Το κείμενο του Ρωσσαγγλογάλλου είναι ανώνυμη σάτιρα με κοινωνικές και ηθικές προεκτάσεις, η οποία χρονολογείται γύρω στα 1812. Έχει διαλογική μορφή και απεικονίζει τη θλιβερή κατάσταση που επικρατεί στη σκλαβωμένη Ελλάδα. Το απόσπασμα που ακολουθεί περιλαμβάνει τους 37 πρώτους στίχους. Σε αυτό ο πλασματικός Ρωσσαγγλογάλλος, ένα μείγμα δηλαδή τριών ξένων περιηγητών, συνομιλεί υποκριτικά με ένα πρόσωπο που ονομάζεται Φιλέλληνας, από τον οποίο ζητά να μάθει την αιτία για την άθλια κατάσταση της πατρίδας του.
5
10
15
ΟΛΟΙ
Ειπέ μας, ω φιλέλληνα, πώς φέρτε* την σκλαβίαν
και την απαρηγόρητον των Τούρκων τυραννίαν;
Πώς τες ξυλιές και υβρισμούς και σιδηροδεσμίαν*,
παίδων, παρθένων, γυναικών ανήκουστον φθορίαν*;
Πώς δε τον καθημερινόν των συγγενών σας φόνον,
τον άδικον, αναίτιον και χωρίς τινα πόνον;
Δεν είσθ' εσείς απόγονοι εκείνων των Ελλήνων,
των ελευθέρων, των σοφών και των φιλοπατρίδων;
Και πώς εκείνοι απέθνησκον διά την ελευθερίαν,
και τώρα εσείς υπόκεισθε εις τέτοιαν τυραννίαν;
Και ποίον γένος, ως εσείς, εστάθη φωτισμένον
εις την σοφίαν, δύναμιν, κι εις όλα ξακουσμένον;
Πώς νυν εκαταστήσατε την λάμπουσαν Ελλάδα!
Βαβαί! ως ένα σκέλεθρον*, ως σκοτεινήν παστάδα*!
Oμίλει, φίλτατε Γραικέ, ειπέ μας την αιτίαν·
μη κρύψης τίποτες ημών, λύε την απορίαν.
Παράλληλα Κείμενα Δ. Σολωμός, «Ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν» (απόσπασμα) Α. Κάλβος, «Αι ευχαί» (απόσπασμα)
Λεξιλόγιο *φέρτε:
υποφέρετε *σιδηροδεσμία: αιχμαλωσία, σκλαβιά *ανήκουστος
φθορία: μεγάλη σκληρότητα και πολλές καταστροφές, που δύσκολα μπορεί
ακόμα και να τις ακούσει κανείς *σκέλεθρον: σκελετός *παστάδα:
νυφικό κρεβάτι (αλληγορικά) *το χείρον: το χειρότερο *κλίσις:
πρόθεση *πάγει στον Άδη: θανατώνεται *κρίσις:
δίκη
Τόσο το ερώτημα όσο και η γενικότερη στάση του Ρωσσαγγλογάλλου συνιστούν ειρωνεία και καταφρόνηση για την Ελλάδα και τους Έλληνες. Σε ποια σημεία του κειμένου και με ποια εκφραστικά μέσα δηλώνεται η ειρωνεία;
Για ποιον λόγο ο Ρωσσαγγλογάλλος αναφέρεται στο λαμπρό αρχαίο ελληνικό παρελθόν; Ποια στάση κρατά σχετικά με αυτό το θέμα ο Φιλέλληνας;
Ποιες είναι οι βασικές αιτίες για την άθλια κατάσταση της Ελλάδας, σύμφωνα με
τον Φιλέλληνα;
ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
1. Ο Φιλέλληνας, στην απάντησή του, και ο συγγραφέας, στο τέλος του έργου, προσωποποιούν την Ελλάδα. Ποια εικόνα σχηματίζετε για την ιστορική κατάσταση της Ελλάδας από τα λόγια του Φιλέλληνα;
2. Γιατί εφευρίσκεται και τι υπονοεί το πλασματικό πρόσωπο του Ρωσσαγγλογάλλου;
3. Πώς παρουσιάζουν τους ξένους, φιλέλληνες ή μη, τα παραπάνω κείμενα; Συγκρίνετε με την εντύπωση που σας δημιουργεί ο Ρωσσαγγλογάλλος.
ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Δείτε στο βιβλίο της Ιστορίας (ή αναζητήστε με τη βοήθεια του καθηγητή σας) χαλκογραφίες του 19ου αι. που αναπαριστούν τη σκλαβωμένη Ελλάδα. Συγκρίνετε αυτές τις αναπαραστάσεις με την περιγραφή της Ελλάδας που μας δίνει ο Φιλέλληνας.
Χαλκογραφία με τη σκλαβωμένη Ελλάδα, από το φυλλάδιο «Σάλπισμα Πολεμιστήριον»
του Αδαμάντιου Κοραή, 1801, Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη.
Το διαλογικό αυτό κείμενο σατιρίζει με (φιλελληνική) κακεντρέχεια την κατάντια της σκλαβωμένης Ελλάδας, με στόχο να ωθήσει τους Έλληνες να αυτενεργήσουν για την εθνική τους αποκατάσταση. Ο πλασματικός Ρωσσαγγλογάλλος, κράμα πολλών και αντικρουόμενων συμφερόντων, από τη μια ειρωνεύεται τη δυσχερή θέση της Ελλάδας, από την άλλη κωλυσιεργεί, και πολλές φορές συμπράττει με τους εχθρούς της Ελλάδας, με σκοπό να συντηρήσει την υπάρχουσα κατάσταση, η οποία εξυπηρετεί τα συμφέροντά του στην περιοχή. Ο ανώνυμος συγγραφέας σε πολλά σημεία του έργου αποκαλύπτει τις πραγματικές προθέσεις των αλλογενών, φιλοδοξώντας να διαλύσει τις αυταπάτες ορισμένων συμπατριωτών του που στηρίζουν τις ελπίδες τους στους ξένους. Πολύ διαφωτιστική για τη γενικότερη αντίδραση αρκετών ευαισθητοποιημένων συγγραφέων της εποχής απέναντι στις αρνητικές επιπτώσεις του φιλελληνισμού αυτού του είδους, αποβαίνει η σύγκριση με τα προτεινόμενα παράλληλα κείμενα.
Το σατιρικό έργο είχε κινήσει το ενδιαφέρον ξένων περιηγητών και συγγραφέων (Βύρων κ.ά.), εξαιτίας της περίεργης μορφής και του ιδιάζοντος περιεχομένου του, που εξιστορεί την απάθεια των προνομιούχων τάξεων μπροστά στον επαναστατικό αναβρασμό της εποχής.
Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.
Δ. Σολωμός, «Ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν» (απόσπασμα) 