Θεματικά κέντρα
Τα Ιωάννινα ως φυσικό τοπίο, ιστορία και πολιτισμός.
Το βίωμα και η λειτουργία του στη ζωή και στην τέχνη.

Ενδεικτική ερμηνευτική προσέγγιση
Η προσέγγιση είναι φυσικό να εστιάσει τόσο στην περιγραφή του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος της πόλης όσο και στη συγκίνηση του ποιητή που επιστρέφει σ' αυτήν.
Ο τόπος περιγράφεται με κινηματογραφική τεχνική, πρώτα τα μακρινά πλάνα των βουνών και της ανατολής, μετά τα ζώα του δάσους και τέλος η πόλη με τη λίμνη και τα κάστρα της. Οι καλοί και οι κακοί άνθρωποι είναι εσωτερικευμένη γνώση του ποιητή, η οποία ίσως προέρχεται από τα άγρια χρόνια του πολέμου, της Κατοχής και του Εμφυλίου. Ο ποιητής αναγνωρίζει τα Γιάννενα, τα ονομάζει «γυάλινα και μαλαματένια», είτε γιατί είναι χιονισμένα είτε επειδή έτσι λαμπερά τα είχε κρατήσει η παιδική του μνήμη (μαλαματένια: για τον παλιό πλούτο και για τη διαδεδομένη τέχνη της χρυσοχοΐας στην πόλη). Σιγά σιγά η διάθεση του αλλάζει, η επαφή του με τον τόπο προχωρεί «σαν το βαπόρι σε καλά νερά». Βγάζει από την ψυχή του τις πίκρες του παρελθόντος και η προσοχή του στρέφεται τώρα στην ιστορία της πόλης (μιναρέδες), στον πολιτισμό και την τέχνη της («μπακίρια να βελάζουν»). Οι μαθητές στο τέλος της προσέγγισης πρέπει να αντιληφθούν ότι με το ποίημα αυτό ο Μ. Γκανάς πραγματοποίησε μια παλιννόστηση στη γενέθλια περιοχή των Ιωαννίνων και στην παιδική του ζωή, παλιννόστηση η οποία υπήρξε οδυνηρή και λυτρωτική ταυτόχρονα.
Αξίζει, τέλος, να επισημανθούν ο χαμηλόφωνος τόνος του ποιήματος, η συγκρατημένη συγκίνηση, η καθημερινή γλώσσα, αλλά και οι δύο θαυμάσιες μεταφορές που συνδέουν τον τόπο με τους κατοίκους («ανάτελλε τα ζωντανά του», «μπακίρια να βελάζουν»).

Μιχάλης Γκανάς
στη Βικιπαίδεια
στο Βιβλιοnet
ΕΚΕΒΙ
στο stixoi.info
προσωπική σελίδα

Νικόλαος Οθωναίος, βιογραφία και έργα
στην Εθνική Πινακοθήκη
ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΛΑΡΙΣΑΣ ΜΟΥΣΕΙΟ Γ.Ι. ΚΑΤΣΙΓΡΑ
στο paleta art ,
στο ΝΙΚΙΑΣ
Ομάδα «Τέχνη»,

Ανδρεαδάκης Δημήτρης, βιογραφία και έργα
στο ΝΙΚΙΑΣ
στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων
στο Μουσείο Φρυσίρα

Βασικό γνώρισμα της ποίησης του μοντερνισμού είναι η διάλυση της μορφής και η διάθεση για πειραματισμό. Ο ελεύθερος στίχος εξοστρακίζει το μέτρο και την ομοιοκαταληξία· οι γραμματικοί και οι συντακτικοί κανόνες παραβιάζονται· οι προτάσεις γίνονται αποσπασματικές και ελλειπτικές, τα σημεία στίξης καταργούνται. Τα διακοσμητικά στοιχεία και η φροντίδα για το «ωραίο ύφος» εγκαταλείπονται και συχνά επιλέγονται στοιχεία που ως τότε θεωρούνταν αντι-ποιητικά. Οι τολμηρές μεταφορές και οι απροσδόκητοι και ετερόκλητοι συνδυασμοί λέξεων κυριαρχούν· οι εικόνες ή οι ελεύθεροι συνειρμοί αφθονούν, ιδίως στην υπερρεαλιστική ποίηση. Η ποιητική γλώσσα γίνεται συμβολική, ελλειπτική, υπαινικτική, πολύσημη, ενώ αδιαφορεί για τις συμβάσεις και την ανάγκη κατανόησης.

Η θραύση —συχνά η ολοκληρωτική άρνηση— της παραδοσιακής μορφής, σε συνδυασμό με την έντονη επιρροή της ψυχανάλυσης σε πολλούς ποιητές, απελευθερώνει την καταλυτική λειτουργία της φαντασίας και του ονείρου, υποδηλώνοντας την κατάρρευση της λογικής συνοχής του κόσμου. Η αρχή της μίμησης, επάνω στην οποία θεμελιώθηκε η τέχνη του λόγου από την αρχαιότητα μέχρι τα τέλη του 18^ου αιώνα, εγκαταλείπεται πλέον οριστικά. Η ποίηση παίρνει διαζύγιο από την αναφορά της στον εμπειρικό κόσμο και καθίσταται αυτάρκης και αυτόνομη. Φυσικά, το ποίημα εξακολουθεί να θεωρείται φορέας νοημάτων, με τη διαφορά ότι τα νοήματα αυτά δεν αναζητούνται πλέον στη σχέση του λογοτεχνικού έργου με την εξωτερική πραγματικότητα.

Δε θα πρέπει να θεωρήσουμε ότι η μοντέρνα ποίηση αδιαφόρησε για την αισθητική μέριμνα, παρά τις αντίθετες απόψεις που έχουν ακουστεί κατά καιρούς. Πραγματικά, η κατάλυση των καθιερωμένων συμβατικών μορφών γεννά ένα ξεχωριστό ενδιαφέρον για τα μορφολογικά ζητήματα. Η ποίηση του μοντερνισμού έχει να επιδείξει εκλεπτυσμένες, επεξεργασμένες αλλά και περίπλοκες φόρμες, ενώ η αυτοαναφορά, ο στοχασμός, δηλαδή, της ποιητικής γλώσσας επάνω στον ίδιο της τον εαυτό και τη λειτουργία της, αποτελεί μόνιμο γνώρισμά της.

Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.