|
ΕΝΑ ΒΛΕΜΜΑ
Οι μηχανές μιλούν πολλά ελληνικά
Του Νίκου Γ. Ξυδάκη
Την περασμένη Κυριακή δημοσιεύθηκε στην «Κ» η διακήρυξη των σαράντα μελών της Ακαδημίας Αθηνών, με την οποία εκφράζουν την ανησυχία τους για τη διαφαινόμενη τάση αντικατάστασης του ελληνικού αλφαβήτου από το λατινικό. Προτού ασχοληθούμε με την ουσία των καταγγελλομένων, οφείλουμε να πούμε ότι η ίδια η πράξη των Αθανάτων τούς τιμά· δείχνει ότι τελούν εν εγρηγόρσει, ότι αφουγκράζονται το ρεύμα της ζωής και λαμβάνουν τα μηνύματά της. Η πράξη τους απαντά επίσης εμμέσως σε αναίτιες και εύκολες επικρίσεις κατά της Ακαδημίας.
Ωστόσο, στο «σήμα κινδύνου» των ακαδημαϊκών, πίσω από αρκετές εύστοχες και ειλικρινείς οπωσδήποτε επισημάνσεις, ο προσεκτικός αναγνώστης ανιχνεύει κάποιες παρανοήσεις ή ατελή γνώση της πραγματικότητας· ακόμη κι ένα πέπλο τεχνοφοβίας. Αναφέρουν λ.χ. «Η τάση (αντικατάστασης του ελληνικού αλφαβήτου απότ ο λατινικό) αυτή γίνεται φανερή κυρίως σε κείμενα παραγόμενα από ηλεκτρονικούς υπολογιστές...». Ομως, ο υπολογιστής είναι εργαλείο για παραγωγή κειμένου, σαν τη γραφομηχανή ή το μολύβι· δεν παράγει μόνος του κείμενα. Νομίζω ότι το κυριολεκτικό είναι «σε κείμενα παραγόμενα με (μέσω) ηλεκτρονικούς υπολογιστές». Ετσι αποφεύγουμε την άκριτη απόρριψη, και μπαίνουμε σε μια οδό κατανόησης, προτού φτάσουμε στην κρίση.
Ασφαλώς στις μέρες μας περισσεύουν οι ανοήτως ενθουσιώδεις με την περιβόητη «μηχανοργάνωση» που θα λύσει τα προβλήματα της γραφειοκρατίας, θα εκσυγχρονίσει την κρατική μηχανή και άλλες τέτοιες ασυναρτησίες. Αλλά δεν χρειάζεται να πηγαίνουμε στο άλλο άκρο: να στήνουμε απέναντί μας το φάντασμα της μηχανής, που απειλεί τη γλώσσα...
Διότι, δεύτερον, ακριβώς στο καινοφανές περιβάλλον των υπολογιστών και του Διαδικτύου, η ελληνική γλώσσα εδραιώθηκε εξαιρετικά σύντομα - τουλάχιστον από την εποχή του ελληνοπρεπούς Macintosh (δεύτερο μισό της δεκαετίας του '80) και εδώ και μία πενταετία στα πλήρως εξελληνισμένα Windows 95 (και 98 κ.ο.κ.). Αρα, όσοι θεωρούν ότι οι υπολογιστές δεν «μιλούν» ελληνικά, μάλλον δεν έχουν καμία επαφή με το σημερινό περιβάλλον, και έχουν κατά νουν τις πράγματι άχαρες μηχανές της περασμένης δεκαετίας (με DOS, δύσχρηστους κειμενογράφους κ.ά.) Ομως, ο προσωπικός υπολογιστής, το PC, είναι τέκνο της δεκαετίας του '80, τέκνο της Καλιφόρνιας και του κυρίαρχου αγγλοσαξονικού πολιτισμού και ήταν φυσικό να αρχίσει να μιλάει τη lingua franca των καιρών μας. Το ότι σε λιγότερο από είκοσι χρόνια κατόρθωσε να «μιλάει» στις περισσότερες γλώσσες του κόσμου, προσμετρείται ασφαλώς στις αρετές του.
Και τα ελληνικά τα μιλάει όλο και καλύτερα το PC. Και βοηθάει πολλούς ανθρώπους της γραφής, πιεσμένους επαγγελματίες ή μερακλήδες ερασιτέχνες, λόγιους και τεχνοκράτες, επιστήμονες και έμπορους, πεπειραμένους ή αρχάριους, μεγαλύτερους ή νέους, να γράφουν ευχερέστερα και αποτελεσματικά. Και περισσότερο. Καλύτερα ή ωραιότερα, δεν ξέρω, αυτό θα το δούμε στην πορεία, αν και εφόσον οι υπολογιστές παραμείνουν με την παρούσα μορφή (που διόλου δεν το νομίζω).
Οσο για τα περίφημα greeklish, που υποτίθεται μιλιούνται στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, στους εικονικούς θαλάμους συνομιλιών
(chat rooms), εν γένει στο Διαδίκτυο (ιδού ένας ταχύτατος και ευτυχής εξελληνισμός του Internet), άλλος ένας μύθος... Τα greeklish υπήρξαν, πράγματι· όσο ακόμη δεν «περνούσαν» οι ελληνικοί χαρακτήρες στα διάφορα προγράμματα. Σήμερα έχουν σχεδόν εξαφανιστεί. Σήμερα σε όλο το κοινόχρηστο λογισμικό του Διαδικτύου μπορείς να χρησιμοποιήσεις το πλήρες ελληνικό αλφάβητο, το σύμφωνο με τα πρότυπα του ΕΛΟΤ (ISO-8889-7). Πολύ σύντομα επίσης, με την επικράτηση του διεθνούς προτύπου Unicode, το ελληνικό αλφάβητο (και το πολυτονικό) θα υποστηρίζεται εγγενώς - έχει τεράστια σημασία αυτό- από το σύνολο του παραγόμενου λογισμικού.
Το Διαδίκτυο εξελληνίστηκε από τη στιγμή που υπήρξε ελληνικό περιεχόμενο, η κρίσιμη μάζα «άυλης ύλης» που γέμισε ιστοσελίδες και έχτισε ελληνικούς δικτυακούς τόπους - τις ψηφιακές κοινότητες των Ελλήνων. Προτού φτάσουμε όμως στον εξελληνισμό του Δικτύου, το κυριότερο λογισμικό (κειμενογράφοι, βάσεις δεδομένων κ.λπ.) είχε επίσης εξελληνιστεί και όλοι μπορούν να γράφουν καθαρά κείμενα με μοντέρνα ή, κυρίως, ιστορικά τυπογραφικά στοιχεία, όπως τα Απλά Ελληνικά
(Didot), τα Ελζεβίρ (Times), τα Πελασγικά (Porson), τα Αττικά
(New Hellenic) κ.ο.κ.
Εχει λοιπόν νόημα να μιλάμε για το σήμερα, το τι συμβαίνει στη συντριπτική πλειονότητα των υπολογιστικών συστημάτων που πωλούνται σήμερα σε νοικοκυριά, σπουδαστές, σχολεία και επιχειρήσεις, όχι για ένα θολό χθες. Ο κίνδυνος για τη γλώσσα, όσο υπάρχει, προέρχεται από ανθρώπους, πολιτικές και νοοτροπίες· όχι από μηχανές.
<-----
Αρχική
|
