ΣΕΛ. 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 43 44 45 46 47 48 49 50
Η ενότητα αρχίζει με ποιήματα του Γιώργου Σεφέρη με τίτλο Ποιήματα με ζωγραφιές σε μικρά παιδιά. Ενδεικτικές ασκήσεις επεξεργασίας θα μπορούσαν να αποτελέσουν οι παρακάτω:
Tα Ποιήματα με ζωγραφιές του Σεφέρη είναι όμοια με τα λίμερικ, που είναι αγγλικά ποιηματάκια «χωρίς νόημα» με πέντε στίχους και έχουν αστείο περιεχόμενο. Mπορείτε και εσείς να φτιάξετε λίμερικ. Eμείς, σας δίνουμε την αρχή.
«Ήτανε μια κοπέλα από τη Γαλλία….»
«Mια ξανθομαλλούσα από τη Nορβηγία…»
«Ένα ψηλό αγόρι από την Iσπανία…»
«Ένας γέροντας από την Iνδία…»
Ο στόχος στη συγκεκριμένη ενότητα είναι να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές τις ιδιαιτερότητες της δομής επιχειρηματολογικών κειμένων.
Στόχος είναι, επίσης, η επιλογή και η χρήση των κατάλληλων γλωσσικών μέσων για την παραγωγή των συγκεκριμένων κειμένων σε διαφορετικό επικοινωνιακό πλαίσιο κάθε φορά, έτσι ώστε ο μαθητής να εμπεδώσει τα γραμματικά φαινόμενα που έχει ήδη διδαχθεί και επισημαίνονται στη συγκεκριμένη ενότητα:
• τις αιτιολογικές προτάσεις
• τους τοπικούς προσδιορισμούς
• τους χρόνους του ρήματος
Όσον αφορά τα κείμενα, δίνονται:
• επιχειρηματολογική επιστολή (Σπίτι μας είναι η γη). Για την κατανόηση του περιεχομένου του κειμένου, δίνεται ως αφόρμηση σύντομο πληροφοριακό κείμενο με σχετικά ιστορικά στοιχεία (Αυτόχθονες λαοί)
• λογοτεχνική αφήγηση (Αιολική γη)
• περιγραφές μέσα από πληροφοριακά κείμενα και εγκυκλοπαίδειες (Πορτογαλία)
Σχετικά με τους γραμματικούς στόχους, ο μαθητής διαπιστώνει και συνειδητοποιεί τη λειτουργία των τοπικών προσδιορισμών και του ενεστώτα στα περιγραφικά κείμενα και των αιτιολογικών προτάσεων στα επιχειρηματολογικά κείμενα.
Στις περιπτώσεις που για την επίτευξη κάποιου στόχου δίνονται περισσότερες από μία ασκήσεις, υπάρχει διαβάθμιση δυσκολίας. Για παράδειγμα, στο κείμενο Σπίτι μας είναι η γη η άσκηση 5 είναι λιγότερο απαιτητική από την 6, που έχει παρόμοιο στόχο.
Προτείνονται ευρύτερες δραστηριότητες με οριζόντιους στόχους (διαθεματικές), οι οποίες συνδέονται με: Ιστορία, Γεωγραφία, Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή.
Θεωρία
- Δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις
- Δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις
- Επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου
Ασκήσεις
- Άσκηση στον επιρρηματικό προσδιορισμό του τόπου
- Περισσότερες ασκήσεις θα βρείτε εδώ
Με τι θα ασχοληθούμε:
- Με ποιον τρόπο προσπαθούμε να πείσουμε κάποιον ότι η άποψή μας είναι σωστή
- Με τις αιτιολογικές προτάσεις
Αυτόχθονες λαοί
Όταν τον 15ο αιώνα ξεκίνησαν τα ταξίδια τους οι μεγάλοι εξερευνητές, ήρθαν για πρώτη φορά σε επαφή με νέους, αυτόχθονες λαούς. Αυτόχθονα λέμε αυτόν που κατοικεί στη γη των προγόνων του. Σημαίνει, δηλαδή, ιθαγενής ή ντόπιος.
Οι εξερευνητές, που ήταν τεχνολογικά πιο εξελιγμένοι, τους εξόντωσαν, έκλεψαν χρυσό και ασήμι, καταπάτησαν τη γη τους, εξαφάνισαν τους πολιτισμούς τους. Οι «πολιτισμένοι» λαοί τούς θεώρησαν «πρωτόγονους» και συχνά τούς φέρονταν σαν να ήταν ζώα, γι' αυτό τους μετέτρεψαν σε σκλάβους.
Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν να εξαφανιστούν πολλοί λαοί, κάποιοι άλλοι να χάσουν την πολιτισμική τους ταυτότητα και μερικοί να εγκαταλείψουν τη γη τους. Όμως σε πολλές γωνιές του πλανήτη μας υπάρχουν αυτόχθονες που διατηρούν ακόμη τον παραδοσιακό τρόπο ζωής τους.
κείμενο της συγγραφικής ομάδας
Φινμαρκσβίντα, Nορβηγία 1968, George E. Mobley, εκδ. National Geographic
Αυτόχθονες πληθυσμοί
1. Ποιους λαούς λέμε αυτόχθονες; Γιατί στις μέρες μας έχουν απομείνει λίγοι;
2. Οι «πολιτισμένοι» λαοί τούς θεώρησαν «πρωτόγονους»: γιατί οι λέξεις είναι μέσα σε εισαγωγικά;
3. Στη φωτογραφία βλέπουμε μια οικογένεια Λαπώνων. Τι μπορούμε να καταλάβουμε για τον τρόπο ζωής τους;
Ποιους άλλους αυτόχθονες/ιθαγενείς λαούς γνωρίζετε; Μπορείτε να βρείτε πληροφορίες και εικόνες από τη ζωή και τον πολιτισμό των ιθαγενών πληθυσμών στην εγκυκλοπαίδεια και στο διαδίκτυο (π.χ. national geographic). Σε ποιες περιοχές του πλανήτη ζουν; Πώς είναι οι κατοικίες τους; Ποιες είναι οι συνήθειες και ο καθημερινός τρόπος ζωής τους; Κάντε μια περίληψη των πληροφοριών που βρήκατε με 150 ως 200 λέξεις, δώστε τίτλο στο κείμενό σας και γράψτε μόνο τα κύρια σημεία αυτών που διαβάσατε.
Σπίτι μας είναι η γη
Στη Βόρεια Αμερική κατοικούσαν κυρίως Ινδιάνοι. Στα μέσα του 19ου αιώνα, οι λευκοί έποικοι έδιωξαν τους Ινδιάνους από τα εδάφη τους, άλλοτε ειρηνικά κι άλλοτε βίαια. Ο δρόμος που ακολούθησαν οι Ινδιάνοι ονομάστηκε «μονοπάτι των δακρύων».
Το παρακάτω κείμενο είναι απόσπασμα της απάντησης που έστειλε το 1855 ο αρχηγός των Ινδιάνων στον Πρόεδρο των ΗΠΑ, ο οποίος είχε ζητήσει να αγοράσει ένα τμήμα της γης τους.
Πώς μπορείτε να αγοράσετε ή να πουλήσετε τον ουρανό ή τη ζεστασιά της γης; Η ιδέα μάς φαίνεται περίεργη. Επειδή ακριβώς δεν μας ανήκουν η δροσιά του αέρα και η διαύγεια του νερού, πώς είναι δυνατόν να τα αγοράσετε; Κάθε κομματάκι αυτής της γης είναι ιερό για τον λαό μου. Κάθε βελόνα του λαμπερού πεύκου, κάθε αμμουδερή κοίτη ποταμού, κάθε κομματάκι ομίχλης μέσα στα σκοτεινά δάση, κάθε ξέφωτο και κάθε βούισμα εντόμου είναι ιερό στη μνήμη και στην εμπειρία του λαού μου.
Είμαστε ένα μέρος της γης, κι αυτή, πάλι, ένα κομμάτι από εμάς. Τα ευωδιαστά λουλούδια είναι οι αδερφές μας. Το ελάφι, το άλογο, ο μεγάλος αετός είναι οι αδερφοί μας. Τα βράχια στους λόφους, το πράσινο χρώμα των λιβαδιών, η ζεστασιά του πόνεϊ και ο άνθρωπος, όλα ανήκουν στην ίδια οικογένεια. Γι' αυτό και όταν ο Μεγάλος Αρχηγός στην Ουάσιγκτον μας παραγγέλνει ότι θέλει να αγοράσει τη γη μας ζητάει πολλά από εμάς. Ο Μεγάλος Αρχηγός μάς παραγγέλνει ότι θα μας εξασφαλίσει ένα μέρος έτσι που να μπορούμε να ζήσουμε άνετα μεταξύ μας. Θα σκεφτούμε, λοιπόν, την προσφορά του για ν' αγοράσει τη γη μας. Αλλά δεν θα είναι κι εύκολο. Γιατί αυτή η γη είναι για μας ιερή.
Ξέρουμε ότι ο λευκός άνθρωπος δεν καταλαβαίνει τα ήθη μας. Ένα κομμάτι γης μοιάζει γι' αυτόν μ' ένα οποιοδήποτε άλλο κομμάτι, γιατί είναι ένας ξένος που έρχεται μες στη νύχτα και παίρνει από τη γη αυτό που έχει ανάγκη. Η γη δεν είναι ο αδερφός του, αλλά ο εχθρός του, και μόλις την κυριεύσει πηγαίνει μακρύτερα.
Συμπεριφέρεται στη μητέρα του, τη γη, και στον αδερφό του, τον ουρανό, σαν να ήταν πράγματα που αγοράζονται, που λεηλατούνται, που πουλιούνται, όπως τα πρόβατα ή τα λαμπερά μαργαριτάρια. Η απληστία του θα καταβροχθίσει τη γη και δεν θ' αφήσει πίσω της παρά μια έρημο.
Παλαιότερα οι Ινδιάνοι κατοικούσαν σε σκηνές, όπως στη φωτογραφία. Σήμερα έφτασαν να αποτελούν
μειονότητες, που ζουν σε καταυλισμούς ανάμεσα στα βιομηχανικά μεγαθήρια-πόλεις των ΗΠΑ.
Ξέρουμε τουλάχιστον αυτό: η γη δεν ανήκει στον άνθρωπο, ο άνθρωπος ανήκει στη γη. Αυτό το ξέρουμε. Όλα τα πράγματα είναι αλληλένδετα, όπως το αίμα ενώνει μια οικογένεια. Όλα τα πράγματα είναι αλληλένδετα.
Ένα πράγμα που ξέρουμε εμείς –και που ο λευκός άνθρωπος θα ανακαλύψει ίσως κάποτε– είναι ότι ο Θεός μας είναι ο ίδιος Θεός. Ίσως να σκέφτεστε να τον αποκτήσετε τώρα, όπως θέλετε να αποκτήσετε τη γη μας, αλλά δεν μπορείτε. Είναι ο Θεός του ανθρώπου, και το έλεός του είναι το ίδιο και για το λευκό και για τον ερυθρόδερμο άνθρωπο. Αυτή η γη είναι πολύτιμη για τον άνθρωπο, και όταν τη βλάπτει είναι σαν να δείχνει περιφρόνηση στον Δημιουργό.
Πού είναι ο αετός; Xαιρετισμός στη γη, εκδ. KOAN, Aθήνα, 1997 (διασκευή)
Ινδιάνος Σιάτλ, «Ένα παλιό μήνυμα για τον σύγχρονο κόσμο» [Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β΄ Γυμνασίου]
«Όλοι γεννιόμαστε ελεύθεροι: Η Παγκόσμια Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, με εικόνες» (κείμενο και ανάγνωση) [πηγή: Μικρός Αναγνώστης] (σημείωση: η εφαρμογή δεν υποστηρίζεται)
1. α. Ο αρχηγός των Ινδιάνων λέει ότι η φύση είναι το σπίτι τους. Τι εννοεί;
β. Πώς βλέπει ο λευκός τη φύση, σύμφωνα με τον Ινδιάνο;
2. α. Οι λευκοί πρότειναν στους Ινδιάνους να αγοράσουν τη γη τους. Ο αρχηγός των Ινδιάνων από την αρχή κιόλας του κειμένου τονίζει:
Η ιδέα (ν' αγοράσετε ή να πουλήσετε τον ουρανό ή τη ζεστασιά της γης) μάς φαίνεται παράξενη.
Αυτή είναι η θέση του, η άποψή του. Σκοπός του είναι να πείσει λογικά. Για τον σκοπό αυτό, την άποψή του την αιτιολογεί λέγοντας:
Επειδή ακριβώς δεν μας ανήκουν η δροσιά του αέρα και η διαύγεια του νερού...
Στη συνέχεια, σε όλο το κείμενο, δίνει και άλλους λόγους για τους οποίους, κατά τη γνώμη του, η γη και ο ουρανός δεν μπορούν να πουληθούν. Βρείτε άλλους δύο λόγους με τους οποίους προσπαθεί να πείσει λογικά και χρησιμοποιήστε σε μια φράση τον καθένα, όπως στο παράδειγμα:
Δεν μπορούμε να αγοράσουμε ή να πουλήσουμε τη γη, επειδή η γη δεν ανήκει στον άνθρωπο, ο άνθρωπος ανήκει στη γη.
β. Ο Ινδιάνος, για να πείσει τον «λευκό αρχηγό», χρησιμοποιεί φράσεις που δείχνουν τα συναισθήματα των Ινδιάνων απέναντι στη φύση και μπορούν να συγκινήσουν. Για παράδειγμα, προσπαθεί να προκαλέσει τον φόβο για τη συμπεριφορά του λευκού απέναντι στη φύση, λέγοντας:
Η απληστία του λευκού θα καταβροχθίσει τη γη και δεν θ' αφήσει πίσω της παρά μια έρημο.
Βρείτε παρόμοιες φράσεις του Ινδιάνου και πείτε ποιο συναίσθημα σας προκαλούν (συγκίνηση, φόβο, χαρά, λύπη).
3 Σε αρκετά σημεία της επιστολής του, ο αρχηγός τονίζει την άποψη των Ινδιάνων με συγκεκριμένες φράσεις, π.χ. ξέρουμε ότι ο λευκός άνθρωπος...
Με ποιες άλλες φράσεις δηλώνουμε την άποψή μας για ένα θέμα;
→ πιστεύω πως...
→ κατά τη γνώμη μου...
→ _
→ _
Όταν εκφράζουμε μια άποψη, μια θέση, χρειάζεται συχνά να την αιτιολογήσουμε. Αυτό γίνεται κυρίως με κάποιες εξαρτημένες προτάσεις που εισάγονται (ξεκινούν) με συνδέσμους ή με λέξεις και εκφράσεις που φανερώνουν αιτία, όπως:
γιατί, επειδή, διότι, αφού, καθώς, μια και, μια που
Οι προτάσεις αυτές, όπως ξέρουμε, ονομάζονται αιτιολογικές.
Για τις αιτιολογικές προτάσεις μπορείς να διαβάσεις εδώ
4. Στηρίξτε τις παρακάτω απόψεις χρησιμοποιώντας δικές σας αιτιολογικές προτάσεις:
• Οι Ινδιάνοι δεν ήθελαν να εγκαταλείψουν τη γη τους.
_
• Οι ώρες κοινής ησυχίας, παντού στον κόσμο, πρέπει να γίνονται σεβαστές από όλους.
_
• Η ανακάλυψη μιας αρχαίας κατοικίας είναι σπουδαίο αρχαιολογικό εύρημα.
_
• Οι αυτόχθονες λαοί έχουν σχεδόν εξαφανιστεί.
_
5. Κοντά στην περιοχή σας έχει δημιουργηθεί ένας καταυλισμός όπου φιλοξενούνται πρόσφυγες διωγμένοι από διάφορες χώρες. Όμως κάποιοι θέλουν να τους διώξουν.
Η τάξη σας, λοιπόν, αποφασίζει να ζητήσει από τον δήμαρχο να συνεχίσουν οι πρόσφυγες να φιλοξενούνται στον καταυλισμό και να τους βοηθήσει να βελτιώσουν ακόμα περισσότερο τις συνθήκες ζωής τους. Ετοιμάστε την επιστολή που ακολουθεί, με σκοπό να πείσετε λογικά αλλά και να συγκινήσετε τον δήμαρχο.
Mην ξεχάσετε:
Στην επιστολή χρειάζεται να πείτε τις απόψεις σας και να τις αιτιολογήσετε:
 |
πώς ζουν τώρα οι πρόσφυγες στον καταυλισμό |
|
|
γιατί δεν πρέπει να τους διώξουν |
|
|
γιατί είναι σωστό να τους βοηθήσουμε να φτιάξουν τη ζωή τους. |
Φροντίστε να χρησιμοποιήσετε:
|
|
αιτιολογικές προτάσεις |
|
|
σκέψεις και φράσεις που θα συγκινήσουν τον δήμαρχο |
|
|
ρήματα και φράσεις που φανερώνουν την άποψή σας |
|
|
λέξεις όπως βέβαια, φυσικά, λοιπόν, τελικά |
Kόπσα Mίκα, Pουμανία 1990, James Nachtwey, εκδ. National Geographic
Κύριε δήμαρχε,
Είμαστε _
και αποφασίσαμε να _
Το πρόβλημα που μας απασχολεί είναι _
Οι άνθρωποι αυτοί, φυσικά, _
Μας στενοχωρεί πολύ το γεγονός ότι _
Νομίζουμε ότι οι ταλαιπωρημένοι αυτοί πρόσφυγες _
Ακόμα, πιστεύουμε πως _
διότι _
Μπορούμε να αδιαφορούμε για _;
Γι' αυτό, λοιπόν, θα ήταν πολύ σημαντικό κατά τη γνώμη μας να _
Ελπίζουμε η επιστολή μας να _
Με τιμή
6. Μετά από λίγες μέρες βλέπετε ότι δεν έχει γίνει τίποτα ακόμα για να βοηθηθεί ο καταυλισμός των προσφύγων. Αποφασίζετε, λοιπόν, να στείλετε μια επιστολή στην εφημερίδα, για να πληροφορηθούν περισσότεροι άνθρωποι το πρόβλημα αυτό και να βρεθεί μια λύση. Μπορείτε στην επιστολή σας να ακολουθήσετε τις οδηγίες που δόθηκαν για την προηγούμενη επιστολή. Θυμηθείτε μόνο ότι τώρα γράφετε προς τον διευθυντή της εφημερίδας.
Γράψε την απάντησή σου στο παρακάτω γκρι πλαίσιο
Με τι θα ασχοληθούμε:
- Με τους τοπικούς προσδιορισμούς
Αιολική γη
Η «Αιολική γη» μάς μεταφέρει στα Κιμιντένια, βουνά της Μικράς Ασίας, όπου ζει η οικογένεια του μικρού Πέτρου με αρχηγό τον παππού. Ο Πέτρος με την Άρτεμη, την πιο αγαπημένη από τις τέσσερις αδερφές του, ζουν τα παιδικά τους χρόνια και τα όνειρα στον τόπο όπου γεννήθηκαν. Σιγά σιγά ο μαγικός τους κόσμος γκρεμίζεται, όταν έρχονται αντιμέτωποι με τον πόλεμο και αναγκάζονται να ζήσουν τον ξεριζωμό απ' τον τόπο και τη γη τους.
Τα άστρα όλα έχουν βγει. Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα παιδικά μας όνειρα. Το κύμα χτυπά τη μάσκα του καϊκιού μας και τα κοιμίζει. Κοιμηθείτε, όνειρά μας. Στην ξένη χώρα που πάμε, πρόσφυγες, τι άραγες να μας περιμένει, τι μέρες να είναι ν' ανατείλουν;
[…] Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα όνειρά μας.
Η γιαγιά μας κουράστηκε. Θέλει να γείρει το κεφάλι της στα στήθια του παππού, που έχει καρφωμένα πίσω τα μάτια του μπας και ξεχωρίσει τίποτα από τη στεριά, τίποτα απ' τα Κιμιντένια. Μα πια δεν φαίνεται τίποτα. Η νύχτα ρούφηξε μέσα της τα σχήματα και τους όγκους.
Η γιαγιά γέρνει το κεφάλι της να το ακουμπήσει στα στήθια που την προστατέψανε όλες τις μέρες της ζωής της. Κάτι την μποδίζει και δεν μπορεί να βρει το κεφάλι ησυχία. Σαν ένας βόλος να είναι κάτω από το πουκάμισο του γέροντα.
– Τι είναι αυτό εδώ; ρωτά σχεδόν αδιάφορα.
Ο παππούς φέρνει το χέρι του. Το χώνει κάτω απ' το ρούχο, βρίσκει το μικρό ξένο σώμα που ακουμπά στο κορμί του και που ακούει τους χτύπους της καρδιάς του.
– Τι είναι;
– Δεν είναι τίποτα, λέει δειλά ο παππούς, σαν παιδί που έφταιξε. Δεν είναι τίποτα. Λίγο χώμα είναι.
– Χώμα!
Ναι, λίγο χώμα απ' τη γη τους. Για να φυτέψουν ένα βασιλικό, της λέει, στον ξένο τόπο που πάνε. Για να θυμούνται.
Αργά τα δάχτυλα του γέροντα ανοίγουν το μαντίλι όπου είναι φυλαγμένο το χώμα. Ψάχνουν κει μέσα, ψάχνουν και τα δάχτυλα της γιαγιάς, σαν να το χαϊδεύουν. Tα μάτια τους, δακρυσμένα, στέκουν εκεί.
– Δεν είναι τίποτα λέω. Λίγο χώμα. Γη, Αιολική Γη, Γη του τόπου μου.
Ηλίας Βενέζης, Αιολική γη, εκδ. Εστία, Αθήνα, 1992
1. Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο αφηγητής του αποσπάσματος που διαβάσατε; Γιατί;
2. Ποια είναι τα συναισθήματα των προσφύγων όταν ταξιδεύουν για άλλον άγνωστο τόπο; Σε ποια σημεία του αποσπάσματος φαίνονται αυτά;
3. Συζητήστε μεταξύ σας τι σημαίνουν οι φράσεις του συγγραφέα «Κοιμηθείτε, όνειρά μας» και «Γη, Αιολική Γη, Γη του τόπου μου».
Στη Μικρά Ασία ζούσαν για πολλούς αιώνες Έλληνες που ασχολούνταν κυρίως με το εμπόριο. Είχαν επίσης σημειώσει μεγάλη πρόοδο σε όλους τους τομείς της καθημερινής ζωής. Με τον Μικρασιατικό Πόλεμο και την Καταστροφή του 1922 έγιναν ειδικές συνθήκες ανταλλαγής πληθυσμών, με αποτέλεσμα τον ξεριζωμό των Ελλήνων από τον τόπο τους.
4. Διοργανώστε μια εκδήλωση αφιερωμένη στο δραματικό αυτό γεγονός της ιστορίας μας. Βρείτε πληροφορίες για τη Μικρασιατική Καταστροφή από εγκυκλοπαίδειες, ιστορικά βιβλία και άλλες ιστορικές πηγές. Κρατήστε σημειώσεις από τις πληροφορίες που θα βρείτε και φτιάξτε ένα κείμενο που θα εκφωνήσετε στην εκδήλωσή σας. Συγκεντρώστε επίσης φωτογραφικό υλικό που θα εκθέσετε στην εκδήλωση.
5. Όπως γνωρίζετε και από το βιβλίο της Ιστορίας, οι Έλληνες Μικρασιάτες, αναγκασμένοι να εγκαταλείψουν τον τόπο τους, εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα ως πρόσφυγες. Πάρτε συνέντευξη από όσους έχουν καταγωγή από τη Μικρά Ασία (από γονείς ή παππούδες). Ρωτήστε τους ποιος ήταν ο τόπος προέλευσής τους και τι γνωρίζουν από τους συγγενείς τους για τις συνθήκες διαβίωσης εκεί, πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Ζητήστε τους να σας περιγράψουν το χρονικό της καταστροφής και της εγκατάλειψης της πατρίδας τους. Επίσης, ζητήστε τους φωτογραφίες που πιθανό να έχουν από εκείνη την εποχή. Τέλος, διαβάστε αυτές τις μαρτυρίες στην εκδήλωση που θα διοργανώσετε γι' αυτό το γεγονός. Συζητήστε μεταξύ σας τι σημαίνουν οι φράσεις του συγγραφέα «Κοιμηθείτε, όνειρά μας» και «Γη, Αιολική Γη, Γη του τόπου μου».
Μικρασιάτες πρόσφυγες στην Ελλάδα
6. Και στις μέρες μας όμως δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις λαών που εξαναγκάζονται να εγκαταλείψουν τον τόπο τους και τα σπίτια τους. Στις φωτογραφίες βλέπετε πρόσφυγες από την Αφρική που προσπαθούν να ξεφύγουν από την πείνα και τον πόλεμο. Περιγράψτε στους συμμαθητές σας τις φωτογραφίες και μιλήστε για τα συναισθήματα που σας δημιουργούν.
Πρόσφυγες σε όλο τον κόσμο
Nεαροί Aφρικανοί Πρόσφυγες: Xτίζοντας το μέλλον,
Ύπατη Aρμοστεία του OHE για τους Πρόσφυγες
7. Συμπληρώστε το κείμενο με τον τοπικό προσδιορισμό που ταιριάζει.
απ' τη μεγάλη πόρτα, στο πρόσωπο, στο αγρόκτημα, μες στην αυλή, στα τριγύρω μέρη, απ' τα καράβια, απ' τις περιπολίες, μες στο πρόσωπό του
Ο ήλιος χαμήλωνε. Η μέρα μας _ πέρασε φοβερά ανήσυχη. Δεν ξεμυτίσαμε _. Οι ζευγάδες τριγυρίζουν _, κάνουν παρέες παρέες, κουβεντιάζουν σιγανά. Σκοτεινό σύννεφο πέφτει _ του παππού. Του φέρνουν τα νέα πότε _, πότε _ που τους στέλνει να κάνουν _. Στέκομαι από μακριά και τον κοιτάζω άφωνος, προσπαθώντας να διαβάσω _
Ηλίας Βενέζης, Αιολική γη, εκδ. Εστία, Αθήνα, 1992 (διασκευή)
Με τι θα ασχοληθούμε:
- Πώς δίνουμε πληροφορίες για μια χώρα
- Ποιος είναι ο ρόλος του ενεστώτα σε ένα κείμενο που πληροφορεί / περιγράφει
Εθνομουσικολογία (Μουσικές διάφορων περιοχών του κόσμου μέσα από κείμενα και ηχητικά αρχεία) [πηγή: Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος «Λίλιαν Βουδούρη»
1. Διαβάστε τις πληροφορίες για την Πορτογαλία και συμπληρώστε τον πίνακα που ακολουθεί:
| πληθυσμός | γλώσσα | θρησκεία | κλίμα | πολιτική κατάσταση |
2. Στα σημεία του κειμένου που μιλούν για το κλίμα και την εκπαίδευση στην Πορτογαλία παρατηρούμε ότι τα περισσότερα ρήματα είναι σε ενεστώτα. Νομίζετε ότι θα μπορούσαν να βρίσκονται σε άλλο χρόνο (του παρελθόντος ή του μέλλοντος); Aν όχι, γιατί;
3. α. Εργαστείτε ομαδικά και διαλέξτε μια χώρα για να την παρουσιάσετε στην τάξη.
Για μεγαλύτερη ευκολία, μπορείτε να συμπληρώσετε έναν πίνακα όπως ο παραπάνω με τα αντίστοιχα στοιχεία περιληπτικά. (Αν την έχετε επισκεφτεί, μιλήστε και για την εμπειρία σας εκεί. Κοιτάξτε πρώτα στο βιβλίο σας, σελ. 93.)
Μπορείτε ακόμα να φωτοτυπήσετε τη σελίδα με τον πίνακα και να τη μοιράσετε στους συμμαθητές σας για να έχουν ένα σχεδιάγραμμα όσων θα τους πείτε. Μην ξεχάσετε να έχετε μαζί σας μια φωτογραφία κι έναν χάρτη της χώρας αυτής.
β. Στο κείμενο αναφέρεται ως νόμισμα της Πορτογαλίας το εσκούδο. Γνωρίζετε ποιο είναι το νόμισμά της σήμερα; Πότε έγινε η αλλαγή;
Με την ευκαιρία αυτή μπορείτε να συζητήσετε στην τάξη τι είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση, από πόσες χώρες αποτελείται καθώς και πότε εντάχθηκε η Πορτογαλία αλλά και η χώρα μας σε αυτή.
4. Στο δεύτερο κείμενο διαβάζουμε για μερικές από τις θρησκείες του κόσμου. Στην εφημερίδα του σχολείου σας γίνεται ένα αφιέρωμα με τίτλο «Θρησκείες στον κόσμο». Χωρίζεστε σε ομάδες, κάθε ομάδα συγκεντρώνει στοιχεία για διαφορετική θρησκεία και τα παρουσιάζει στην τάξη.
Mην ξεχάσετε να πείτε:
πότε αναπτύχθηκε η θρησκεία
πώς ονομάζονται οι πιστοί της
σε ποια θεϊκή δύναμη πιστεύουν
τι πρέπει να κάνουν κατά τη διάρκεια της ζωής τους
5. Ο διπλανός σας σας υπαγορεύει τις παρακάτω φράσεις από το κείμενο για να δει αν θυμάστε πώς γράφεται η κατάληξη στα ρήματα (-ετε ή -εται). Διαλέξτε το ρήμα με τη σωστή κατάληξη:
• Η πορτογαλική κοινωνία ενσωματώνεται / ενσωματώνετε γοργά στην υπόλοιπη Δυτική Ευρώπη.
• Δωρεάν κρατική εκπαίδευση παρέχεται / παρέχετε σε όλους τους μαθητές από 3 έως 15 ετών.
• Kοιτάζοντας τον χάρτη, βρίσκεται / βρίσκετε την Πορτογαλία στο άκρο της Iβηρικής Xερσονήσου.
• Η Πορτογαλία έχει ήπιο μεσογειακό κλίμα, το οποίο μετριάζετε / μετριάζεται από τα ρεύματα του Ατλαντικού.
• Η εβραϊκή γιορτή του Πάσχα γιορτάζετε / γιορτάζεται την άνοιξη.
• Βράχμα ονομάζετε / ονομάζεται μια μεγάλη θεϊκή δύναμη στην οποία πιστεύουν οι ινδουιστές
• Ένας πιστός μουσουλμάνος προσεύχετε / προσεύχεται πέντε φορές την ημέρα.
Επαναληπτικοί πίνακες της ενότητας για να διορθώσω το γραπτό μου
(κοίταξε πρώτα στη σελίδα 22 τον πίνακα: Διορθώνω το γραπτό μου)
Σημειώνω στη δεξιά στήλη του πίνακα ένα + για όσα νομίζω ότι έχω γράψει και ένα - για όσα δεν έχω γράψει. Στη συνέχεια συμπληρώνω όλα όσα λείπουν για να είναι το γραπτό μου πλήρες.
1. Με ποιον τρόπο προσπαθούμε να πείσουμε κάποιον ότι η άποψή μας είναι σωστή
Χρησιμοποιούμε:
• Eπιχειρήματα (φράσεις που στηρίζουν λογικά τις απόψεις μας).
• Φράσεις που δείχνουν τα συναισθήματά μας ή προκαλούν συναισθήματα σε αυτόν που μας ακούει.
• Λέξεις που δηλώνουν την άποψή μας (π.χ. νομίζω, πιστεύω).
• Aιτιολογικές προτάσεις για να δικαιολογήσουμε όσα λέμε.
2.α. Πώς δίνουμε πληροφορίες για μια χώρα
Γράφουμε:
• Ποιο είναι το όνομά της.
• Πού βρίσκεται.
• Στοιχεία για τη ζωή εκεί (π.χ. πληθυσμό, γλώσσα, θρησκεύματα, κλίμα κτλ.).
Χρησιμοποιούμε:
• Συνήθως χρόνο ενεστώτα.
• Επίθετα και επιθετικούς προσδιορισμούς.
• Τοπικούς προσδιορισμούς.
2.β. Πώς δίνουμε πληροφορίες για έναν τόπο που έχουμε επισκεφτεί
Aναφέρουμε:
• Πότε και πώς (και για ποιο λόγο) πρωτοπήγαμε εκεί.
• Γενική εντύπωση (τι βλέπει κανείς με μια πρώτη ματιά, τι του κάνει εντύπωση).
• Περιγραφή του τόπου (περιγράφουμε ό,τι είδαμε με τη σειρά).
• Τι κάναμε σε αυτόν τον τόπο.
• Περιστατικά σχετικά με αυτόν.
• Συναισθήματα και σκέψεις για όλα τα παραπάνω.
Mπορείτε να διαβάσετε από το Aνθολόγιο:
Διδώ Σωτηρίου, [Oι πρόσφυγες] (σελ. 206)
Διαβάστε
Προσφυγική Eλλάδα, φωτογραφίες από το Kέντρο Mικρασιατικών Σπουδών
Kουτσοθανάσης Bασίλης, Λαϊκά παραδοσιακά τραγούδια της Σμύρνης, εκδ. Bασιλόπουλος Στ., 1990
Λοΐζου Mάρω, Tο τελευταίο ινδιάνικο καλοκαίρι, εκδ. Kέδρος, Αθήνα, 1984
Πέτροβιτς-Aνδρουτσοπούλου Λότη, Παραμύθια από την Aφρική, εκδ. Πατάκη, Αθήνα, 1995
Σκαλιώρα Kατερίνα, Ένα αλλιώτικο ταξίδι, εκδ. Kέδρος, Αθήνα,1988
Ψαραύτη Λίτσα, Ένα καλοκαίρι στη σκιά του Bούδα, εκδ. Kέδρος, Αθήνα, 1986
Δείτε
Άγνωστοι πολιτισμοί, ντοκιμαντέρ γαλλικής παραγωγής, 1996
Ένα ταξί, μια πόλη, ντοκιμαντέρ αγγλικής παραγωγής, 1999
Iμαλάια, Eρίκ Bαλί, 1999
O Kιρικού και η μάγισσα, Mισέλ Oσελό, 1998
Περίοδος συγκομιδής, Mαρίνα Pαζμπέκινα, 2003
Aκούστε
H νήσος των Aζορών, στίχοι Mποστ, μουσική M. Θεοδωράκης
Aχ Παπουαλίλη, στίχοι M. Kριεζή, μουσική N. Kυπουργός
H χώρα των Mπεμπάντων, στίχοι M. Kριεζή, μουσική N. Kυπουργός
Mια βραδιά στο Πόρτο Λίλι, στίχοι M. Kριεζή, μουσική N. Kυπουργός
