Κατεβάστε τις ενότητες 11-20 σε αρχείο 
Ο ΛΙΚΙΝΙΟΣ ΜΟΥΡΗΝΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΗΘΗ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ
Τις υπατικές εκλογές του 63 π.Χ. κέρδισαν ―σε βάρος του Κατιλίνα (βλ. την εισ. στο μάθ. XIX) και του Σουλπικίου Ρούφου― ο Ιούνιος Σιλανός και ο Λικίνιος Μουρήνας (Licinius Murēna). Ο τελευταίος κατηγορήθηκε από τον Σουλπίκιο για ανηθικότητα, για έλλειψη προσόντων για το αξίωμα και για «νοθείες» στην «προεκλογική εκστρατεία». Ο Κικέρωνας, που ανέλαβε την υπεράσπισή του, απορρίπτει στο παρακάτω κείμενο την κατηγορία της ανηθικότητας με συγκεκριμένη αναφορά στην παραμονή του στην Ασία, όπου πήρε μέρος στους Μιθριδατικούς πολέμους. Διάχυτη ήταν η αντίληψη στη Ρώμη ότι η παρακμή των ηθών των πολιτών της υπήρξε συνέπεια των κατακτήσεών της. Στο μάθημα IV είδαμε την άποψη του Σαλλουστίου για τη σημασία της καταστροφής της Καρχηδόνας· η κατανόηση του παρακάτω κειμένου προϋποθέτει μια άλλη ευρύτατα διαδομένη αντίληψη, ότι δηλαδή η παρακμή των ηθών υπήρξε συνέπεια της επέκτασης της Ρώμης στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου.
Διάβασε για τον Μουρήνα Λικίνιο
Το κείμενο
Hic vero, iudices, et fuit in Asiā et viro fortissimo, patri suo, magno adiumento in periculis, solacio in laboribus, gratulatiōni in victoriā fuit. Et si habet Asia suspiciōnem quandam luxuriae, Murēnam laudāre debēmus, quod Asiam vidit sed in Asiā continenter vixit. Quam ob rem accusatōres non Asiae nomen Murēnae obiecērunt, ex quā laus familiae, memoria generi, honos et gloria nomini constitūta est, sed aliquod flagitium ac dedecus aut in Asia susceptum aut ex Asiā deportātum. Meruisse vero stipendia in eo bello virtūtis fuit; patre imperatōre libentissime meruisse pietātis fuit; finem stipendiōrum patris victōriam ac triumphum fuisse felicitātis fuit.
Τοιχογραφία με παράσταση χορευτή (saltātor) από ετρουσκικό τάφο της Ταρκυνίας (γύρω στο 470 π.Χ.).
Λεξιλόγιο
solacium -ii(i) παρηγοριά
labor-ōris (αρσ.) μόχθος
gratulatio-ōnis (θ.) έκφραση συγχαρητηρίων(2) patri fuit adiumento, solacio, gratulatiōni βοήθησε, παρηγόρησε και συγχάρηκε τον πατέρα του
suspicio -ōnis (θ.) υποψία
luxuria -ae τρυφή(3)
laudo, 1 επαινώ(4)
continenter (επίρρ.) με εγκράτεια
quam ob rem γι' αυτόν τον λόγο
accusātor -ōris (αρσ.) κατήγορος
nomen Asiae το όνομα «Ασία»
obicio, -iēci, -iectum, -icere, 3* (ob + jacio· + αιτ. και δοτ.) προσάπτω μομφή σε κάποιον, μέμφομαι για
ex quā = ex Asiā
laus, laudis (θ.) έπαινος·
familiae δοτ. familia -ae οικογένεια(5)
memoria -ae μνήμη· υστεροφημία
honos (honor) -ōris (αρσ.) τιμή(6)
constituo δημιουργώ
dedecus -oris (ουδ.) ντροπή
scipio, -cēpi, -ceptum, -cipĕre, 3* (subs + capio) παραλαμβάνω, «φορτώνομαι»
sudeporto, 1 φέρνω από κάπου(7) (ο Μουρήνας κατηγορήθηκε ως χορευτής (saltātor), πράγμα που εθεωρείτο «ντροπή» και «όνειδος» σύμφωνα με τη ρωμαϊκή αντίληψη περί ηθικής και συνδεόταν αυτόματα με τα «ελαφρά ανατολίτικα ήθη»
mereo, merui, meritum, merēre, 2 αξίζω(8)
stipendium-ii(i) μισθός· (stipendia) mereo = υπηρετώ στον στρατό· stipendia (πληθ.) θητεία· τα απαρ. meruisse (2 φορές) και fuisse είναι υποκείμενα του fuit
virtutis fuit υπήρξε δείγμα ανδρείας
pietas -ātis (θ.) ευσέβεια, σεβασμός (κυρ. τα καθήκοντα απέναντι στους γονείς, στους θεούς, στην πατρίδα κτλ.) pietātis fuit υπήρξε δείγμα σεβασμού (προς τον πατέρα)
felicitas -ātis (θ.) ευτυχία, καλή τύχη·
finem ... fuit το ότι το τέλος της θητείας του συνέπεσε με τη νίκη και τον θρίαμβο του πατέρα του υπήρξε δείγμα (ένδειξη) καλής τύχης
Ετυμολογικά: 1 < iuvo 2. gratus 3. πρβ. λούσο << ιτ. 4. < laus 5. πρβ. φαμίλια << ιτ. 6. > honōro- πρβ. ονόρε << ιτ. 7. porto, adporto 8. κυρ. «παίρνω το μερίδιό μου»· μέρ-ος, μείρ-ομαι
Κείμενο και μετάφραση
Δες τη μετάφραση κάθε σειράς πατώντας στο μ
ή εμφάνισε - απόκρυψε όλη τη μετάφραση πατώντας εδώ
ΡΗΜΑΤΑ
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
ΕΠΙΘΕΤΑ
Δες τα παραθετικά των επιθέτων πατώντας στο β ή εμφάνισε - απόκρυψέ τα όλα πατώντας εδώ
Β΄ ΚΛΙΣΗΣ
Γ΄ ΚΛΙΣΗΣ
Γραμματικές παρατηρήσεις
Χρονικές αντικαταστάσεις
| εν. | coniurat | expellitur | deprehenduntur | strangulantur | interficitur | tradit | consequuntur | occidi | vulnerari |
| πρτ. | coniurabat | expellebatur | deprehendebantur | strangulabantur | interficiebatur | tradebat | consequebantur | - | - |
| μελ. | coniurabit | expelletur | deprehendentur | strangulabuntur | interficietur | tradet | consequentur | occisum iri | vulneratum iri |
| πρκ. | coniuravit | expulsus est | deprehensi sunt | strangulati sunt | interfectus est | tradidit | consecuti sunt | occisos esse | vulneratos esse |
| υπρ. | coniuraverat | expulsus erat | deprehensi erant | strangulati erant | interfectus erat | tradiderat | consecuti erant | - | - |
| σ.μελ. | coniuraverit | expulsus erit | deprehensi erunt | strangulati erunt | interfectus erit | tradiderit | consecuti erunt | occisos fore | vulneratos fore |
Συντακτικές παρατηρήσεις
Απαρεμφατική σύνταξη
| Ευθύς λόγος | Πλάγιος λόγος |
| Catilina a Cicerone ex urbe expulsus est. | Scriptor narrat Catilinam a Cicerone ex urbe expulsum esse. Catilina dicitur a Cicerone ex urbe expulsum esse. |
Μετατροπή σύνταξης
| Από παθητική | Σε ενεργητική σύνταξη |
| Catilina a Cicerone ex utbe expulsus est. | Cicero Catilinam ex urbe expulit. |
| Ab Antonio, altero consule, Catilina interfectus est. | Antonius, alter consul, Catilinam interfecit. |
| Gaius Sallustius tradit multos etiam milites Romanos occissos esse (ab hostibus). | Gaius Sallustius tradit hostes occidisse multos etiam milites Romanos. |