Έχουν παραληφθεί τα θέματα των εξετάσεων ορισμένων ετών, γιατί μετά την τελευταία αναθεώρηση της ύλης του 1998, έχουν βγει εκτός. (Δημοτικά τραγούδια, Καρκαβίτσας, Καζαντζάκης, κ.ά.)

Τα θέματα των εξετάσεων στο μάθημα της Νεοελληνικής γραμματείας απ' το 1984 μέχρι το 2008 είναι:

1984: Ο θάνατος του παλικαριού, Παλαμάς

1985: Η γυναίκα της Ζάκυνθος, Σολωμός

1989: Σατραπεία, Καβάφης

1990: Ο ύμνος της ζωής, Παλαμάς

1991: Θερμοπύλες, Καβάφης

1995: Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά

1998: Οι μικροί γαλαξίες,  Βρεττάκος

1999: Η πορτοκαλένια,  Ελύτης

2000: Αιολική γη Βενέζης

2001: Πρωινό άστρο,  Ρίτσος

2002: Σατυρικά γυμνάσματα,  Παλαμάς

2003: Το τρελοβάπορο,  Ελύτης

2004: Πειρασμός από τους Ελεύθερους Πολιορκημένους , Γ΄ Σχεδίασμα (Αποσπάσματα 6 και 7), Δ. Σολωμός

2005: Ένα συρτάρι γεμάτο όνειρα, Μ. Κοντολέων

2006: Ο Λάμπρος, Δ. Σολωμός

2007: Επί ασπαλάθων, Γ. Σεφέρης

2008: Ήλιος ο πρώτος, Οδ. Ελύτης

2009: Οι δημόσιοι υπάλληλοι,  Κ. Καρυωτάκης

1998  Οι μικροί γαλαξίες (Ν. Βρεττάκος)

Πάνε κι έρχονται οι άνθρωποι πάνω στη γη Σταματάνε για λίγο, στέκονται ο ένας Αντίκρυ στον άλλο,, μιλούν μεταξύ τους. Έπειτα γεύγουν, διασταυρώνονται, μοιάζουν Σαν πέτρες που βλέπονται.

Όμως, εσύ,

Δε λάξεψες, βάδισες ίσα, προχώρησες

Μεσ' από μένα, κάτω απ' τα τόξα μου,

Όπως κι εγώ προχώρησα ίσα, μέσ' από σένα, κάτω απ' τα τόξα σου. Σταθήκαμε ο ένας μας μέσα στον άλλο, σα νάχαμε φτάσει.

Βλέποντας πάνω μας δυο κόσμους σε πλήρη Λάμψη και κίνηση, σαστίσαμε ακίνητοι Κάτω απ' τη θέα τους.

Ήσουν νερό,

Κατάκλυσες μέσα μου όλες τις στέρνες. Ήσουνα φως, διαμοιράστηκες. Όλες

Οι φλέβες μου έγιναν άξαφνα ένα Δίχτυ που λάμπει: στα πόδια, στα χέρια, στο στήθος, στο μέτωπο.

Τ' άστρα το βλέπουνε, ότι:

δυο δισεκατομμύρια μικροί γαλαξίες και πλέον

κατοικούμε τη γη.

Ερωτήσεις:

1. Ποια από τα κυριότερα χαρακτηριστικά της λεγόμενης γενιάς του '30 εντοπίζονται στην ποίηση του Νικηφόρου Βρεττάκου;
2. Ποιες λέξεις ορίζουν την ποίηση του Νικηφόρου Βρεττάκου;
   Ν' αναφερθείτε στην ιδιαίτερη σχέση του ποιητή με τον άνθρωπο και τον κόσμο, όπως αποτυπώνεται στο ποίημα.
3. Σχολιάστε τους 11 πρώτους στίχους. Πώς σχετίζεται το νόημα τους στη σημερινή πραγματικότητα;
4. Να αναφέρετε τα βασικά υφολογικά στοιχεία του ποιήματος.
5. Σε μια πιθανή διδακτική προσέγγιση του ποιήματος, με ποιο τρόπο θα αναδείξετε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, ώστε να
   γίνουν κατανοητά από το μαθητή και να αξιοποιηθούν κατάλληλα στην εκπαιδευτική πράξη;

1999 (Οδ. Ελύτης): Απ' τη συλλογή «Ήλιος ο πρώτος» Η πορτοκαλένια

Τόσο πολύ τη μέθυσε ο χυμός του ήλιου

Που έγειρε το κεφάλι της και δέχτηκε να γίνει Σιγά - σιγά: η μικρή Πορτοκαλένια!

Έτσι καθώς γλυκόλαμψαν οι εφτά ουρανοί

Έτσι καθώς άγγιξαν μια φωτιά τα κρύσταλλα

Έτσι καθώς αστράψανε χελιδονοουρές

Σάστισαν πάνω οι άγγελοι και κάτω οι κοπελιές Σάστισαν πάνω οι πελαργοί και κάτω τα παγόνια

Κι όλα μαζί τη φώναξαν: Πορτοκαλένια!

Μεθάει το κλήμα κι ο σκορπιός μεθάει ο κόσμος όλος Όμως της μέρας η κεντιά τον πόνο δεν αφήνει

Τη λέει ο νάνος ερωδιός μέσα στα σκουληκάκια

Τη λέει ο χτύπος τρυ νερού μές στις χρυσοστιγμές

Τη λέει κι η δρόσο στου καλού βοριά το απανωχείλι

Σήκω μικρή μικρή μικρή Πορτοκαλένια

Όπως σε ξέρει το φιλί κανένας δεν σε ξέρει

Μήτε σε ξέρει ο γελαστός Θεός

Που με το χέρι του ανοιχτό στη φλογερή αντηλιά Γυμνή σε δείχνει στους τριανταδυό του ανέμους!

Ερωτήσεις

1. Από ποιο αισθητικό ρεύμα είναι επηρεασμένο το ποίημα;Να δικαιολογήσετε την απάντηση σας με συγκεκριμένες αναφορές στο κείμενο.

2. Να επισημάνετε τις πιο χαρακτηριστικές εικόνες του ποιήματος και να σχολιάσετε εκείνες που κατά τη γνώμη σας αναδεικνύουν το προσωπικό ύφος του ποιητή.

3. Ποιες είναι οι πηγές έμπνευσης της ποίησης του Ελύτη; Να δικαιολογήσετε την απάντηση σας με αναφορά στο έργο του.

4. Ποια είναι τα κυριότερα χαρακτηριστικά της ποιητικής γενιάς του 1930 και ποια είναι η συμβολή του Ελύτη σ' αυτήν;

2000 «Αιολική γη» (Ηλ. Βενέζης)

Το απόσπασμα είναι απ' το μυθιστόρημα «Αιολική γη» του Ηλ. Βενέζη. Πρόκειται για την ιστορία μιας οικογένειας της Μ. Ασίας, που ήταν δεμένη με την πατρογονική γη και αναγκάζεται να εκπατριστεί λόγω των γεγονότων του Α' παγκοσμίου πολέμου(1914)

«Τα άστρα όλα έχουν βγει. Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα παιδικά όνειρα μας. Το κύμα χτυπά τη μάσκα του καϊκιού μας και τα κοιμίζει. Κοιμηθείτε όνειρα μας. Στην ξένη χώρα που πάμε, πρόσφυγες, τι άραγες να μας περιμένει, τι μέρες να είναι ν' ανατείλουν;

Η Λένα αποκοιμήθηκε. Ήθελε πολύ τον τόπο με το κοκκινόχωμα. Εκεί θα ζούσε με τον άντρα που θα 'παιρνε, και θα 'κανε πολλά παιδιά, και θα είχαν κουνέλια και περιστέρια κι άλλα πολλά. Όχι, η Λένα δε μελετούσε ταξίδια σε θάλασσες. Δεν ήθελε να τη χωρίσουν απ' τα Κιμιντένια. Δεν το ήθελε.

Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα όνειρα μας.

Η γιαγιά μας κουράστηκε. Θέλει γα γείρει το κεφάλι της στα στήθια του παππού, που έχει καρφωμένα πίσω τα μάτια του μπας και ξεχωρίσει τίποτα απ' τη στεριά τίποτα απ' τα Κιμιντένια. Μα πια 6ε φαίνεται τίποτα, Η νύχτα ρούφηξε μέσα της τα οχήματα και τους όγκους.

Η γιαγιά γέρνει το κεφάλι της να το ακουμπήσει στα στήθια που την προστατέψανε όλες τις μέρες της ζωής της. Κάτι την μποδίζει και δεν μπορεί νια βρει το κεφάλι ησυχία : σαν ένας βώλος να είναι κάτω απ' το πουκάμισο του γέροντα.

-Τι είναι αυτό εδώ; ρωτά σχεδόν αδιάφορα. Ο παππούς φέρνει το χέρι του, Το χώνει κάτω; απ' το ρούχο, βρίσκει το μικρό ξένο σώμα που ακουμπά στο κορμί του και που ακούει τους χτύπους της καρδιάς του.

Ναι. λίγο χώμα απ¹ τη γη τους. Για να φυτέψουν ένα βασιλικό της λέει στον ξένο τόπο που πάνε. Για να θυμούνται.

Αργά τα δάχτυλα του γέροντα ανοίγουν το μαντίλι όπου είναι τυλιγμένο το χώμα. Ψάχνουν κει μέσα, ψάχνουν και τα δάχτυλα της γιαγιάς, σαν να το χαϊδεύουν. Τα μάτια τους, δακρυσμένα, στέκουν εκεί.

-Δεν είναι τίποτα λέω. Λίγο χώμα. Λίγο χώμα. Γη, Αιολική Γη, Γη του τόπου μου.»

Ερωτήσεις

1. Σε ποια λογοτεχνική γενιά ανήκει ο Ηλ. Βενέζης και ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτής της γενιάς στην πεζογραφία;
2. Ποια θέματα έχουν απασχολήσει τον Ηλ. Βενέζη στο συγγραφικό του έργο και ποια η συμβολή του έργου του στη διαμόρφωση της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας;
3. Να αναφερθείτε με συγκεκριμένα παραδείγματα στις αφηγηματικές τεχνικές του αποσπάσματος.
4. Και τα τρία πρόσωπα του αποσπάσματος (Λένα, γιαγιά παππούς) συνδέονται άμεσα με τη γη του τόπου τους. Να περιγράψετε και να σχολιάσετε τις συναισθηματικές τους αντιδράσεις τη στιγμή που αναγκάζονται να την εγκαταλείψουν.

2001 «Πρωινό άστρο» (Γ. Ρίτσου)

Κοριτσάκι μου, θέλω να σου φέρω τα φαναράκια των κρίνων να σου φέγγουν τον ύπνο σου.

Θέλω να σου φέρω

ένα περιβολάκι

ζωγραφισμένο με λουλουδόσκονη

πάνω στο φτερό μιας πεταλούδας

για να σεργιανάει το γαλανό όνειρο σου.

Θέλω να σου φέρω,

ένα σταυρουλάκι αυγινό φως

δυο αχτίνες σταυρωτές απ' τους στίχους μου

να σου ξορκίζουν το κακό

να σου φωτάνε

μη μου σκοντάψεις κοριτσάκι,

έτσι γυμνόποδο και τρυφερό

στ' αγκάθι κι ενός ίσκιου.

Κοιμήσου.

Να μεγαλώσεις γρήγορα.

Έχεις να κάνεις πολύ δρόμο κοριτσάκι,

κι έχεις δυο πεδιλάκια μόνο από ουρανό.

Κοιμήσου.

Το πρόσωπο της μητερούλας φέγγει

πάνω απ' τους ρόδινους λοφίσκους του ύπνου σου

εαρινό φεγγάρι

ανάμεσα απ' τα στάχυα της έγνοιας της

και τα τριαντάφυλλα των τραγουδιών μου.

Κοιμήσου κοριτσάκι. Είναι μακρύς ο δρόμος.

Πρέπει να μεγαλώσεις.

Είναι μακρύς μακρύς μακρύς ο δρόμος.

Ερωτήσεις

1. Σε ποια λογοτεχνική γενιά ανήκει ο Γ. Ρίτσος; Ποιο είναι το ιδεολογικό πλαίσιο και τα αισθητικά χαρακτηριστικά αυτής της γενιάς;
2. Ποια θέματα έχουν απασχολήσει το Γ. Ρίτσο στο ποιητικό του έργο και ποια η συμβολή του στην εξέλιξη της Νεοελληνικής ποίησης;
3. Να επισημάνετε χαρακτηριστικές εικόνες στο ποίημα που απηχούν τον υπερρεαλιστικό τρόπο γραφής του ποιητή.
4. Ποια μηνύματα αναδεικνύονται από τους παρακάτω στίχους:

« Να μεγαλώσεις γρήγορα.

Έχεις να κάνεις πολύ δρόμο κοριτσάκι,

κι έχεις δυο πεδιλάκια μόνο από ουρανό»

2002 Κ.Παλαμά: Από τα «Σατιρικά γυμνάσματα»

(Σειρά α', 1907)

Πολεμάς να στυλώσεις, κυβερνήτη, με τα καράβια και με τα φουσάτα της Πολιτείας το σαλεμένο σπίτι.

Του κάκου ιδρώνεις, έμπα σ' άλλη στράτα, τον νου μας πρώτα στύλωσε και χτίσε, και πρώτ’ απ’ όλα αλφαβητάρι κράτα.

Δάσκαλος γίνε, αλήθεια αν ήρωας είσαι. Σε μια Βαβέλ δεμένους μας κρατάνε κακά στοιχειά, το μάγεμα τους λύσε

και στα χείλια οι καρδιές μας πάλε ας πάνε, Σύμμετρα υψώσου,, πύργε της ζωής Τρανοί κι αν είναι οι τάφοι, τάφοι θάναι.

Στον ήλιο τόπο θέλουμε κι εμείς.

Ερωτήσεις

1. Να σχολιάσετε τους επτά πρώτους στίχους «πολεμάς να στυλώσεις ...αν ήρωας είσαι» και να επισημάνετε τις βασικές απόψεις του ποιητή,
2. Να συνδέσετε το περιεχόμενο του ποιήματος με το ιστορικοκοΐνωνικό πλαίσιο της εποχής.
3. Να αναφέρετε και να αναπτύξετε τα αισθητικά χαρακτηριστικά της γενιάς του 1880.
4. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της σάτιρας του Παλαμά.

2003 Οδ. Ελύτη: «Ο ήλιος ο ηλιάτορας»

« Το τρελοβάπορο» Βαπόρι στολισμένο βγαίνει στα βουνά κι αρχίζει τις μανούβρες «βίρα- μάινα»

Την άγκυρα φουντάρει στις κουκουναριές φορτώνει φρέσκο αέρα κι απ' τις δυο μεριές.

Είναι από μαύρη πέτρα κι είναι από όνειρο κι έχει λοστρόμο αθώο ναύτη πονηρό

Από τα βάθη φτάνει τους παλιούς καιρούς βάσανα ξεφορτώνει κι αναστεναγμούς

Έλα Χριστέ και κύριε λέω κι απορώ τέτοιο τρελό βαπόρι τρελοβάπορο

Χρόνους μας ταξιδεύει δε βουλιάξαμε χίλιους καπεταναίους τους αλλάξαμε

Κατακλυσμούς ποτέ δε λογαριάσαμε μπήκαμε μες στα όλα και περάσαμε

Κι έχουμε στο κατάρτι μας βιγλάτορα παντοτινό τον ήλιο τον ηλιάτορα!

Ερωτήσεις

1. Ποια είναι η συμβολή του έργου του. Ο Ελύτης στην ποίηση της γενιάς του '30.
2. Ποια είναι η βασική θεματολογία της ποίησης του Οδ. Ελύτη. Ν' αναφέρετε μερικές βασικές ποιητικές συλλογές.
3. Να αναπτύξετε τη σχέση «φύσης-συναισθημάτων» στην ποίηση του Ελύτη.
4. Να σχολιάσετε τους στίχους «Χρόνους μας ταξιδεύει τον Ήλιο τον Ηλιάτορα» και να επισημάνετε τις βασικές απόψεις του ποιητή.
5. Ποια υφολογικά χαρακτηριστικά εντοπίζετε στο συγκεκριμένο ποίημα.

2004  Πειρασμός από τους Ελεύθερους Πολιορκημένους , Γ΄ Σχεδίασμα (Αποσπάσματα 6 και 7), Δ. Σολωμός

Έστησ΄ ο Έρωτας……..χρυσέ ζωής αέρα.

Ερωτήσεις

1. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Επτανησιακής Σχολής
2. Σε ποιους λόγους οφείλεται η αποσπασματικότητα των έργων του Σολωμού. Να αναφέρετε και να αξιολογήσετε τις σχετικές απόψεις.
3. Ποια αισθητικά ρεύματα της εποχής διακρίνετε στο απόσπασμα 6.
4. Ποιος είναι ο ρόλος της φύσης στο παραπάνω απόσπασμα; Να απαντήσετε στηριζόμενοι σε σχετικά στοιχεία του ποιήματος.
5. Να σχολιάσετε τον τελευταίο στίχο (απόσπασμα 7) συσχετίζοντάς τον με το απόσπασμα 6.

2005  Ένα συρτάρι γεμάτο όνειρα (Κοντολέων)

Ήταν κάποτε ένα μολύβι που το είχαν ξεχάσει μέσα σ' ένα άδειο συρτάρι. Ήταν σκοτάδι εκεί μέσα κι ήταν κι η μοναξιά που έκανε το μολύβι να νιώθει λυπημένο. Έτσι, λοιπόν, αποφάσισε να ζωγραφίσει από μόνο του, όλα όσα του είχανε μάθει τα χέρια που κάποτε το είχανε κρατήσει. Στρώθηκε στη δουλειά κι άρχισε να σχεδιάζει στον πάτο του συρταριού, τους δρόμους μιας πόλης. Έφτιαξε δύο, έφτιαξε κι άλλον ένα, μετά ζωγράφισε ανάμεσά τους και μια πλατεία. Στη συνέχεια έβαλε δέντρα στην πλατεία-μια ιτιά, μια λεύκα, ένα φοίνικα.Ζωγράφισε κατόπιν σπίτια στις άκρες των δρόμων και στόλισε τις πρασιές τους με λουλούδια- γαρίφαλα, μαργαρίτες, ντάλιες. Στο τέλος ζωγράφισε και τέσσερα παιδιά. Δυο στην πλατεία να κάνουν κούνια, ένα να διαβάζει κάτω από τη λεύκα. Το τέταρτο το έφτιαξε να κάνει ποδήλατο στους δρόμους. Τώρα πια, το μολύβι δεν ήταν μόνο του. Είχε τη συντροφιά τωνλουλουδιών, των δέντρων, των παιδιών. Ωραία που ήταν!
"Μα είναι πάντα σκοτάδι!" του είπε το παιδί που έκανε ποδήλατο.
Το μολύβι έτρεξε στην πιο βαθειά γωνιά του συρταριού, στην πιο σκοτεινή κι εκεί ζωγράφισε έναν ολοστρόγγυλο ήλιο.
Το φως σκορπίστηκε μέσα στο ντουλάπι.
"Μπράβο!" φώναξαν τα λουλούδια.
"Μπράβο!" φώναξαν τα δέντρα.
"Ζήτω!" φώναξαν και τα παιδιά.
Και το μολύβι γελώντας, έτρεξε προς τα εκεί που ήταν η πλατεία.
"Ελάτε να παίξουμε!" προσκάλεσε τα δυο παιδιά.
Κι αυτά καβαλήσανε τις δυο του άκρες και το κάνανε τραμπάλα.
Ήταν, που λέτε κάποτε ένα μολύβι που το είχανε ξεχάσει μέσα σ' ένα συρτάρι γεμάτο γέλια.

Ερωτήσεις
1) Σε ποια περίοδο της παιδικής Λογοτεχνίας ανήκει ο Μάνος Κοντολέων; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της πεζογραφίας αυτής της περιόδου;
2) Με ποια θέματα ασχολείται ο συγγραφέας, γενικά, στο έργο του;
3) Ποιες έννοιες αναδεικνύονται στο κείμενο αυτό; Να θεμελιώσετε την άποψή σας παραπέμποντας σε ανίτιστοιχες λέξεις ή φράσεις του κειμένου.
4) Ποιους αισθητικούς τρόπους χρησιμοποιεί ο συγγραφέας για να προβάλλει τις έννοιες αυτές;
5) Ποια μηνύματα του κειμένου μπορούν να αξιοποιηθούν σήμερα στο σχολείο;

2006  Διονύσιος Σολωμός, "Λάμπρος"

Η ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΛΑΜΠΡΗΣ
απόσπασμα 21
Καθαρότατον ήλιο επρομηνούσε
Της αυγής το δροσάτο ύστερο αστέρι,
Σύγνεφο, καταχνιά, δεν απερνούσε
Τ' ουρανού σε κανένα από τα μέρη
Και από κει κινημένο αργοφυσούσε
Τόσο γλυκό στο πρόσωπο τ' αέρι,
που λες και λέει μες στης καρδιάς τα φύλλα:
Γλυκιά η ζωή και ο θάνατος μαυρίλα.

Χριστός Ανέστη! Νέοι, γέροι και κόρες,
όλοι, μικροί, μεγάλοι, ετοιμαστήτε
Μέσα στες εκκλησίες τες δαφνοφόρες
Με το φως της χαράς συμμαζωχτήτε
Ανοίηετε αγκαλιές ειρηνηφόρες
Ομπροστά στους αγίους και φιληθητε
Φιληθήτε γλυκά χείλη με χείλη,
Πέστε Χριστός Ανέστη εχθροί και φίλοι.

Δάφνες εις κάθε πλάκα έχουν οι τάφοι
Και βρέφη ωραία στην αγκαλιά οι μανάδες
Γλυκόφωνα, κοιτώντας τες ζωγραφισμένες
εικόνες, ψάλουνε οι ψαλτάδες
Λάμπει το ασήμι, λάμπει το χρυσάφι
Από το φως που χύνουνε οι λαμπάδες
Κάθε πρόσωπο λάμπει απ' τ΄αγιοκέρι
Όπου κρατούνε οι χριστιανοί στο χέρι.


ΤΟ ΕΣΠΕΡΑΣ ΤΗΣ ΛΑΜΠΡΗΣ
απόσπασμα 25
Στην εκκλησίαν ωστόσο ο Λάμπρος μένει,
όπου ανθρώπου πνοή δεν αγρικιέται.
Απ' ένα εις άλλο στοχασμό πηγαίνει.
Είναι ο νους του έρμος κόσμος που χαλιέται.
Μες από το στασίδι αγάλι βγαίνει.
Και οχ την ψυχή του ο στεναγμός πετιέται.
Μόνον οι σκόρπιες δάφνες που εμυρίζαν
Εκεί που αυτός επερπατούσε ετρίζαν.

Και το πρόσωπο γέρνει ωσάν τη δειάφη
και χαμηλά ετούτα τα λόγια ρίχτει.
"Κουφοί, ακίνητ' οι άγιοι, καθώς και οι τάφοι.
Είπα κι έκραξα ως τ' άγριο μεσανύχτι.
Άντρας (κι η μοίρα ό,τι κι α θέλη ας γράφη)
Του εαυτού του είναι θεός, και δείχτει.
Στην άκρα δυστυχία, μες στην ψυχή μου
κάθου κρυμμένη, απελπισιά και κοίμου"

Πάει για νάβγη στη θύρα αργά και ανοίγει
Λεπτή φωνή του λεει, Χριστός Ανεστη
Εις την άλλη πηδάει, και φωνή ολίγη
Και παρόμοια του λεει, Χριστός Ανεστη

Από την τρίτα πολεμάει να φύγη
Και μια τρίτα του λέει, Χριστός Ανεστη
Αυτοκίνητες πάντα ανοιγοκλειούνε
Οι τρεις θύρες και αχό δεν προξενούνε.

Και ιδού τρία σαν αδέρφια έρμα και ξένα
Πού εν' αγιοκέρι σβημένο βαστούσαν
Όπου στρίψη, όπου πάη τ' απελπισμένα
Γοργά πατήματά του ακολουθούσαν.
Λιγδερά και πλατιά κι όλα σχισμένα
Τα λαμπριάτικα ρούχα οπού φορούσαν
Στα μπροστινα, στα πισινά στασίδια,
όλο σιμά του σειούνται τα ξεσκλίδια.

Ερωτήσεις

1.Ποια είναι τα πρότυπα που ακολουθεί ο Σολωμός για τη διαμόρφωση του ποιητικού του έργου;

2. Ο Λάμπρος είναι ένας τραγικός ήρωας. Περιπίπτει σε ύβρη. Πού φαίνεται αυτό από την όλη υπόθεση και πώς μφανίζεται αυτός ο χαρακτηρισμός μέσα στο κείμενο; Αναπτύξτε τις θέσεις σας.

3. Να επισημάνετε τη λειτουργία του φωτός (με ποια λεξικά και υπερλεξικά σύνολα εκφράζεται) σε σχέση προς τα δρώμενα στα αποσπάσματα 21 και 25.

4. Υπάρχουν αντιθεσεις εικόνων στα δύο αποσπάσματα. Πώς λειτουργούν σε σχέση προς την όλη υπόθεση του "Λάμπρου’;

2007  Γ. Σεφέρης "Επί ασπαλάθων"

Ήταν ωραίο το Σούνιο τη μέρα εκείνη του Ευαγγελισμού."

πάλι με την άνοιξη.

Λιγοστά πράσινα φύλλα γύρω στις σκουριασμένες πέτρες

το κόκκινο χώμα και οι ασπάλαθοι

δείχνοντας έτοιμα τα μεγάλα τους βελόνια

και τους κίτρινους ανθούς.

Απόμερα οι αρχαίες κολόνες,χορδές μιας άρπας που αντηχούν

ακόμη...

Γαλήνη

-Τι μπορεί να μου θύμισε τον Αρδιαίο εκείνον;

Μια λέξη στον Πλάτωνα θαρρώ,χαμένη στου μυαλού

τ'αυλάκια.

τ΄όνομα του κίτρινου θάμνου

δεν άλλαξε από κείνους τους καιρούς.

Το βράδυ βρήκα την περικοπή:

"τον έδεσαν χειροπόδαρα" μας λέει

"τον έριξαν χάμω και τον έγδαραν

τον έσυραν παράμερα τον καταξέσκισαν

απάνω στους αγκαθερούς ασπάλαθους

και πήγαν και τον πέταξαν στον Τάρταρο κουρέλι".

Έτσι στον κάτω κόσμο πλέρωνε τα κρίματά του

Ο Παμφύλιος ο Αρδιαίος ο πανάθλιος Τύραννος

31 του Μάρτη 1971

Ερωτήσεις

1) Από πού αντλεί τη θεματική της ποίησής του ο Σεφέρης;

2) Πώς συνδέεται το ποίημα με τη χρονολογία που αναφέρεται στο τέλος του ποιήματος; 31/3/71

3) Το όνομα του κίτρινου θάμνου δεν άλλαξε από εκείνους τους καιρούς. Ποιοι συνειρμοί λειτουργούν με τους παραπάνω στίχους;

4) α) Το υποκείμενο στα ρήματα έδεσαν, έριξαν, έγδαραν, έσυραν, καταξέσκισαν είναι το "αυτοί".

    β) Ο στίχος 20 είναι ένας πλήρης 15σύλλαβος.

    γ) Στο στίχο 21 χρησιμοποιούνται οι τύποι πλέρωνε και κρίματα από τη  λαϊκή μορφή της γλώσσας.

Μπορείτε να συσχετίσετε τα στοιχεία αυτά με το γενικό μήνυμα του ποιήματος;

5)Στον τελευταίο στίχο του ποιήματος υπάρχει η ακόλουθη επαναλαμβανόμενη δομή:" Ο Παμφύλιος Αρδιαίος/ο πανάθλιος τύρρανος." Μπορείτε να τη συσχετίσετε με το γενικότερο μήνυμα του ποιήματος;

2008  Οδ. Ελύτης "Ήλιος ο πρώτος"

"Στα χτήματα βαδίσαμε"

Στα χτήματα βαδίσαμε όλη μέρα
Με τις γυναίκες τους ήλιους τα σκυλιά μας
Παίξαμε τραγουδήσαμε ήπιαμε νερό
Φρέσκο καθώς ξεπήδαγε από τους αιώνες
Το απομεσήμερο για μια στιγμή καθήσαμε
Και κοιταχτήκαμε βαθιά μέσα στα μάτια
Μια πεταλούδα πέταξε απ' τα στήθια μας
Ήτανε πιο λευκή
Απ' το μικρό λευκό κλαδί της άκρης των ονείρων μας
Ξέραμε πώς δεν ήταν να σβηστεί ποτές
Πώς δεν θυμόταν καθόλου τι σκουλήκια έσερνε
Το βράδυ ανάψαμε φωτιά
Και τραγουδήσαμε γύρω τριγύρω:
Φωτιά ωραία φωτιά μη λυπηθείς τα κούτσουρα
Φωτιά ωραία φωτιά μη φτάσεις ως τη στάχτη
Φωτιά ωραία φωτιά καίγε μας
Λέγε μας τη ζωή.
Εμείς τη λέμε τη ζωή την πιάνουμε απ' τα χέρια
Κοιτάζουμε τα μάτια μας που μας ξανακοιτάζουν
Κι αν είναι αυτό που μας μεθάει μαγνήτης, το γνωρίζουμε
Και αν είναι αυτό που μας πονάει κακό, το' χουμε νιώσει.
Εμείς τη λέμε τη ζωή, πηγαίνουμε μπροστά
Και χαιρετούμε τα πουλιά της που μισεύουνε
Είμαστε από καλή γενιά.

"Ήλιος ο Πρώτος"

Ερωτήσεις

α) Σε ποια λογοτεχνική γενιά ανήκει ο Οδυσσέας Ελύτης; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτής της γενιάς που προσδιορίζουν την ταυτότητά της;
β) Πώς λειτουργεί συνολικά το στοιχείο του πυρός ως φως-φωτιά που εμφανίζεται στο ποίημα;
γ) Το μήνυμα της αισιοδοξίας κλιμακώνεται μέσα από ορισμένες εικόνες στο ποίημα. Μπορείτε να τις επισημάνετε;
δ) Η κατάφαση στη ζωή που διατρέχει το ποίημα είναι από τα βασικά στοιχεία της ποίησης του Ελύτη. Να τεκμηριώσετε το παραπάνω φέρνοντας παραδείγματα από το συνολικό έργο του ποιητή και να τα συσχετίσετε με τον τελευταίο στίχο του ποιήματος

2009  Κώστας Καρυωτάκης "Οι δημόσιοι υπάλληλοι"

Οι υπάλληλοι όλοι λιώνουν και τελειώνουν
σαν στήλες δύο δύο μές στα γραφεία.
(Ηλεκτρολόγοι θα 'ναι η Πολιτεία
κι ο Θάνατος, που τους ανανεώνουν.)

Κάθονται στις καρέκλες, μουτζουρώνουν
αθώα λευκά χαρτιά, χωρίς αιτία.
«Συν τη παρούση αλληλογραφία
έχομεν την τιμήν» διαβεβαιώνουν.

Και μονάχα η τιμή τους απομένει,
όταν ανηφορίζουμε τους δρόμους,
το βράδυ στο οχτώ, σαν κορντισμένοι

Παίρνουν κάστανα, σκέπτονται τους νόμους,
σκέπτονται το συνάλλαγμα, του ώμους
σηκώνοντας οι υπάλληλοι οι καημένοι.

Ερωτήσεις

1. Ποιοι είναι οι κύριοι άξονες της ποίησης του Κ. Καρυωτάκη.
2. Ποιο είναι το περιεχόμενο του όρου "καρυωτακισμός";  Συσχετίστε τον με το ιστορικό περικείμενο και αναφέρετε άλλους ποιητές που εντάσσονται σ' αυτόν.
3. Το ποίημα διαρρέει ένας σαρκασμός. Δείξτε με ποιους λεκτικούς τρόπους παρουσιάζεται αυτός.