Πάτρα

Τουριστικός οδηγός

Η Πάτρα, πρωτεύουσα της Αχαΐας και περιφερειακή πρωτεύουσα της Δυτικής Ελλάδας, βρίσκεται στη Β.Δ. Πελοπόννησο, έχει πληθυσμό 250.000 κατοίκων και επικοινωνεί με όλες τις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας και της Ευρώπης από τη στεριά, τη θάλασσα και τον αέρα.
Σύντομη Ιστορία της Πάτρας
Τα αρχαιότερα ίχνη μόνιμης ανθρώπινης παρουσίας στην Πάτρα ανιχνεύονται στην Πρωτοελλαδική περίοδο στα μέσα της 3ης χιλιετίας π.Χ.
Από την πρώτη μεγάλη περίοδο ακμής της, τη μυκηναϊκή (1580-1100 π.Χ.), είναι γνωστά τα ονόματα τριών πολιχνών που βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή της: της Αρόης στη θέση της σημερινής Πάτρας, της Μεσάτιδος στη Βούντενη και της Άνθειας στην περιοχή του Ρίου.
Οι Αχαιοί της Λακωνίας με αρχηγούς τον Πρευγένη και το γιο του Πατρέα, μετά την κάθοδο των Δωριέων στην Πελοπόννησο στο τέλος της μυκηναϊκής εποχής, έρχονται στην Πάτρα και εκδιώκουν τους Ίωνες κατοίκους της, οι οποίοι καταφεύγουν αρχικά στην Αθήνα και από εκεί στη Μικρά Ασία.
Από τότε η Πάτρα, φαίνεται ότι δε συμμετέχει ενεργά στα πολιτικά πράγματα της Ελλάδας.
Τη μεγαλύτερη ακμή της περνά κατά τα ρωμαϊκά χρόνια όταν, μετά την καταστροφή της Κορίνθου το 146 π.Χ., το λιμάνι της γίνεται η πύλη επικοινωνίας με τη Δύση, και το 14 π.Χ. ο Αύγουστος ιδρύει εδώ ρωμαϊκή αποικία. Η νέα πολυεθνική πόλη καθίσταται αυτόνομη με δικαίωμα κοπής δικού της νομίσματος.
Κατασκευάζονται μεγάλα δημόσια οικοδομήματα και δημόσια έργα (ναοί, αγορά, Ωδείο, αμφιθέατρο, λιμάνι, δρόμοι, γέφυρες, υδραγωγείο, κλπ.), τα γεωργικά και βιοτεχνικά της προϊόντα εξάγονται παντού και η ύπαιθρός της με την εφαρμογή ειδικού κτηματολογίου οργανώνεται με αγροικίες.
Σύμφωνα με την παράδοση, στην Πάτρα μαρτύρησε ο Απόστολος Ανδρέας, ο προστάτης Άγιος της πόλης. Από το πρωτοβυζαντινό παρελθόν της πόλης οι ανασκαφές των τριάντα τελευταίων ετών έφεραν στο φως δημόσια λουτρά και λείψανα χριστιανικών βασιλικών.
Ο ισχυρός σεισμός του 300 μ.Χ., και αργότερα οι βαρβαρικές επιδρομές στέκονται η αφορμή για την παροδική παρακμή της πόλης.
Παρ' όλα αυτά μικρές αναλαμπές υπάρχουν, όπως την παλαιοχριστιανική και πρωτοβυζαντινή περίοδο ( 4ος-6ος αι. μ.Χ. ), όταν ιδρύονται πάλι νέες βιοτεχνίες. Τότε κατά πάσα πιθανότητα κατασκευάζεται και το βυζαντινό κάστρο στη θέση της αρχαίας ακρόπολης, από τον Ιουστινιανό, το οποίο εξακολουθεί να υπάρχει ως σήμερα με προσθήκες και επισκευές των Φράγκων και των Τούρκων. Η πόλη έχει περιοριστεί κοντά στο κάστρο.
Με την πόλη συνδέεται το όνομα του περίφημου βυζαντινού λογίου και ανθρωπιστή, Αρέθα επισκόπου Καισαρείας, ο οποίος γεννήθηκε στην Πάτρα στα μέσα του 9ου αι.
Στα μέσα του 9ου αι. μ.Χ. γνωρίζουμε από την παράδοση της πλούσιας Δανιηλίδος ότι η Πάτρα ακμάζει.
Αργότερα ακολουθεί τις τύχες του βυζαντινού κράτους. Από το 13ο αι. ανήκει άλλοτε στους Φράγκους, άλλοτε στους Βυζαντινούς, άλλοτε στους Ενετούς και άλλοτε στους Τούρκους, μέχρι την Επανάσταση του 1821.

Κατά την Τουρκοκρατία η Πάτρα συμμετείχε στην επανάσταση του 1770 (Ορλωφικά). Η επανάσταση κατεστάλη βίαια στις 13 Απριλίου, ημέρα της Μ. Παρασκευής. Η πόλη κάηκε και το 1779 από τους Τουρκαλβανούς.
Η συμβολή της στην Επανάσταση του 1821 ήταν σημαντική. Η εφορεία της Πελοποννήσου της Φιλικής Εταιρείας είχε έδρα της την Πάτρα. Στις 22 Μαρτίου 1821 επαναστατήσαντες Έλληνες μαζί με τους κατοίκους της Πάτρας συγκεντρώθηκαν στην Πλατεία Αγίου Γεωργίου, όπου ο μητροπολίτης Γερμανός έψαλε τρισάγιο υπέρ εκείνων οι οποίοι θα έπεφταν στον αγώνα και προσευχήθηκε υπέρ του Αγώνα. Οι αγωνιστές ορκίσθηκαν τον υπέρ πίστεως και πατρίδος όρκο.

Ένα έτος μετά την απελευθέρωση της πόλης, καταρτίσθηκε με εντολή του Ιωάννη Καποδίστρια το πρώτο "σχέδιο πόλεως" (1829). Λίγα χρόνια μετά το τέλος της επανάστασης η Πάτρα μεταμορφώνεται ραγδαία σε σημαντικό αστικό και οικονομικό κέντρο, με αξιόλογη κοινωνική οργάνωση και υψηλό επίπεδο πολιτιστικής ζωής. Η ανάπτυξη αυτή βοήθησε την πόλη να ζήσει την πιο γοητευτική της περίοδο, από το 1900 ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Γι' αυτή της την ακμή χρειάστηκαν προϋποθέσεις που έλειψαν από τις άλλες ελληνικές πόλεις, όπως η έντονη εμπορική και βιομηχανική δραστηριότητά της με βασικό άξονα την εξαγωγή της σταφίδας και η συνεχής επικοινωνία με τα νησιά του Ιονίου και την Ιταλία.

Η Πάτρα του 1900 διαιρείται, όπως και η σημερινή, στην Άνω και στην Κάτω Πόλη.
Η Κάτω Πόλη αναπτύχθηκε μετά την απελευθέρωση στην πεδιάδα, κατά μήκος της ακτής. Κέντρο της είναι η πλατεία Γεωργίου Α/, όπου βρίσκεται το δημοτικό θέατρο "Απόλλων", έργο του Ε. Ziller (1872).
Ο ναός του Αγίου Ανδρέα βρίσκεται στη θέση παλαιοχριστιανικής βασιλικής, η οποία διατηρήθηκε μέχρι τις αρχές του 18ου αι. Ο ναός επισκευάστηκε από τους Βενετούς γύρω στα 1700 και ισοπεδώθηκε από τους Τουρκαλβανούς την εποχή των Ορλωφικών (1770). Στη θέση του κτίστηκε το 1836 από τον αρχιτέκτονα Λύσανδρο Καυταντζόγλου ο λεγόμενος σήμερα "μικρός ναός" του Αγίου Ανδρέα, ενώ δίπλα του ο σύγχρονος μεγάλος ναός άρχισε να κτίζεται το 1908.
Η Παντάνασσα στην Κάτω Πόλη (1857-1859), έργο των Καυταντζόγλου και Φρεαρίτη, ο Αγγλικανικός ναός του Αγίου Ανδρέα (1872) στην ομώνυμη οδό, και ο μητροπολιτικός ναός του Ευαγγελισμού στην οδό Μαιζώνος αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής της εποχής.
Στην νοτιοανατολική πλευρά του λόφου της Ακρόπολης είναι κτισμένη κάπως άτακτα η Άνω ή Παλιά Πόλη. Εκεί υπήρχαν οι παραδοσιακές κατοικίες των Πατρινών προκρίτων, του Ρούφου, του Παπαδιαμαντοπούλου, καθώς και το παλιό δημοτικό νοσοκομείο, που κτίστηκε σύμφωνα με τα σχέδια του Δανού αρχιτέκτονα Hansen και θεμελιώθηκε από τον Όθωνα το 1857. Από τις όμορφες κατοικίες της εποχής αυτής, αρχοντικά της πόλης και επαύλεις των προαστίων, ελάχιστες σώζονται σήμερα.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών στεγάζεται σε παλιά ιδιωτική οικία, δωρεά του Καραμανδάνη, στη γωνία των οδών Αράτου και Μαιζώνος 14 παρά την πλατεία Όλγας. Στις πέντε αίθουσές του εκτίθενται αντιπροσωπευτικά δείγματα όλης της αρχαίας ιστορίας της Πάτρας και της ευρύτερης περιοχής της.

Στην Πάτρα γεννήθηκαν ο Κωστής Παλαμάς, ο γλύπτης Μέμος Μακρής και ο συνθέτης Λιόλιος.