|
Ξημερώνει
η 11η Σεπτεμβρίου - Η ιστορία συμβαίνει στο
διαδίκτυο
Στοιχεία για την
υποστήριξη των διδασκόντων
…Οι εισηγητές του όρου της πολυτροπικότητας (βλ. κυρίως
Kress & van Leeuwen 1996) θεωρούν την πολυτροπικότητα όχι ένα επιπλέον στοιχείο
που πρέπει να επισυναφθεί στην ανάλυση της επικοινωνίας, αλλά ως ουσιαστική και
θεμελιώδη παράμετρο κάθε κειμένου.
…Αναφέρονται σε σύστημα και όχι άθροισμα τρόπων, με την
έννοια ότι αυτοί οι τρόποι δεν είναι δευτερεύοντες και διακοσμητικοί σε σχέση με
τον —δήθεν— πρωτεύοντα τρόπο της γλώσσας. Οι τρόποι αυτοί είναι εξίσου
σημαντικοί και απαραίτητοι για τη λειτουργία και αποκωδικοποίηση των κειμένων.…Ο
τρόπος, ή μάλλον οι τρόποι, με τους οποίους τα διάφορα σημειωτικά μέσα (λόγος
και γραφή, εικόνες και πράξεις) συμβάλλουν στις λειτουργίες της ρητορικής (του
τρόπου δηλαδή με τον οποίο συγκροτείται ο λόγος σε κάθε κειμενικό είδος) είναι
ακόμη προς διερεύνηση. Ωστόσο, ενώ σε θεωρητικό επίπεδο η πολυτροπικότητα έχει
νόημα, η ανάλυση πολυτροπικών κειμένων δεν είναι ανεπτυγμένη ακόμη, καθώς τα
μεθοδολογικά εργαλεία και οι πόροι που απαιτούνται (τεχνολογικά μέσα μεταγραφής
των πολυτροπικών κειμένων, όπως μηχανή λήψης, video), δεν είναι διαθέσιμοι με
την ίδια ευκολία που είναι διαθέσιμοι για τα μη πολυτροπικά κείμενα.
Σε τι μας είναι χρήσιμη η έννοια της πολυτροπικότητας στο σχολείο; Το ζήτημα
μπορεί να ιδωθεί από δύο πλευρές: στο σχολείο διδάσκονται πλέον διαρκώς, ούτως ή
άλλως, πολυτροπικά «κείμενα»: προσεγγίζονται και παράγονται λογοτεχνικά κείμενα,
διδάσκονται και παράγονται ζωγραφικά έργα, οι μαθητές/τριες δραματοποιούν, οι
καθηγητές/τριες διδάσκουν. Από την άλλη, το σχολείο θα όφειλε να ανοίξει τους
ορίζοντές του στη συστηματική πλέον διδασκαλία και ανάλυση των πολυτροπικών
κειμένων, προετοιμάζοντας έτσι τους/τις μαθητές/τριες του να χειρίζονται
ικανοποιητικά την πληθώρα των πολυτροπικών κειμένων που τους περιβάλλει (Tύπος,
τηλεόραση, teletext, βιντεοκλίπ, Internet κ.λπ). Μία συστηματική μελέτη και
κατανόηση της πολυτροπικότητας αυτών των σχολικών πολυτροπικών «κειμένων» (από
σχολικά βιβλία και κινηματογραφικές ταινίες μέχρι τις εργασίες των
μαθητών/τριών) θα καθιστούσε τόσο τους/τις εκπαιδευτικούς όσο και τους/τις
μαθητές/τριες συνειδητότερους/ες στην επικοινωνία μεταξύ τους (αλλά και με τους
άλλους) και θα τους διευκόλυνε στην πρόσληψη και αποκωδικοποίηση της
πραγματικότητας που βιώνουν. Κατά συνέπεια, θα έκανε την εκπαίδευση πιο
ουσιαστική.
Ολόκληρο το άρθρο
Η
ρητορική των τίτλων στα πρωτοσέλιδα της 11ης
Σεπτεμβρίου 2001.
Χαρακτηριστικά
του τίτλου
α)
είναι ένας τύπος λόγου με τα δικά του
ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Διακρίνεται από το
υπόλοιπο κείμενο ως προς τη
μορφοσυντακτική του υπόσταση, την
τυπογραφική του μορφή και το χώρο στον
οποίο τοποθετείται,
β) η
μορφή του εξαρτάται από τα πρότυπα
τιτλοφόρησης και γενικά την αντίληψη περί
αισθητικής της εποχής,
γ)
διαμορφώνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να
είναι ευμνημόνευτος και εύκολα
ανακαλέσιμος,
δ)
οριοθετεί και ορίζει το θέμα του κειμένου,
ε)
εντάσσει το κείμενο σε ιδιαίτερη ειδολογική
κατηγορία,
στ)
λειτουργεί ως ερμηνευτικός δείκτης σε όλη
τη διάρκεια της ανάγνωσης του κειμένου,
ζ)
είναι υπαινικτικός και αινιγματικός, ώστε
να δελεάζει τον υποψήφιο αναγνώστη του
κειμένου,
η)
είναι "υπεύθυνος για την αναγνωσιμότητα
και επιτυχία του κειμένου"
Λειτουργίες
Οι
πρωταρχικές λοιπόν λειτουργίες των τίτλων
των δημοσιογραφικών κειμένων, θα πρέπει να
είναι η κατευθυντική (εκ μέρους του
συντάκτη) και η επιλεκτική (εκ μέρους
του αναγνώστη).
Ο
τίτλος ως δέλεαρ
Οι
τίτλοι στις σύγχρονες εφημερίδες έχουν τη
δική τους αισθητική -διαφορετική από την
αισθητική του κειμένου- που εκφράζεται με
διαφορετικά τυπογραφικά στοιχεία,
υπέρτιτλους, περιθώρια κτλ., καθώς και τη
δική τους ρητορική, που εκφράζεται με
ιδιαίτερα μορφοσυντακτικά σχήματα και
σχήματα λόγου, όπως ελλείψεις, μεταφορές,
ρητορικές ερωτήσεις, λογοπαίγνια κτλ.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
•Baskette,
F. and al. (1990 ) Η τέχνη της δημοσιογραφίας.-Αθήνα:
Γνώση
•
Bell
,
A. (1993 ) The Language of News Media.- Oxford: Blackwell.
•Dyer,
G. (1993) Η διαφήμιση ως επικοινωνία.- Αθήνα:
Πατάκης
•Hawkes,
T. (1978) Μεταφορά.- Αθήνα: Ερμής
•Hoek,
L. (1982) La marque du titre.- The Hague: Mouton.
•Levin,
H. (1977) "The Title as a Literary Genre" Modern Language Review 72,
pp. 23-26
•Milapides,
M. (1989) "English vs Greek Newspaper Headlines"
στο
Proceedings of the 3rd Symposium on the description and/or comparison of english
and greek, April 10-12, 1989.- Thessaloniki: A.U.T. pp. 117-141
•Rey-Debove,
J. (1979) "Essai de typologie semiotique des titres d' oeuvres"
στοo
Chatman, S. and al.
(ed) A Semiotic land scape. Proceedings of the First
Congress of the International Association for Semiotic Studies,
Milan
,
June 1974.- The Hague:
Mouton, pp. 698-701
•Κομήνης,
Λ. (1993 ) Τα μυστικά της δημοσιογραφίας.- Αθήνα:
Καστανιώτης
•Μποδγάνος,
Η. (2001) Η διαφορά των μέσων,
Ram, 152
•Πασαλάρης,
Χρ. (1984) Μια ζωή τίτλοι.- Αθήνα: Κάκτος.
•Φιλιππάκη-Warburton
Eι. (1982) "Προβλήματα σχετικά με τη σειρά
των όρων στις ελληνικές προτάσεις"Γλωσσολογία
1, σσ. 99-107
•Χατζησαββίδης,
Σ. (1996) "'Η ρητορική των τίτλων στον
ελληνικό δημοσιογραφικό λόγο" Γλώσσα 39,
σσ. 47-52
•Χατζησαββίδης,
Σ. (1996) "'Όροι και όρια του δημοσιογραφικού
λόγου" Γλώσσα 38, σσ. 23-32
<----- Αρχική
| 