ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ

Ο ΧΩΡΟΣ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ

Από τον 5^ο αιώνα π.Χ. χτίζονται με πέτρα τα θέατρα.

Το θέατρο χτίζεται αμφιθεατρικά σε πλαγιά λόφου.

Στην πλαγιά σε ημικυκλικό χώρο σχηματίζονται οι θέσεις (εδώλια) των θεατών. Ο χώρος αυτός ονομάζεται "κοίλον".

Με οριζόντιο διάδρομο το κοίλον χωρίζεται σε δύο "διαζώματα", το άνω διάζωμα και το κάτω διάζωμα.

Με σκάλες στενές ως κατακόρυφες ακτίνες στο ημικύκλιο του κοίλου το κοίλον διαιρείται σε "κερκίδες". Οι σκάλες αυτές βοηθούσαν στην άνετη και ταχύτερη πρόσβαση των θεατών σε διάφορες θέσεις στο χώρο του κοίλου.

Απέναντι από το κοίλο βρίσκεται σε οριζόντιο επίπεδο κυκλικός χώρος όπου εμφανιζόταν ο χορός (ομάδα χορευτών) του θεατρικού έργου και οι πρωταγωνιστές. Από το χορό, ο οποίος τραγουδούσε και χόρευε [όρχησις=χορός], ο χώρος ονομάστηκε "ορχήστρα".

Στο κέντρο της ορχήστρας βρισκόταν η θυμέλη, δηλαδή ο βωμός του θεού. Γύρω από τη θυμέλη σε δύο ημικύκλια στεκόταν ή χόρευε ο χορός των χορευτών διαιρεμένος σε δύο ημιχόρια με τον ή την επικεφαλής, τον κορυφαίο ή την κορυφαία.

Ο χορός χόρευε και τραγουδούσε με συνοδεία μουσικών οργάνων, όπως αυλού (δείτε την ανάγλυφη παράσταση).

Οι υποκριτές (άντρες ηθοποιοί) φορούσαν πάντα προσωπεία (μάσκες) στο πρόσωπο και έπαιζαν όλους τους ρόλους, αντρικούς και γυναικείους.

προσωπείο κωμωδίας προσωπεία τραγωδίας

Πίσω από την ορχήστρα υπήρχε η σκηνή με ένα πατάρι (ονομάζεται λογείον, επειδή από εκεί ακούγεται ο θεατρικός λόγος από τους υποκριτές) και ένα απλό κτίσμα (οίκος) με κιονοστοιχία μπροστά - το προσκήνιο - (δείτε στο παρακάτω σχέδιο), στην οποία τοποθετούνταν ζωγραφικοί πίνακες ως σκηνικά των παραστάσεων.

γλυπτή αναπαράσταση σκηνικού:

Δεξιά και αριστερά της σκηνής σχηματίζονταν μικροί χώροι, τα παρασκήνια.

Στο σκηνικό χώρο και στην ορχήστρα οδηγούσαν διάδρομοι, η αριστερή πάροδος και η δεξιά πάροδος που περνούσαν από εντυπωσιακές πύλες. Από τις παρόδους εμφανίζονταν οι υποκριτές και ο χορός. Δείτε τις πύλες και τους διαδρόμους στο παραπάνω σχέδιο και στις παρακάτω φωτογραφίες από το θέατρο της Επιδαύρου, το οποίο είναι το καλύτερα διατηρημένο από όλα τα αρχαία θέατρα.

Το θέατρο της Επιδαύρου έκτισε ο αργείος αρχιτέκτονας Πολύκλειτος ο νεότερος, σύμφωνα με τον Παυσανία.

Από όλα τα αρχαία θέατρα το θέατρο της Επιδαύρου είναι το ωραιότερο και το καλύτερα διατηρημένο. Έχει χωρητικότητα 13.000 θεατών. Χωρίζεται σε δύο μέρη. Ένα των 21 σειρών καθισμάτων για το λαό και το κάτω, από 34 σειρές καθισμάτων, για τους ιερείς και τους άρχοντες.

Η θαυμάσια ακουστική του, αλλά και η πάρα πολύ καλή κατάσταση στην οποία διατηρείται συντέλεσαν στη δημιουργία του φεστιβάλ Επιδαύρου, θεσμός που έχει ξεκινήσει εδώ και πολλά χρόνια. Στην Επίδαυρο έχει εμφανιστεί εκτός από τους μεγαλύτερους Έλληνες ηθοποιούς όπως ο Αλέξης Μινωτής, ο Θάνος Κωτσόπουλος, η Άννα Συνοδινού, ο Θανάσης Βέγγος κ.ά. και η διάσημη ελληνίδα σοπράνο Μαρία Κάλλας.

(http://el.wikipedia.org/wiki/)

Περισσότερα στοιχεία για το αρχαίο θέατρο και τις παραστάσεις:

Στην οροφή του οίκου, όπως δείχνει το παρακάτω σχέδιο, από το χώρο που ονομαζόταν θεολογείον μπορούσε να εμφανίζεται ηθοποιός που παρίστανε ένα θεό.

(σχεδιαστική αναπαράσταση του θεάτρου του Διονύσου, κάτω από το βράχο της Ακρόπολης των Αθηνών)

Ο θεός κάποιες φορές παρουσιαζόταν από μία πλατφόρμα που ανύψωνε ένας ξύλινος γερανός (μηχανή) πάνω από την οροφή του οίκου· στην περίπτωση αυτή ο θεός αποκαλούνταν «από μηχανής θεός». Δείτε στα παρακάτω σχεδιαγράμματα τη μηχανή, καθώς και άλλο μηχάνημα, το "εκκύκλημα", μια εξέδρα με ρόδες συρόμενη επί σκηνής με τη βοήθεια ενός βαρούλκου (μοχλού περιστρεφόμενου) στο οποίο ήταν δεμένο. Το εκκύκλημα χρησίμευε για να παρουσιάζονται προς θέαση τα αποτελέσματα σκηνών που διαδραματίζονταν στο παρασκήνιο, π.χ. το πτώμα ενός ήρωα, εφόσον στο αρχαίο δράμα δεν επιτρεπόταν οι σκληρές σκηνές, όπως ο φόνος, να διαδραματίζονται μπροστά στα μάτια των θεατών. Πάνω στο πατάρι του λογείου υπήρχε μια καταπακτή, από την οποία με σκαλάκια ανέβαινε ο ηθοποιός που παρίστανε την ψυχή ενός νεκρού και εμφανιζόταν για να μιλήσει προς τους ήρωες του έργου. Τα σκαλάκια αυτά ονομάζονταν "κλίμακες του Χάρωνα". Οι ζωγραφικοί πίνακες ξετυλίγονταν από πρισματικά δοκάρια (που ονομάζονταν "περίακτοι") δεξιά και αριστερά του λογείου πάνω σε τετράγωνα πλαίσια-τελάρα και παρίσταναν άλλους χώρους (π.χ. ύπαιθρο, το λιμάνι) που δεν μπορούσε να παρουσιάσει ο οίκος, το οικοδόμημα της σκηνής. Ο οίκος διέθετε στην πρόσοψή του τρεις πύλες και μπορούσε να παριστάνει ένα παλάτι ή ένα ναό.