Κατεβάστε τις ενότητες 11-20 σε αρχείο 
Η ΓΕΝΝΑΙΟΤΗΤΑ ΔΕ ΒΓΑΙΝΕΙ ΠΑΝΤΑ ΣΕ ΚΑΛΟ
Ρωμαίοι και Έλληνες ιστορικοί εντόπισαν τη σιδερένια πειθαρχία του ρωμαϊκού στρατού ως μία από τις βασικές αιτίες της αποτελεσματικότητάς του, και ως θεμελιώδη παράγοντα για τη δημιουργία της αυτοκρατορίας. Ενδεικτικό στοιχείο της πειθαρχίας είναι το γεγονός ότι, όπως παρατηρεί ο Σαλλούστιος, στους πρώτους αιώνες της Ρώμης ήταν συχνότερη η τιμωρία για συμμετοχή στη μάχη αντίθετα με τις διαταγές, παρά για εγκατάλειψη θέσης και υποχώρηση. Σχετικό είναι και το κείμενο που ακολουθεί: Ο ύπατος Τίτος Μάνλιος (Titus Manlius) στη διάρκεια του Λατινικού πολέμου (340-338 π.χ.) τιμώρησε τον γιο του με θάνατο, γιατί, παρά τη ρητή διαταγή του, μονομάχησε με τον αρχηγό των αντιπάλων και τον σκότωσε, τρέποντας το εχθρικό στράτευμα σε φυγή!
Το κείμενο
Bello Latīno Τ. Manlius consul nobili genere natus exercitui Rōmanōrum praefuit. Is cum aliquando castris abīret, edixit ut omnes pugnā abstinērent. Sed paulo post filius eius castra hostium praeterequitāvit et a duce hostium his verbis proelio lacessītus est: «Congrediāmur, ut singulāris proelii eventu cernātur, quanto miles Latīnus Rōmāno virtūte antecellat». Turn adulescens, viribus suis confīsus et cupiditāte pugnandi permōtus, iniussū consulis in certāmen ruit; et fortior hoste, hastā eum transfixit et armis spoliāvit. Statim hostes fugā salūtem petivērunt. Sed consul, cum in castra revertisset, adulescentem, cuius operā hostes fugāti erant, morte multāvit.
Λεξιλόγιο
nobili genere (αφ. της καταγωγής) natus καταγόμενος από αριστοκρατική γενιά
praesum, -fui, -esse ( + δοτ.) προΐσταμαι, έχω την αρχηγία
aliquando (επίρρ.) κάποτε
edīco, -dixi, -dictum, -dicĕre, 3 (e + dico· + βουλητ. πρότ.) διατάζω να (ut)
abstineo, -tinui, -ten- turn, -tinēre, 2 (abs + teneo· + αφ.) απέχω από, κρατιέμαι μακριά
praeterequito, 1 (praeter + equito ιππεύω) περνώ έφιππος μπροστά από
lacesso, lacessīvi, lacessītum, lacessĕre, 3 ( + αιτ. και δοτ.) προκαλώ κάποιον σε (μάχη = proelio)
congredior, -gressus sum, -gredi, αποθ. 3* (cum + gradior) συγκρούομαι, μονομαχώ· congrediāmur προτρ. υποτ.(1)
singulāris -is -e μόνος, μοναδικός· proelium singulāre μονομαχία
eventus -us (αρσ.) έκβαση(2) cerno, crevi, cretum*, cernĕre, 3 = κρίνω, αποφασίζω· ut... cernātur για να φανεί από την έκβαση της μονομαχίας
quanto (αφ.) πόσο
antecello, -ĕre, 3 ( + δοτ. και αφ.) ξεπερνώ κάποιον σε κάτι(3)
cupiditas -ātis (θ.) επιθυμία(4)
pugno, 1 μάχομαι(5)
pugnandi για μάχη (γερούνδιο· βλ. το μάθ. XXXII)
permoveo -mōvi -mōtum, -movēre, 2 (per + moveo) παρακινώ, παρασύρω
iniussu + γεν.: αντίθετα με τη διαταγή κάποιου (πρβ. iussu domini)
certāmen -inis (ουδ.) αγώνας, μάχη(6)
ruo, rui, rutum, ruĕre, 3 ορμώ
transfīgo, -fixi, -fixum, -figĕre, 3 (trans + figo = καρφώνω) διαπερνώ
spolio, 1 ( + αιτ. του προσ. και αφ.) απογυμνώνω, σκυλεύω
salus -ūtis (θ.) σωτηρία(7)
peto, petīvi (petii), petītum, petĕre, 3 ορμώ· ζητώ(8)
fugā salūtem petere ζητώ τη σωτηρία στη φυγή
fugo, 1 τρέπω σε φυγή(9)
operā ( + γεν. του προσ.) με τις ενέργειες κάποιου, χάρη σε κάποιον
multo, 1 τιμωρώ ( + αφ. της ποινής)
Ετυμολογικά: 1. πρβ. κογκρέσο << ιτ. = συνέλευση· e-gredior 2. < evenio < e+venio 3. *-cello = υπερέχω· πρβ. collis, κολωνός 4. < cupidus < cupio 5. < pugna 6. < certo 7. > salūto > salutatio 8. πετ-ώ, πί-πτ-ω < *πι-πετ-ω 9. < fuga· fugio.
Κείμενο και μετάφραση
Δες τη μετάφραση κάθε σειράς πατώντας στο μ
ή εμφάνισε - απόκρυψε όλη τη μετάφραση πατώντας εδώ
ΡΗΜΑΤΑ
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
ΕΠΙΘΕΤΑ
Δες τα παραθετικά των επιθέτων πατώντας στο β ή εμφάνισε - απόκρυψέ τα όλα πατώντας εδώ
Β΄ ΚΛΙΣΗΣ
Γ΄ ΚΛΙΣΗΣ
Γραμματικές παρατηρήσεις
Χρονικές αντικαταστάσεις
| εν. | coniurat | expellitur | deprehenduntur | strangulantur | interficitur | tradit | consequuntur | occidi | vulnerari |
| πρτ. | coniurabat | expellebatur | deprehendebantur | strangulabantur | interficiebatur | tradebat | consequebantur | - | - |
| μελ. | coniurabit | expelletur | deprehendentur | strangulabuntur | interficietur | tradet | consequentur | occisum iri | vulneratum iri |
| πρκ. | coniuravit | expulsus est | deprehensi sunt | strangulati sunt | interfectus est | tradidit | consecuti sunt | occisos esse | vulneratos esse |
| υπρ. | coniuraverat | expulsus erat | deprehensi erant | strangulati erant | interfectus erat | tradiderat | consecuti erant | - | - |
| σ.μελ. | coniuraverit | expulsus erit | deprehensi erunt | strangulati erunt | interfectus erit | tradiderit | consecuti erunt | occisos fore | vulneratos fore |
Συντακτικές παρατηρήσεις
Απαρεμφατική σύνταξη
| Ευθύς λόγος | Πλάγιος λόγος |
| Catilina a Cicerone ex urbe expulsus est. | Scriptor narrat Catilinam a Cicerone ex urbe expulsum esse. Catilina dicitur a Cicerone ex urbe expulsum esse. |
Μετατροπή σύνταξης
| Από παθητική | Σε ενεργητική σύνταξη |
| Catilina a Cicerone ex utbe expulsus est. | Cicero Catilinam ex urbe expulit. |
| Ab Antonio, altero consule, Catilina interfectus est. | Antonius, alter consul, Catilinam interfecit. |
| Gaius Sallustius tradit multos etiam milites Romanos occissos esse (ab hostibus). | Gaius Sallustius tradit hostes occidisse multos etiam milites Romanos. |