Το στοίχημα μιας σχολικής εφημερίδας,
ντριιιν!!!, εφημερίδα μαθητών του 3ου Γενικού Λυκείου Δράμας
Τον τρίτο χρόνο
διανύει η έκδοση της σχολικής εφημερίδας «ντριιιν!!!» από τους μαθητές και τις
μαθήτριες του 3ου Λυκείου Δράμας. Η προσπάθεια αυτή ξεκίνησε τον Απρίλιο του
2009, τελείως αυθόρμητα και απροσχεδίαστα από τους μαθητές ενός τμήματος της Β΄
τάξης. Μέχρι το τέλος της ίδιας χρονιάς κυκλοφόρησαν δυο φύλλα της εφημερίδας
που τα παιδιά ονόμασαν x-press. Ο χρόνος ήταν λίγος και το αποτέλεσμα ίσως όχι
και τόσο ικανοποιητικό. Όμως το μεγάλο, το σίγουρο κέρδος ήταν ο ενθουσιασμός εκ
μέρους των λίγων μαθητών που συμμετείχαν και η θερμή υποδοχή από το υπόλοιπο
σχολείο, μαθητές και καθηγητές.
Πρωταρχικός στόχος των μαθητών ήταν να δημιουργηθεί ένας δικός τους χώρος, όπου θα ακουστεί η δική τους φωνή με τους δικούς τους όρους, κι όχι σαν μια προέκταση του εκπαιδευτικού προγράμματος. Να γράψουν στη δική τους γλώσσα για τα θέματα που τους απασχολούν. Έτσι, ο ενθουσιασμός συνεχίστηκε και την επόμενη χρονιά, οπότε οι όροι ύπαρξης της εφημερίδας ξανατέθηκαν αυτόματα σε νέα βάση: μαθητές απ’ όλες τις τάξεις αυτή τη φορά, μαθητές με μεράκι και με διάθεση να εκφράσουν την άποψή τους ή τα συναισθήματά τους, πάντα εθελοντικά. Το «x- press» έγινε «ντριιιν!!!», και η οκτασέλιδη εφημερίδα έγινε ένα πλούσιο δεκάφυλλο έντυπο (κάτι σα μικρό περιοδικό) του οποίου μέχρι στιγμής έχουν κυκλοφορήσει 10 τεύχη.
Κυρίαρχο πνεύμα εξαρχής ήταν η εστίαση όχι τόσο στο αποτέλεσμα όσο στη διαδικασία. Η διαδικασία αυτή είναι απλή και χαλαρή: οι συναντήσεις γίνονται δυο φορές τη βδομάδα στο μεγάλο διάλειμμα, είτε υπάρχουν έτοιμα κείμενα είτε όχι. Από κει και πέρα… τίποτα άλλο! Η συμμετοχή είναι ανοιχτή, χωρίς παρουσίες και ονόματα και χωρίς ξεκάθαρους ρόλους, χωρίς ιεράρχηση. Όσο μπορεί και όσο θέλει ο καθένας. Έτσι, χτίστηκε αβίαστα όπως ξεκίνησε, ένας τρόπος λειτουργίας βασισμένος στο αυθόρμητο και το φιλότιμο. Μια «συντακτική ομάδα» περίπου δεκαπέντε ατόμων, ανοιχτή σε κάθε μέλος και σε κάθε έμπνευση.
Στις συναντήσεις αυτές συζητιούνται τα θέματα του επόμενου τεύχους, θέματα που κάθε φορά μπορεί να απασχολούν το σχολείο ή την ευρύτερη κοινωνία. Αν υπάρχει κάποια κατευθυντήρια γραμμή, αυτή είναι να υπάρχει ποικιλία και δημοκρατική αποδοχή κάθε άποψης, όταν αυτή δεν προσβάλλει και δεν προπαγανδίζει. Δεν υπάρχει ιδιαίτερος προγραμματισμός ή σχεδιασμός. Γιατί … όταν έχεις κάτι να πεις, τότε… δεν έχεις παρά να το πεις! Κι όπως αποδείχτηκε στην πράξη, τα παιδιά έχουν πάρα πολλά να πουν, αλλά δεν έχουν τον τρόπο ή τα μέσα για να τα εκφράσουν… Ποικιλία θεμάτων, επίκαιρα θέματα από τη σχολική ζωή, από τη Δράμα, από την κοινωνική και πολιτική ζωή. Αποσπάσματα από το «κοτσανολόγιο» κάθε τμήματος, κόμικς, σκίτσα. Καλλιτεχνικά νέα, αλλά και δικά τους ποιήματα, αποσπάσματα από «το προσωπικό ημερολόγιο», συνεντεύξεις, εντυπώσεις από καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, παρουσιάσεις ή προτάσεις βιβλίων με τη δική τους-χωρίς «σχολική» λογοκρισία- ματιά. Αυτά που δεν μπορούν να γράψουν στο μάθημα. Όχι αναγκαστικά γιατί «απαγορεύεται», αλλά και γιατί δε δίνεται η ευκαιρία. Ακόμα, κείμενα πολύ προσωπικά, όπου έγινε σεβαστή η επιθυμία ορισμένων μαθητών να μη φανεί το όνομά τους. Τόλμησαν να εκφράσουν και απόψεις που δεν είναι εύκολα αποδεκτές. Κι εκεί τέθηκε ο προβληματισμός: ναι στη διαφορετική άποψη, ακόμα κι όταν είναι προκλητική, φτάνει να μην εκθέτει πρόσωπα και να μην υπηρετεί ιδεολογίες. Τα θέματα που άρεσαν περισσότερο ήταν αυτά όπου συμμετείχε όλο το σχολείο. Πώς; Με ερωτήσεις π. χ. του τύπου «Σε ποια εποχή θα ήθελες να ζεις και γιατί;» όπου ζητήθηκε να δοθούν απαντήσεις απ όλους τους μαθητές αλλά και καθηγητές του σχολείου.
Στην πορεία αποδείχτηκε ότι ήταν απαραίτητο να τηρηθούν κάποιες αρχές: η συμμετοχή και η αποδοχή όλων, η πραγματικά ελεύθερη έκφραση, η δυνατότητα και η ενθάρρυνση του καθένα να εκφράσει γνώμες και συναισθήματα δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση. Ακόμα περισσότερο, όταν σκοπός είναι η ανάπτυξη διαλόγου πάνω σε ζητήματα που απασχολούν τους μαθητές. Όπως γράφουν κι οι ίδιοι οι μαθητές, «Κάθε παιδί εκφράζεται διαφορετικά, ακόμα και στο ύφος. Δε θέλουμε τα παιδιά να φοράνε «μάσκα», να «μεταμφιέζουν» τον τρόπο έκφρασής τους, αλλά επιδιώκουμε να γεφυρώσουμε το χάσμα που υπάρχει ανάμεσα στην επίσημη γλώσσα και τη γλώσσα επικοινωνίας μεταξύ μας, τη γλώσσα του facebook και του κινητού. Έτσι, από τη μια έχουμε κείμενα «φευγάτα», με στίξη «δικιά μας», κείμενα χιουμοριστικά κι ανάλαφρα, αλλά κι άλλα που είναι «σοβαρά», σε μια γλώσσα πιο «σχολική». Γιατί είδαμε, στην πράξη πια, αυτό που μαθαίνουμε στη θεωρία, ότι δεν ταιριάζει κάθε ύφος σε κάθε κείμενο».
Δεν αξίζει να θεωρητικολογήσει κανείς σχετικά με το πόσο σημαντική είναι η
έκδοση μιας σχολικής εφημερίδας για τη σχολική ζωή αλλά και την εκπαιδευτική
διαδικασία. Ίσως από πρώτη ματιά θεωρείται αυτονόητο. Όπως θεωρείται αυτονόητο
ότι την υψηλή επιστασία του όλου εγχειρήματος την έχει ο υπεύθυνος καθηγητής,
καθορίζοντας τα όρια του επιτρεπτού. Αυτό που δεν είναι αυτονόητο είναι ότι οι
όροι ύπαρξης της εφημερίδας καθορίζουν την ποιότητά της. Κι ότι τα αποτελέσματα
δεν μπορεί να είναι άμεσα.
Το στοίχημα αυτής της συγκεκριμένης εφημερίδας ήταν να ελευθερωθούν όσο το
δυνατόν περισσότερες φωνές και να έρθουν στην επιφάνεια θέματα που απασχολούν
τους μαθητές, ακόμα κι αν είναι προκλητικά. Τέτοια θέματα ενδεικτικά είναι : ο
ανταγωνισμός των μαθητών θεωρητικής και θετικής κατεύθυνσης που πολλές φορές τον
καλλιεργούν κι οι ίδιοι οι καθηγητές, ο νεοφασισμός στα σχολεία, η επιρροή του
φροντιστηρίου στη σχολική ζωή, η ομοφυλοφιλία, η έλλειψη ελεύθερου χρόνου, το
μάθημα των αρχαίων ελληνικών κι η χρησιμότητά του, το μάθημα των θρησκευτικών.
Θέματα- ταμπού στα οποία εμείς οι μεγαλύτεροι, γονείς και καθηγητές, κλείνουμε
τα μάτια αλλά τυραννάνε τη μαθητική νεολαία. Θέματα πίσω από τα οποία κρύβονται
πλήθος παρανοήσεων και στερεότυπων αντιλήψεων, που προκαλούν αντιδράσεις και
δύσκολα τα χειρίζεται κανείς. Στόχος τώρα γίνεται το να μπορεί να υπάρξει ένας
γόνιμος διάλογος πάνω σ’ αυτά τα θέματα/διαφωνίες, επί ίσοις όροις, μεταξύ των
μαθητών αλλά και με τους καθηγητές τους.
Η άλλη δυσκολία είναι ότι τα κείμενα που προκύπτουν μέσα από μια χαλαρή
διαδικασία αποδοχής (χωρίς καθοδήγηση), έχουν πολλές φορές ατέλειες. Οι
αναγνώστες όμως είναι σκληροί στην κριτική όταν γράφουν οι άλλοι, και τα παιδιά
που εκτίθενται γράφοντας, συνθέτοντας ή σκιτσάροντας, πολλές φορές
αντιμετωπίζουν αυστηρές γνώμες, μομφές ή αποδοκιμασίες, ακόμα και από τους
καθηγητές. Η αντιμετώπιση κι η στάση ευθύνης απέναντι στη σκληρή αυτή κριτική,
που μπορεί πολλές φορές να είναι και δίκαιη, προϋποθέτει ήθος και καλλιέργεια. Η
ζύμωση προκύπτει όταν ο μαθητής συνειδητοποιεί ότι πρέπει να τεκμηριώσει, να
αναθεωρήσει ή να αναπτύξει καλύτερα τις ιδέες του. Κι ακόμα, ότι καλείται να
αγνοήσει την κακοήθεια και να καταλάβει ότι είναι κι αυτό μέρος του παιγνιδιού,
είναι το τίμημα του να «τολμάς να μιλήσεις».
Πρέπει να ευχαριστήσουμε τους συναδέλφους Βασίλη Συμεωνίδη και Κατερίνα
Παπαδοπούλου για το συνεχές ενδιαφέρον και την ενεργή βοήθειά τους, και όσους
άλλους περιστασιακά στήριξαν το ντριιιν!!. Έχοντας το ρόλο του συντονιστή αυτής
της προσπάθειας, πρέπει να ομολογήσω ότι κάθε τεύχος μας φέρνει μπροστά σε νέες
δυσκολίες και προκλήσεις, αλλά ταυτόχρονα μας δίνει τη χαρά της συνεργασίας και
της δημιουργίας. Τα πράγματα δεν είναι ποτέ στατικά κι ο δρόμος είναι ακόμα
μακρύς και δύσκολος. Αν υπάρχει πάντως κάτι που μας καθοδηγεί και μας δίνει
κουράγιο, αυτό είναι η αγάπη και το μεράκι γι αυτό που με τόσο ενθουσιασμό
χτίσαμε.
για τον Σύνδεσμο Φιλολόγων ν. Δράμας
Χριστίνα Παπαγγελή
τα τεύχη του ντριιιν!!!
σε μορφή πιντιέφ (.pdf)
κλίκ στην εικόνα
