|
Δυσκολίες ελληνοφώνων
στην παγκόσμια «κουβεντοχώρα»
Του Αντρέα
Γιαννακουλόπουλου*
Στα τέλη της ένατης
δεκαετίας του εικοστού αιώνα, σε κάποιο
φινλανδικό Πανεπιστήμιο δημιουργήθηκε ο
πρώτος server της Chatland. Μέχρι τότε η
διαμεσολαβημένη από υπολογιστές
επικοινωνία ήταν ασύγχρονη, δηλαδή ο χρόνος
αποστολής και λήψης του μηνύματος ήταν
διαφορετικοί (όπως όταν αφήνει κανείς
μήνυμα σε τηλεφωνητή). Στην αρχή, η Chatland -ο «κουβεντοχώρος»
του «κυβερνοχώρου»- έπιανε ένα μικρό
κομμάτι του Διαδικτύου που ονομαζόταν IRC (Internet
Relay Chat). Ο όρος chat (συνομιλία, κουβεντολόι,
ελαφριά συζήτηση) χρησιμοποιόταν γενικά
στο Internet για να περιγράψει ανταλλαγή
μηνυμάτων, όχι προφορικών αλλά γραπτών.
Στο τέλος του εικοστού
αιώνα ο Παγκόσμιος Ιστός (WWW - World Wide Web)
υπερίσχυσε όλων των άλλων υπηρεσιών του
Διαδικτύου. Ετσι, μπορούσε κανείς να
επισκεφτεί τον κουβεντοχώρο είτε με όχημα
ένα ξεχωριστό πρόγραμμα-πελάτη,
συνδεόμενος στο IRC, είτε μέσω του Web, με όχημα
τον αγαπημένο του browser.
Κανόνες διαλόγου
Ποιοι παράγοντες
καθόρισαν τη γλώσσα, τη συμπεριφορά και
τους κανόνες διαλόγου των επισκεπτών του
κουβεντοχώρου;
- Πρώτα απ' όλα, ο
υβριδικός χαρακτήρας των διαλόγων: ο
προφορικός, βιαστικός και αυθόρμητος λόγος
έπαιρνε τη μορφή επίσημου γραπτού λόγου.
- Μετά, το καθεστώς
ανωνυμίας. Ο κάθε χρήστης εμφανιζόταν με
ψευδώνυμο (nickname), το οποίο μπορούσε να το
αλλάζει όσο συχνά επιθυμούσε. Ετσι,
μειώνονταν στο ελάχιστο οι πιθανότητες για
δημιουργία «ταυτότητας» στον άξονα
πραγματικός χρήστης -σταθερό ψευδώνυμο,
τουλάχιστον αν ο ίδιος ο χρήστης δεν το
επιδίωκε επίμονα.
- Σημαντική είναι και η
ιεράρχηση του λόγου (και των διαπροσωπικών
σχέσεων, κατά συνέπεια). Η ιεράρχηση αυτή
προσδιορίστηκε σε μεγάλο βαθμό από τις
τεχνολογικές δυνατότητες του μέσου.
Θεωρητικά, οποιοσδήποτε μπορούσε να
ανοίξει ένα κανάλι και αυτοδίκαια να ορίσει
το δικό του σύνολο κανόνων. Στα γνωστά όμως
και πολυσύχναστα κανάλια οι κανόνες
ορίζονταν από διαχειριστές (channel operators ή ops),
οι οποίοι απολάμβαναν μια σειρά «τεχνολογικών
προνομίων» που διαμόρφωναν σε μεγάλο βαθμό
το είδος της συμμετοχής και των διαλόγων
που επιτρεπόταν.
- Και, βέβαια, υπήρχαν και
τα bots (robots). Ρουτίνες προγραμμάτων, δηλαδή,
με αυτοματοποιημένες λειτουργίες που
χρησιμοποιούνταν σαν διαχειριστές
καναλιών με σκοπό να τα διατηρούν συνεχώς
ανοιχτά. Παρότι η χρήση των bots γενικά
αποδοκιμαζόταν στον κουβεντοχώρο, η
διάδοσή τους και οι ικανότητές τους συνεχώς
διευρύνονταν. Στέλνοντας (προδιατυπωμένα)
μηνύματα ως απάντηση σε (προκαθορισμένα)
γεγονότα, τα bots «συμμετείχαν» στους
διαλόγους. Ετσι, συνομιλιακά συμβάντα «εμπλουτίζονταν»
από τον τεχνολογικό παράγοντα (χωρίς τη
θέληση και, συχνά, χωρίς επίγνωση των
συνομιλητών).
Οδηγός επιβίωσης στον
κουβεντοχώρο δεν υπήρχε πουθενά γραμμένος.
Οπως σε όλα τα ανοικτά συστήματα, οι κανόνες
δημιουργήθηκαν με το πέρασμα του χρόνου,
από την πρακτική και τη συνήθεια. Ακόμα και
σήμερα μπορεί να βρει κανείς αρκετές
πληροφορίες για τα τεχνολογικά
χαρακτηριστικά, τις συμβάσεις ευγένειας -netiquette
από τις λέξεις net και etiquette- ή ακόμα και τις
διάφορες ιδιωματικές εκφράσεις -jargon- που
επικρατούσαν στον κουβεντοχώρο, σε αρκετές
διευθύνσεις στο Internet, όπως www.mirc.co.uk, www. irchelp.org,
www.irc.net, www. netmeg. net /jargon κ.α.
Οι πρώτοι ταξιδιώτες
Καταλαβαίνετε λοιπόν τι
δυσκολίες αντιμετώπισαν οι πρώτοι Ελληνες
ταξιδιώτες στην Chatland.
- Στο περιβάλλον «ιδιαίτερης
τεχνολογικής εγγραμματοσύνης» που είχε
δημιουργηθεί, το αλφάβητό τους δεν είχε
καμιά ανταλλακτική αξία. Βρήκαν λοιπόν
σανίδα σωτηρίας στα greekglish. Για αρκετά
χρόνια ο τεχνολογικός περιορισμός στον
αριθμό των διαφορετικών αλφαβήτων που
υποστήριζαν οι υπολογιστές υπήρξε
ακαταμάχητο άλλοθι για τη χρήση του
λατινικού αλφαβήτου. Η άρση του περιορισμού
όμως δεν συνοδεύτηκε, όπως θα περίμενε
κανείς, από κατάργηση της χρήσης. Οι
γλωσσολόγοι, ιδιαίτερα οι «μη ανησυχούντες»,
οφείλουν να εξηγήσουν αυτή την εμμονή της «ελληνοαγγλικής».
- Κατά τα άλλα, οι Ελληνες
χρήστες υιοθέτησαν το σύνολο των γλωσσικών
συμβάσεων του κουβεντοχώρου, με αποτέλεσμα
η τελική μορφή των διαλόγων τους να
περιλαμβάνει πολλές αγγλικές
συντομογραφίες καθώς και τα διεθνώς
καθιερωμένα σύμβολα συναισθημάτων (emoticons, π.χ.
:-) ίσον χαμόγελο). Από τη διαδικασία αυτή δεν
εξαιρέθηκαν ούτε οι «στιγματισμένες»
εκφράσεις, ακριβώς σαν ένδειξη προσαρμογής
στις τοπικές συνήθειες, όπως π.χ. η λέξη lamer
που ήταν το «δικτυακό» αντίστοιχο του loser
και από τις πλέον μειωτικές εκφράσεις στον
κουβεντοχώρο.
- Σε αρκετές συμβάσεις
πάντως έγιναν προσαρμογές. Ετσι, σε
αντιστοιχία με τις αγγλικές συντομογραφίες
(msg αντί για message), που δημιουργήθηκαν για
οικονομία χρόνου και κόπου κατά την
πληκτρολόγηση, οι Ελληνες παρουσίασαν τις
δικές τους: για την Ελλάδα, re gmt!
- Η κοινότητα, βέβαια, των
Ελλήνων είχε και τα δικά της αναγνωριστικά
σημάδια. Ρωτούσε κάποιος, kaneis apo Agrinio?,
αναζητώντας έτσι εντοπιότητα και ταυτότητα
σ' ένα διεθνές καθεστώς ανωνυμίας!
Το βασίλειο των
πληκτρολογημένων μηνυμάτων αναμένεται να
δώσει τη θέση του, αργά ή γρήγορα, στη
δημοκρατία των ομαδικών τηλεδιασκέψεων που
καθιστά εφικτή η αύξηση του διαθέσιμου
bandwidth. Οι πράξεις των Ελλήνων ομογενών του
κουβεντοχώρου είναι ήδη αναπόσπαστο
κομμάτι της γλωσσικής μας ιστορίας.
Ο κ. Αντρέας
Γιαννακουλόπουλος είναι μεταπτυχιακός
ερευνητής στο Τμήμα Ε.Μ.Μ.Ε. του
Πανεπιστημίου Αθηνών.
<-----
Αρχική
| 