ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Βιογραφίες Ανθολογούμενων Λογοτεχνών στα βιβλία Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γυμνασίου - Λυκείου


Σκαρίμπας Γιάννης (1893-1984)


Γιάννης Σκαρίμπας

Σύντομο βιογραφικό για σχολική χρήση. Κατέβασε σε αρχείο

Γεννήθηκε το 1893 στο Αίγιο της Αχαΐας. Η πρώτη επίσημη εμφάνισή του στη λογοτεχνία σημειώθηκε το 1929 με τη δημοσίευση του διηγήματός του Στις πετροκολόνες στο λιμάνι. Το έργο του Καπετάν Σουρμελής ο Στουραΐτης, έγινε δεκτό με ενθουσιασμό. Το 1930 εξέδωσε την πρώτη συλλογή διηγημάτων του με τίτλο Καημοί στο Γρυπονήσι. Στροφή στην μέχρι τότε πορεία του αποτέλεσε το επόμενο έργο που εξέδωσε (1932) με τίτλο Το θείο Τραγί και εμφανείς επιρροές από τον γαλλικό σουρεαλισμό. Ακολούθησε ο Μαριάμπας που αντιμετωπίστηκε από την κριτική ως αριστούργημα και το 1938 τυπώθηκε η πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο Ουλαλούμ.

Στη γερμανική κατοχή κινδύνευσε να πεθάνει από την πείνα. Στρατεύτηκε στο ΕΑΜ, ωστόσο δε διώχτηκε ούτε εξορίστηκε και το 1945 κυκλοφόρησε τη βραχύβια εφημερίδα Λευτεριά. Υποτονική ήταν η πολιτική του δραστηριότητα και κατά τη διάρκεια του εμφυλίου αλλά και αργότερα στη δικτατορία του Παπαδόπουλου.

Ο Γιάννης Σκαρίμπας τοποθετείται χρονικά στη γενιά του τριάντα, αποτελεί ωστόσο μια μοναχική περίπτωση και αγνοήθηκε για πολλά χρόνια από τη φιλολογική επιστήμη στην Ελλάδα. Η πεζογραφική παραγωγή του χαρακτηρίζεται από την αναγωγή της γλώσσας σε κυρίαρχο στοιχείο της, μέσω της συστηματικής εξάρθρωσής της (τεχνική που παραπέμπει στον σουρεαλισμό) και την τοποθέτηση της πλοκής στο επίπεδο του προσχήματος, ενώ παράλληλα και συμπληρωματικά στην πρωτοποριακή γραφή του κινείται και το ποιητικό του έργο. Ο Σκαρίμπας υπήρξε ένας από τους εισηγητές του παράδοξου στον χώρο της νεοελληνικής λογοτεχνίας αλλά και του θεάτρου (πολλοί μελετητές τον θεωρούν ως τον πρώτο έλληνα θεατρικό συγγραφέα του παραλόγου).

 

Ανθολογούνται στα σχολικά βιβλία:

Ουλαλούμ

Οι τρεις άδειες καρέκλες

Χορός συρτός

 

 

Εκτενέστερο βιογραφικό

Τα αυτοβιογραφικά σημειώματα του Σκαρίμπα αλληλοαναιρούνται ως προς τις πληροφορίες γύρω από τον τόπο και τον χρόνο γέννησής του. Βάσει ερευνών μετά τον θάνατο του λογοτέχνη ο Γιάννης Σκαρίμπας γεννήθηκε το 1893 στο Αίγιο της Αχαΐας, γιος του Ευθύμιου Σκαρίμπα και της Ανδρομάχης το γένος Λιάκου Σκαρτσίλα. Ο πατέρας του ήταν πληβείος, η μητέρα του όμως καταγόταν από αρχοντική γενιά και ήταν μορφωμένη. Το 1906 αποφοίτησε από το αλληλοδιδακτικό Δημοτικό σχολείο της Ιτέας. Μετά από παρακίνηση του δασκάλου του λόγω των υψηλών επιδόσεών του ο μικρός Γιάννης γράφτηκε στο Ελληνικό Σχολείο του Αιγίου, όπου ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του (τέλειωσε το 1908) και παράλληλα πήρε πτυχίο από τη μέση δασική σχολή της πόλης. Κατά τη διάρκεια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου απαλλάχτηκε των στρατιωτικών του καθηκόντων καθώς είχε πετύχει σε ένα διαγωνισμό τελωνοφυλάκων. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή επανήλθε στη Χαλκίδα, όπου και παρέμεινε ως το τέλος της ζωής του. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Ερέτρια ο Σκαρίμπας είχε ολοκληρώσει τα εννιά πρώτα διηγήματά του, ωστόσο η συνειδητή του ενασχόληση με τη λογοτεχνία χρονολογείται από την επιστροφή του στη Χαλκίδα. Τότε μελέτησε νεοελληνική ποίηση και δημοτικό τραγούδι, καθώς επίσης έργα των Έντγκαρ Άλαν Πόε, Κνουτ Χάμσουν, Μιγκέλ ντε Θερβάντες, Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, Χένρικ Ίψεν και Όσκαρ Ουάιλντ, που επηρέασαν το έργο του.

Η πρώτη επίσημη εμφάνισή του στη λογοτεχνία σημειώθηκε το 1929 με τη δημοσίευση του διηγήματός του Στις πετροκολόνες στο λιμάνι και τη βράβευσή του στον πανελλήνιο διαγωνισμό διηγήματος του περιοδικού του Κώστα Μπαστιά Ελληνικά Γράμματα για το έργο του Καπετάν Σουρμελής ο Στουραΐτης, που έγινε δεκτό με ενθουσιασμό από την κριτική επιτροπή (Μπαστιάς, Φώτης Κόντογλου, Κώστας Καρθαίος και Λέων Κουκούλας). Το 1930 εξέδωσε την πρώτη συλλογή διηγημάτων του με τίτλο Καημοί στο Γρυπονήσι. Στροφή στην μέχρι τότε πορεία του αποτέλεσε το επόμενο έργο που εξέδωσε (1932) με τίτλο Το θείο Τραγί και εμφανείς επιρροές από τον γαλλικό σουρεαλισμό. Ακολούθησε ο Μαριάμπας που αντιμετωπίστηκε από την κριτική ως αριστούργημα και το 1938 τυπώθηκε η πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο Ουλαλούμ.

Κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου δημοσίευσε άρθρα στην εφημερίδα της Χαλκίδας Εύριπος και στράφηκε με ενδιαφέρον προς το ελληνικό θέατρο σκιών. Στη γερμανική κατοχή κινδύνευσε να πεθάνει από την πείνα και το 1942 σημειώθηκε η πολύκροτη δίκη που κίνησε εναντίον του Αργύρη Βαλσαμά για συκοφαντική δυσφήμηση, καθώς ο τελευταίος είχε ισχυρισθεί πως το θεατρικό έργο του Σκαρίμπα Η γυναίκα του Καίσαρος ήταν αποτέλεσμα αντιγραφής από το έργο του Σόμερσετ Μομ Το βαμμένο πέπλο. Στρατεύτηκε στο ΕΑΜ, ωστόσο δε διώχτηκε ούτε εξορίστηκε και το 1945 κυκλοφόρησε τη βραχύβια εφημερίδα Λευτεριά. Υποτονική ήταν η πολιτική του δραστηριότητα και κατά τη διάρκεια του εμφυλίου αλλά και αργότερα στη δικτατορία του Παπαδόπουλου.

Η συγγραφική και εκδοτική του δραστηριότητα συνεχίστηκε ως τα τελευταία χρόνια της ζωής του με ποιήματα, μυθιστορήματα, διηγήματα, θεατρικά έργα, δοκίμια και μελέτες. Τιμήθηκε από την Εταιρεία Ευβοϊκών Σπουδών (1964) και τον Δήμο Χαλκιδέων (1978), καθώς και με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Πεζογραφίας για το βιβλίο του Φυγή προς τα Εμπρός. Πέθανε στην τελευταία κατοικία του στην οδό Κομίνη 8 της Χαλκίδας και κηδεύτηκε με δημόσια δαπάνη.

Ο Γιάννης Σκαρίμπας τοποθετείται χρονικά στη γενιά του τριάντα, αποτελεί ωστόσο μια μοναχική περίπτωση και αγνοήθηκε για πολλά χρόνια από τη φιλολογική επιστήμη στην Ελλάδα. Η πεζογραφική παραγωγή του χαρακτηρίζεται από την αναγωγή της γλώσσας σε κυρίαρχο στοιχείο της, μέσω της συστηματικής εξάρθρωσής της (τεχνική που παραπέμπει στον σουρεαλισμό) και την τοποθέτηση της πλοκής στο επίπεδο του προσχήματος, ενώ παράλληλα και συμπληρωματικά στην πρωτοποριακή γραφή του κινείται και το ποιητικό του έργο. Ο Σκαρίμπας υπήρξε ένας από τους εισηγητές του παράδοξου στον χώρο της νεοελληνικής λογοτεχνίας αλλά και του θεάτρου (πολλοί μελετητές τον θεωρούν ως τον πρώτο έλληνα θεατρικό συγγραφέα του παραλόγου).

 

Εργογραφία

 

Ι. Πεζογραφία

• Καημοί στο Γρυπονήσι · Διηγήματα. Αθήνα, έκδοση του περ. Ελληνικά Γράμματα, 1930.

• Το θείο τραγί · Διηγήματα. Αθήνα, Μαυρίδης, 1933.

• Μαριάμπας · Μυθιστόρημα. Αθήνα, Παπαδογιάννης, 1935.

• Το σόλο του Φίγκαρω · Μυθιστόρημα. Αθήνα, Γκοβόστης, 1938.

• Η περίπολος Ζ’ · Χρονικό από τον Α’ παγκόσμιο. Αθήνα, 1972.

• Το Βατερλώ δυο γελοίων · Μυθιστόρημα. Αθήνα, Μαυρίδης, 1959.

• Η μαθητευομένη των τακουνιών. Αθήνα, Δίφρος, 1960.

• Φυγή προς τα Εμπρός · Μυθιστόρημα. Αθήνα, 1976.

• Το ’21 και η αλήθεια - Η τράπουλα - Οι γαλατάδες, ιστορία. Αθήνα, 1971-1977.

• Τυφλοβδομάδα στη Χαλκίδα · Διηγήματα. Αθήνα, 1973.

• Τρεις άδειες καρέκλες · Διηγήματα. Αθήνα, 1976.

• Τα πουλιά με το λάστιχο · Χρονογραφήματα. Αθήνα, 1978.

• Σπαζοκεφαλιές στον ουρανό · Αντιδιηγήματα. Αθήνα, 1979.

ΙΙ. Ποίηση

• Ουλαλούμ. Αθήνα, Γραφείο Πνευματικών Υπηρεσιών, 1936.

• Εαυτούληδες. Αθήνα, 1950.

• Βοϊδάγγελοι. Αθήνα, Αίγαγρος, 1968.

• Άπαντες στίχοι 1936-1970. Αθήνα, Επτάλοφος, 1970.

ΙΙΙ. Θέτρο

• Ο ήχος του κώδωνος. Αθήνα, Μαυρίδης, 1950.

• Ο Σεβαλιέ σερβάν της κυρίας. Αθήνα, 1971.

• Τα καγκουρώ. Αθήνα, 1979.

• Αντι - Καραγκιόζης ο μέγας. Αθήνα, 1977.

• Η κυρία του τραίνου. Αθήνα, 1980.

• Ο πάτερ Συνέσιος. Αθήνα, 1980.

 

Πηγή: Ε.ΚΕ.ΒΙ



 

ΕΚΕΒΙ Βιογραφικό σημείωμα [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου]

Βικιπαίδεια Βικιπαίδεια

Μελοποιημένα ποιήματα στο stixoi.info stixoi

ΤΑΙΝΙΕΣ

Εκπομπή ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ Εποχές και Συγγραφείς. Γιάννης Σκαρίμπας [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ]

Εκπομπή ΤΟ ΣΟΛΟ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΣΚΑΡΙΜΠΑ ΕΡΤ