη και πολιτικά, όπου «… Μεγάλα ψεύδη κι ἀνεπίτρεπτα ψευδόμενοι, / την  ἄμοιρη πατρίδα ἰδιοτελῶς ὑποθηκεύουν...» Ιδιαιτέρως αξιοπρόσεκτα τα όσα εις εαυτόν - θα έλεγα - καταθέτει ποιητικά.    «Ἔλεγες: Θά φύγω!    Δέν εἶναι χώρα αὐτή πού ζῶ    γιά τά ὄνειρά μου!...    …………………    Γνωρίζεις πώς τόπο σάν κι αὐτόν    οὔτε στά ὄνειρά σου δέν θά έβρισκες!»    Ο αναγνώστης αναγκάζεται να γυρίζει και να ξαναγυρίζει στις σελίδες, που διάβασε για να  συζητήσει σε έναν εσωτερικό διάλογο τα ερωτήματα, τα διλήμματα και τις θέσεις της κ. Παναγιώτας Λάμπρη,  που θέτει η πρόσφατη ποιητική της  με τον τίτλο «Χαρμολύπες» κι αυτό τελικά είναι η αξία της ποίησης.   Σταύρος Ιντζεγιάννης, Οκτώβρης 2018.      Σημείωση: Δεν έχουμε ακόμη συνηθίσει στην ηλεκτρονική ανάγνωση κι αυτό προσθέτει μια δυσκολία στον αναγνώστη. Ό,τι και να πούμε το βιβλίο είναι πιο εύχρηστο κι αναντικατάστατο! Σ. Ι.