138 139 E Δ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ


138

ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ

Γιατί βαθιά μου δόξασα

O Σικελιανός στο δοξαστικό αυτό ποίημα βιώνει ένα μυστικό συναίσθημα χαράς και αλληλεγγύης. Η συναισθηματική του αυτή διάθεση ενδυναμώνει την υψηλή ποιητική του πνοή και τον συμφιλιώνει ακόμα και με τον ακαταμάχητο εχθρό του ανθρώπου, τον θάνατο. Το ποίημα δημοσιεύτηκε το 1938.

Γιατί βαθιά μου δόξασα και πίστεψα τη γη
και στη φυγή δεν άπλωσα τα μυστικά φτερά μου,
μα ολάκερον ερίζωσα το νου μου στη σιγή,
να που και πάλι αναπηδά στη δίψα μου η πηγή,
πηγή ζωής, χορευτική πηγή, πηγή χαρά μου…

Γιατί ποτέ δε λόγιασα το πότε και το πώς,
μα εβύθισα τη σκέψη μου μέσα στην πάσαν ώρα,
σα μέσα της να κρύβονταν ο αμέτρητος σκοπός,
να τώρα που, ή καλοκαιριά τριγύρα μου είτε μπόρα,
λάμπ' η στιγμή ολοστρόγγυλη στο νου μου σαν οπώρα*,
βρέχει απ' τα βάθη τ' ουρανού και μέσα μου ο καρπός!…

Γιατί δεν είπα: «Εδώ η ζωή αρχίζει, εδώ τελειώνει…»
μα «Αν είν' η μέρα βροχερή, σέρνει πιο πλούσιο φως…
μα κι ο σεισμός βαθύτερη τη χτίση θεμελιώνει,
τι ο ζωντανός παλμός της γης που πλάθει είναι κρυφός…»
να που, ό,τι στάθη εφήμερο*, σα σύγνεφο αναλιώνει*,
να που κι ο μέγας Θάνατος μου γίνηκε αδερφός!…

 

Ά. Σικελιανός, Λυρικός βίος, τόμ. 2, Ίκαρος

Παράλληλο Κείμενο
Κ.Γ. Καρυωτάκης, «Επιστροφή» Κ.Γ. Καρυωτάκης, «Επιστροφή»


Λεξιλόγιο
*οπώρα: φρούτο *εφήμερο: πρόσκαιρο *αναλιώνει: διαλύεται

 


139

ΕΡΓΑΣΙΕΣ

  • Ποιες επαναλήψεις παρατηρείτε στο ποίημα; Τι θέλει να τονίσει με αυτές ο ποιητής;
  • Ποια είναι η πηγή της ζωής και ποιο αποτέλεσμα προκύπτει από τη δημιουργική της δύναμη;
  • Ποια όψη της ζωής αναδεικνύει περισσότερο ο ποιητής και γιατί; Ποια συναισθηματική του διάθεση φανερώνει η αναφώνησή του «ο μέγας Θάνατος μου γίνηκε αδελφός».
  • Ποια σημεία στίξης έχει το ποίημα και τι φανερώνει η χρήση τους;


ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

  • Βρείτε τα φυσικά φαινόμενα που αναφέρονται στο κείμενο και αντιστοιχίστε τα με τις πραγματικές συνέπειες που έχουν στη φύση και στη ζωή των ανθρώπων. Πώς αντιμετωπίζει τα ίδια φυσικά φαινόμενα ο ποιητής; Συζητήστε τις σχετικές απόψεις του με τον καθηγητή της Φυσικής.

 

Νικόλαος Οθωναίος, Άνοιξη στην Οίτη

Νικόλαος Οθωναίος, Άνοιξη στην Οίτη
Δείτε τον πίνακα σε μεγάλη ανάλυση στην Εθνική Πινακοθήκη


Άγγελος Σικελιανός (1884-1951)


Άγγελος Σικελιανός

Διάβασε για τη ζωή και το έργο του εδώ. Κατέβασε σύντομο βιογραφικό . Δες και παρακάτω στο Υλικό.


Η προσπάθειά μας να προσεγγίσουν οι μαθητές την ποίηση του Σικελιανού θα πρέπει εκ των προτέρων να ενισχυθεί με επαρκείς πληροφορίες για την κυρίαρχη στο έργο του εικόνα του εμπνευσμένου ποιητή. Η εικόνα αυτή συνίσταται σε ένα προβεβλημένο και πανεποπτικό ποιητικό εγώ, το οποίο αφενός διακατέχεται από ποιητικό οίστρο, αφετέρου φιλοδοξεί να έχει ρόλο συλλογικού εκφραστή, και δηλώνεται συνήθως με τη χρήση πρώτου πληθυντικού προσώπου και άλλων ρητορικών τρόπων, με σκοπό τη διακεκριμένη εκφορά του ποιητικού του μηνύματος. Σε άλλες περιπτώσεις, όπως και εδώ, ο ποιητής αντιμετωπίζει τον εαυτό του εξατομικευμένα, εξυψώνοντας την εκλεκτή του φύση, το πνεύμα, την ηθική στάση και τις ενέργειές του.

Τα βασικά θέματα που προκύπτουν από την πρώτη ανάγνωση του ποιήματος είναι η ταύτιση του αφηγητή με τον ποιητή, οι στενοί δεσμοί με τη φύση και η πλήρης μυστική του μέθεξη σε ποικίλες όψεις της ζωής, με έμφαση στην προβολή της ευφρόσυνης και ζωογόνας ποιητικής του διάθεσης. Σε δεύτερο επίπεδο παρατηρούμε τη γλωσσική εκφορά του ποιήματος, με αφετηρία το δεσπόζον πρώτο ενικό πρόσωπο, τις ευθυτενείς υψηλές εξαγγελίες, τη συχνή παρουσία στίξης κ.ά. Αξίζει επίσης να σχολιαστούν οι επαναλήψεις της προσωπικής αιτιολόγησης του ποιητή, σχετικά με την αίσθησή του ότι ξεπέρασε τα ανθρώπινα μέτρα και όρια και κατάφερε να συμφιλιωθεί με τον «μέγα Θάνατο». Καθώς όμως είναι εξαιρετικά δύσκολο τόσο να οριστεί, όσο και να ερμηνευτεί στους μαθητές το περιεχόμενο της συμφιλίωσης με τον υπαρξιακό φόβο του θανάτου, καλό είναι να συνδέσουμε το όλο θέμα με τον ενθουσιώδη χαρακτήρα του ποιήματος, ο οποίος ανταποκρίνεται τόσο στην ευρεία κοσμολογική μέθεξη του ποιητή, όσο και στον διαχρονικό πόθο του ανθρώπου για κατανίκηση του θανάτου. Αν και ο πόθος αυτός ταυτίζεται στο βάθος με το ανέφικτο της ανθρώπινης ύπαρξης, σταθερή παρηγοριά του πάσχοντος ανθρώπου αποτελεί η αποδοχή του βιολογικού του τέλους με την ολοκλήρωση του κύκλου της ζωής.

 


Άγγελος Σικελιανός
Βιογραφία, Έργα, Συμφραστικός πίνακας, στις Ψηφίδες Άγγ. Σικελιανός, Ψηφίδες
ΕΚΕΒΙ Άγγ. Σικελιανός, ΕΚΕΒΙ
Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού Άγγ. Σικελιανός, ΣΝΕΛ
στη Βικιπαίδεια Άγγ. Σικελιανός, Βικιπαίδεια
Άγγελος Σικελιανός (βίντεο) [πηγή: Εκπαιδευτική Τηλεόραση] Άγγελος Σικελιανός (βίντεο) [πηγή: Εκπαιδευτική Τηλεόραση]

Νικόλαος Οθωναίος, βιογραφία και έργα
στην Εθνική Πινακοθήκη επ
ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΛΑΡΙΣΑΣ ΜΟΥΣΕΙΟ Γ.Ι. ΚΑΤΣΙΓΡΑ Λάρισα
στο paleta art paleta 1, paleta 2
στο ΝΙΚΙΑΣ ΝΙΚΙΑΣ
Ομάδα «Τέχνη», Βικιπαίδεια

 

Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

 

 

Ήρωες

Οι ήρωες του ποιήματος είναι:

 

 

Τόπος

Τα γεγονότα του ποιήματος διαδραματίζονται

 

 

Χρόνος

Τα γεγονότα του ποιήματος γίνονται/έγιναν

 

 

Γλώσσα

Η γλώσσα του ποιήματος είναι

 

 

Στίχος-Μέτρο

Ο στίχος του ποιήματος είναι:

Το μέτρο του ποιήματος είναι:

 

 

Ενότητες

Το ποίημα μπορεί να χωριστεί στις εξής ενότητες:

 

 

Το σχόλιό σας...

...