«Απόκοπος του Μπεργαδή, ρίμα λογιωτάτη
την έχουσιν οι φρόνιμοι πολλά ποθεινοτάτη.»
Ο Μπεργαδής, ή Μπεργαής ήταν Έλληνας ποιητής του 16ου αιώνα. Επειδή δεν παραδίδεται το μικρό όνομα του ποιητή, παρά μονάχα το επώνυμό του, είναι δύσκολο να ταυτιστεί με συγκεκριμένο πρόσωπο· το επίθετο Μπεργαδής εύλογα έχει ερμηνευθεί ως εξελληνισμένη παραλλαγή της βενετοκρητικής αριστοκρατικής οικογένειας των Bragadin(o) ή Bregadin(o) από το Ρέθυμνο, δεν μπορεί, ωστόσο, να αποκλειστεί το ενδεχόμενο μιας αστικής οικογένειας με το ίδιο όνομα, προερχόμενης από κάποια άλλη κρητική πόλη.
Ο Μπεργαδής έμεινε στη λογοτεχνική ιστορία για το έργο του Απόκοπος, που περιγράφει μια ονειρική κάθοδο στον άλλο κόσμο και αποτελεί το πιο αντιπροσωπευτικό δείγμα της πρώιμης Αναγέννησης στην κρητική λογοτεχνία. Γραμμένος είτε στο πρώτο είτε στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα, αλλά τυπωμένος για πρώτη φορά στη Βενετία το 1509, γνώρισε αλλεπάλληλες ανατυπώσεις και έγινε ένα από τα δημοφιλέστερα αναγνώσματα του νέου ελληνισμού, τουλάχιστον για τους επόμενους τρεις αιώνες.
Ο Απόκοπος αποτελεί, όπως πολύ εύστοχα έχει επισημανθεί, το πιο γοητευτικό και συνάμα το πιο αινιγματικό αφηγηματικό ποίημα της πρώτης ακμής της κρητικής λογοτεχνίας. Οι πιο χαρακτηριστικές προτάσεις ερμηνεύουν τον Απόκοπο ως ποίημα για την παροδικότητα της ζωής ή τη ματαιότητα των πάντων, ως αλληγορική απαισιόδοξη διήγηση για την ερωτική αποτυχία ή τον ανεκπλήρωτο έρωτα και ως σατιρικό διάλογο με στραμμένα τα βέλη σε όσους ξεχνάνε τους νεκρούς, τους κληρικούς και τις γυναίκες.
Πηγές: Σχολικό βιβλίο Α Λυκείου, georgakas.lit.auth.gr, Bικιπαίδεια
Επιμέλεια: Κωνσταντίνα Σάιτ
Ανθολογούνται στα σχολικά βιβλία:
Επειδή δεν παραδίδεται το μικρό όνομα του ποιητή, παρά μονάχα το επώνυμό του, είναι δύσκολο να ταυτιστεί με συγκεκριμένο πρόσωπο· το επίθετο Μπεργαδής εύλογα έχει ερμηνευθεί ως εξελληνισμένη παραλλαγή της βενετοκρητικής αριστοκρατικής οικογένειας των Bragadin(o) ή Bregadin(o) από το Ρέθυμνο, επιφανή μέλη της οποίας μνημονεύονται στην κρητική κοινωνία από το 1311 έως το 1644 (Κεχαγιόγλου 1982, 27), δεν μπορεί, ωστόσο, να αποκλειστεί το ενδεχόμενο μιας αστικής οικογένειας με το ίδιο όνομα (van Gemert 1997, 75), προερχόμενης από κάποια άλλη κρητική πόλη, ειδικά από τη στιγμή που για τον 15ο αιώνα δε σώζονται ιστορικές μαρτυρίες για τον ρεθυμνιώτικο κλάδο των Μπεργαδήδων. Πρόσφατα προτάθηκε, με κάποια επιφύλαξη, η ταύτισή του με έναν Petrus Bergadhin/Πέτρο Μπεργαδή από τα Χανιά, έναν μικρό φεουδάρχη που αναφέρεται σε αρχειακά έγγραφα ως κάτοικος του Χάνδακα (σημερινό Ηράκλειο) από το 1464 και εξής (van Gemert 2007, 159)· όμως, η ταύτιση αυτή, που θα διευκόλυνε και την τοποθέτηση του ποιήματος σ’ ένα πιο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, παραμένει αβέβαιη.
Εργογραφία
Απόκοπος