1. Εργοβιογραφικά στοιχεία

Ο Γεώργιος Δροσίνης (1859-1951) γεννήθηκε από γονείς Μεσολογγίτες στην Αθήνα, όπου και σπούδασε νομικά και φιλολογία. Σπούδασε επίσης ιστορία της τέχνης στη Λειψία, τη Δρέσδη και το Βερολίνο.

Ήταν διευθυντής του περιοδικού Εστία, το οποίο ο ίδιος μετέτρεψε σε εφημερίδα το 1894. Ίδρυσε και διηύθυνε τα περιοδικά Εθνική Αγωγή και Μελέτη, καθώς και το ετήσιο Ημερολόγιο της Μεγάλης Ελλάδος. Με τον Δημήτριο Βικέλα ίδρυσαν τον «Σύλλογο προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων».

Από το 1914 ως το 1923 διετέλεσε τμηματάρχης Δημοτικής Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας. Από τη θέση αυτή συνέβαλε στην εφαρμογή του εκπαιδευτικού προγράμματος του Ελευθέριου Βενιζέλου και στη σύνταξη του Ιστορικού Λεξικού της Ελληνικής Γλώσσης. Έγινε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών από την ίδρυσή της το 1926, και ήταν ο πρώτος Γραμματέας των Δημοσιευμάτων του Ιδρύματος (1926-1928). Τιμήθηκε με το Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών.

Δημοσίευσε τα πρώτα ποιήματά του το 1879, στα περιοδικά της εποχής Ραμπαγάς και Μη χάνεσαι και ένα χρόνο αργότερα την πρώτη ποιητική του συλλογή Ιστοί Αράχνης.

Ανήκει στη Νέα Αθηναϊκή σχολή και έγραψε την ποίησή του στη δημοτική γλώσσα. Ως πεζογράφος χρησιμοποίησε στην αρχή την καθαρεύουσα και στράφηκε στη δημοτική με το διήγημά του Το βοτάνι της αγάπης (1901).

Το έργο του αποτελείται α) από τις ποιητικές συλλογές: Ιστοί Αράχνης (1880), Σταλακτίται (1881), Ειδύλλια (1884), Αμάραντα (1890), Γαλήνη (1902), Φωτερά σκοτάδια (1914), Κλειστά βλέφαρα (1918), Πύρινη ρομφαία-Αλκυονίδες (1923), Θα βραδυάζη (1930) κ.ά. β) Τα πεζά: Αγροτικαί επιστολαί (1882), Χρυσούλα (ηθογραφικό διήγημα, βραβευμένο στον πρώτο διαγωνισμό ηθογραφικού διηγήματος που οργάνωσε το περιοδικό Εστία, 1883), Το βοτάνι της αγάπης (1901), Έρση (1922) κ.ά. Το 1940 εξέδωσε τα απομνημονεύματά του με τίτλο Σκόρπια φύλλα της ζωής μου. Το έργο του είναι συγκεντρωμένο σε έξι τόμους (Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων).

 

2. Η κριτική για το έργο του

«Γενικά η ποίηση του Δροσίνη ανήκει στους καλούς αστούς, διδάσκει ως θεραπαινίδα της αρετής, τη λιτότητα, την ολιγάρκεια, τη μετριοπάθεια, ψαλιδίζει τα πάθη και τους πόθους, περνά καθετί το βίαιο, το φλογερό ή το οδυνηρό από τον κλίβανο: το αποστειρώνει [...]. Για τους λόγους αυτούς είναι και μια ποίηση διάφανη, ολότελα βατή, που μπορείς να τη διαβάσεις τρέχοντας: πουθενά δεν θα σκοντάψεις.»

 

(Μ. Γ. Μερακλής, Ελληνική ποίηση, Ρομαντικοί, Εποχή Παλαμά, Μεταπαλαμικοί, Σοκόλης, Αθήνα, 1977, σελ. 307)

 

«Ο Δροσίνης θέλει κι αυτός να είναι κομψός και απλός. η τρυφερότητά του δεν του επιτρέπει καμιά βιαιότητα μορφής ή ουσίας: [...] Ποιήματα σύντομα με θέμα βασικά ερωτικό. τα ίδια χαρακτηριστικά απαντούν και στην επόμενη συλλογή Σταλακτίται (1881). Η διαφορά είναι μόνο πως ο τόνος γίνεται πού και πού πιο επίσημος, η πνοή πιο δυνατή και πιο μακρά, και ευρύτερος ο κύκλος της έμπνευσης. διακρίνουμε κιόλας μια αγάπη προς το μύθο, μια ροπή προς την καλλιέργεια του λαογραφικού στοιχείου. Τα τελευταία αυτά χαρακτηριστικά, συνδυασμένα και με την στροφή προς τα πρόσφατα ιστορικά της τουρκοπατημένης Ελλάδας ξαναβρίσκονται πολύ πιο έντονα στα Ειδύλλια του ίδιου ποιητή, δημοσιευμένα το 1884. Η καθαρεύουσα που προβάλλει κάποτε στις προηγούμενες συλλογές, χάνεται πια εδώ εντελώς.»

 

(Κ. Θ. Δημαράς, Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Ίκαρος, Αθήνα, 1975, σελ. 355)

 

«Τα χρονικά της εποχής καταγράφουν ως αξιομνημόνευτο γεγονός την ταυτόχρονη δημοσίευση, το 1880, δύο μικρών βιβλίων μιας τυποποιημένης σειράς ποίησης, το ένα, Στίχοι, του Νικολάου Καμπά (1857-1932), και το άλλο, Ιστοί αράχνης, του Γεωργίου Δροσίνη [...]. Ο Δροσίνης, όταν πια ηλικιωμένος θυμάται στα απομνημονεύματά του το ξεκίνημα εκείνο, το θεωρεί ως "αντίδραση του εύθυμου τραγουδιού της ζωής προς τη ρομαντική θρηνωδία". Φροντίζει τη μορφή, που είναι ευχάριστη, τραγουδιστή. Στα απομνημονεύματά του πάντοτε, προσθέτει ότι είχε φροντίσει ιδιαίτερα εκείνο που "Ήτον η εξωτερική μορφή, η επιμέλεια στην έκφραση, η εξακρίβωση στις εικόνες, και προ πάντων το συγκράτημα από την υπερβολικότητα, που είχε χαντακώσει το ρομαντισμό" (Σκόρπια φύλλα της ζωής μου, 1940, σελ. 158).

Η δημοτική του Δροσίνη είναι αβίαστη, απέριττη σχεδόν κοινότοπη. Αλλά εκείνα τα παλαιά χρόνια, όπως σημειώνει στα Σκόρπια φύλλα της ζωής μου, οι στίχοι του εκδήλωναν μια βαθιά αλλαγή. σ' αυτήν είχε συντελέσει οπωσδήποτε ο Νικόλαος Πολίτης με την παρότρυνσή του να αποφεύγονται οι ξένες επιδράσεις για να υποστηρίζεται η εθνική πολιτισμική ταυτότητα. Ο Δροσίνης δεν είχε ιδιαίτερες φιλοδοξίες για το λογοτεχνικό του έργο και η ποίησή του ακολούθησε μια πορεία δίχως τραντάγματα και δίχως θεαματικές αλλαγές. Οι χαμηλοί τόνοι αποτελούν την κυριότατη αξία του και ταιριάζουν αρμονικά με την ποιμενική έκσταση, που συχνά αποτελεί την αφετηρία του. Άλλες φορές πάλι ο κοινωνικός κύριος που ήταν ο Δροσίνης, παραδίδεται σε ευγενικούς χαριεντισμούς αλλά η πιο συχνή αφορμή έρχεται με μια ονειροπόληση μελαγχολική, διατυπωμένη σε μια γλώσσα μελωδική που ταιριάζει στο τραγούδι (πολλά ποιήματά του έχουν μελοποιηθεί).»

 

(M. Vitti, Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Οδυσσέας, Αθήνα, 2003, σελ. 293)

 

«Όπως παρατηρεί ο Γ. Θέμελης "με τη συλλογή Θα βραδυάζη (1930) μπαίνουμε σε τρίτη φάση: τη νοσταλγία του διανυμένου χρόνου [...]. Υπάρχει εδώ μέσω της μνήμης η αίσθηση ενός ορισμένου τοπίου. Είναι οι Γούβες [χωριό της Εύβοιας με το εξοχικό σπίτι του ποιητή], που υπόκεινται σε όλο το έργο του Δροσίνη, ποιητικό και πεζό, πράγμα αξιοσημείωτο, γιατί δείχνει ότι ο ποιητής έχει μέσα του μια πραγματική παρόρμηση, ένα υπέδαφος στο εγώ και στο έργο του. Ένα πλήθος εικόνες παρελαύνει σ' όλη τη συλλογή, όπου η μορφή και το εικονιζόμενο ισορροπούν πλήρως ζωγραφικά, στοιχείο τούτο κυρίαρχο σ' όλη την ποίησή του, που μαρτυρεί το είδος του ρεαλισμού του: ότι είναι εικονιστικός εξωτερικά, περιγραφικός. Η εικόνα έτσι, με αυστηρή ακρίβεια εφαρμοσμένη επάνω στο αντικείμενο, δεν αφήνει περιθώριο για το αστάθμητο εκείνο στοιχείο, το απροσδιόριστο, το άυλο, που αποτελεί την ίδια την ποίηση".

[...] Η ιστορική σημασία της πρώιμης εμφάνισης του Δροσίνη στο χώρο της πεζογραφίας, καθώς και η συμβολή του στη διαμόρφωση του νεοελληνικού αφηγηματικού λόγου, είναι αναμφισβήτητη. Παρά ταύτα η συνολική προσφορά του δεν ξεπερνά, όπως και η ποίησή του, τα όρια ενός ευπρεπούς, περιγραφικού λόγου, εμπλουτισμένου με ηθογραφικά και λαογραφικά στοιχεία.

[...] Πρωτοπόρος και πρωταγωνιστής στο ξεκίνημά του, συνδεδεμένος με την καινούργια πνοή που έφερνε η γενιά του 1880, ο Δροσίνης κατέχει στα γράμματά μας θέση ιστορικής συγκυρίας και σημασίας. [...] Η τέχνη του αγνοεί τα ψηλά πετάγματα και είναι αμέτοχη στις καλλιτεχνικές ανακατατάξεις που προκαλούνται από τα νέα ρεύματα. Είναι ενδεικτικό ότι δεν έγραψε θεωρητικά ή κριτικά κείμενα. Δημοφιλής και οικεία στο ευρύ κοινό η παραγωγή του, είναι σήμερα, κυρίως, ένα σημείο αναφοράς παρά ένα έργο που μας σταματά και μας επιβάλλεται με το βάρος και την αξία του.»

 

(Δ. Δασκαλόπουλος, Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος, Λαρούς, Μπριτάνικα, τ. 21, Πάπυρος, Αθήνα, σελ. 344)

 

3. Το κείμενο

Διδακτικές επισημάνσεις

Όπως είδαμε και στην κριτική για το έργο του Δροσίνη, ο ποιητής δεν παρουσιάζει καμιά δυσκολία ως προς την προσέγγισή του. Καλό θα ήταν να παροτρυνθούν οι μαθητές/τριες να ανιχνεύσουν ανάμεσα στις γραμμές της τελευταίας στροφής του ποιήματος έναν υποβόσκοντα συμβολισμό. Αυτή η εμπειρία θα αποτελέσει βάση για σύγκριση στη διδασκαλία νεοτερικών ποιητών, όπως, π.χ., του Καβάφη. Μπορούν έτσι να εντοπιστούν οι διαφορές στον τρόπο γραφής των δύο ποιητών: παραδοσιακή, λυρική η ποίηση του Δροσίνη, έντονα προσωπική, πεζολογική η ποίηση του Καβάφη.

Προς αυτήν την κατεύθυνση θα βοηθήσει και η παράλληλη διδασκαλία του ποιήματος του Καβάφη που έχει παρόμοιο θέμα.

 

Συμπληρωματικές ερωτήσεις-Δραστηριότητες

Μπορεί να ανατεθεί στους μαθητές έρευνα/εργασία με θεματικό άξονα «Η βροχή/ τα πρωτοβρόχια στη λογοτεχνία»: Να βρουν ποιήματα ή πεζά κείμενα και να σχολιάσουν τους τρόπους λογοτεχνικής έκφρασης.

 

Παράλληλα κείμενα

α. Κ. Π. Καβάφης, Βροχή

έχει λιγνά δυο δέντρα

μικρό ένα περιβόλι.

και κάμνει εκεί της εξοχής

μια παρωδία το νερό-

μπαίνοντας σε κλωνάρια

όπου δεν έχουν μυστικά.

ποτίζοντας τες ρίζες

που έχουν ασθενικό χυμό·

τρέχοντας εις το φύλλωμα

που με κλωστές δεμένο

πεζό και μελαγχολικό

κρεμνά στα παραθύρια.

και πλένοντας καχεκτικά

φυτά που μες σε γλάστρες

τα 'στησ' αράδα-αράδα

μια φρόνιμη νοικοκυρά.

Βροχή, που τα μικρά παιδιά

κοιτάζουμε χαρούμενα

μέσ' από κάμαρη ζεστή,

κι όσο πληθαίνει το νερό

και πέφτει πιο μεγάλα,

χτυπούν τα χέρια και πηδούν.

Βροχή, που ακούν οι γέροι

με σκυθρωπήν υπομονή,

με βαρεμό κι ανία

γιατί εκείνοι από

ένστικτον δεν αγαπούνε

διόλου βρεμένο χώμα και σκιές

Βροχή, βροχή - εξακολουθεί

πάντα ραγδαία να βρέχει.

Μα τώρα πια δεν βλέπω.

Θόλωσ' απ' τα πολλά

νερά του παραθύρου το υαλί.

Στην επιφάνειά του τρέχουν,

γλιστρούν, κι απλώνονται

κι ανεβοκατεβαίνουν

ρανίδες σκορπισμένες

και κάθε μια λεκιάζει

και κάθε μια θαμπώνει.

Και μόλις πλέον φαίνεται

θολά-θολά ο δρόμος

και μες σε πάχνη νερουλή

τα σπίτια και τ' αμάξια.

[1894]

(Κ. Π. Καβάφης, Άπαντα τα ποιήματα, Ποιήματα φυλαγμένα στο αρχείο, Εισαγωγή-επιμέλεια Σόνια Ιλίνσκαγια, Νάρκισσος, Αθήνα, 2003, σελ. 328)

 

β. Οδυσσέας Ελύτης, Ημερολόγιο ενός αθέατου Απριλίου

(απόσπασμα)

ΣΑΒΒΑΤΟ, 18

Ακόμη βρέχει. Αιωνίως φαίνεται θα βρέχει. Κι αιωνίως θα κυκλοφορώ με μιαν ομπρέλα ψάχνοντας για μια πολίχνη ροζ γεμάτη ωραία υπαίθρια ζαχαροπλαστεία.

ΣΑΒΒΑΤΟ, 18β

Βάρος της τρυφεράδας τ' ουρανού μετά που εβρόντησε και ξεκινά ο σαλίγκαρος. Κομμάτια σπίτια που επιπλέουν, μπαλκόνια με μπροστά το κοντάρι τους, ο αέρας.

Γεγονός είναι ο θάνατος που επίκειται

φορτωμένος κάτι ευτυχίες παλιές

κι εκείνη την πολύ γνωστή (που λευκάνθηκε στις άγριες

ερημιές) απελπισία.

ΣΑΒΒΑΤΟ, 18γ

Κάθομαι ώρες και κοιτάζω το νερό στις πλάκες ώσπου, τέλος, γίνεται πρόσωπο που μοιάζει και φέγγει απ' όλη την περασμένη μου ζωή.

(Οδ. Ελύτης, Ποίηση, Ίκαρος, Αθήνα, 2002, σελ. 480-481)

 

• Παρατηρήστε και σχολιάστε την εικόνα που δίνει ο κάθε ποιητής για τη βροχή.

 

4. Ενδεικτική βιβλιογραφία

Δασκαλόπουλος Δ., λήμμα «Δροσίνης Γεώργιος», Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος, Λαρούς, Μπριτάνικα, τόμος 21, Πάπυρος, Αθήνα, 1984, σελ. 344-44.

Δημαράς Κ.Θ., Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Ίκαρος, Αθήνα, 1975.

Θέμελης Γ. (επιμ.), Προβελέγγιος, Δροσίνης, Πολέμης, Στρατήγης, Καμπάς, Βασική Βιβλιοθήκη, αριθ. 24, 1955.

Στεργιόπουλος Κ., «Το αφηγηματικό έργο του Δροσίνη», Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή, τ. 6, Δομή, Αθήνα, 1976, σελ. 70-72.

Vitti M., Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Οδυσσέας, Αθήνα, 2003.

 

Αφιερώματα

Νέα Εστία, αφιερώματα 1-10-1949 και 15-1-1951.

 

 

Γεώργιος Δροσίνης
βιβλιοnet
Βικιπαίδεια
Ψηφίδες, Πρόσωπα και θέματα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας
ΠΟ.Θ.Ε.Γ.
Άκουσε το τραγούδι «Ετίναξε την ανθισμένη αμυγδαλιά» σε ποίηση Γ. Δροσίνη

Βιογραφικό ,

 

 

 

Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

Εκτύπωση ή αποθήκευση