ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Φθόγγοι, φωνήεντα και σύμφωνα, Γράμματα


 

Φθόγγοι

 

 

Για να σχηματίσουμε τις λέξεις σ' όλες τις γλώσσες του κόσμου χρησιμοποιούμε φωνές που ονομάζονται φωνήματα. Τα φωνήματα σχηματίζονται με την εκπνοή του αέρα που υπάρχει στους πνεύμονες και αλλάζουν ανάλογα με τα εμπόδια που συναντούν στο στόμα. Είναι προφανές ότι δεν υπάρχουν φωνήματα που «οξυγονώνουν» τον εγκέφαλο, αφού η οξυγόνωση γίνεται με την εισπνοή, ενώ ο σχηματισμός των φωνημάτων με την εκπνοή.

 

Τα φωνήματα βοηθούν τον κάθε ομιλητή να προφέρει τους φθόγγους οι οποίοι, καθώς εκφέρονται ο ένας μετά τον άλλο σχηματίζουν τις λέξεις. Έτσι, για να πούμε στα νέα ελληνικά τη λέξη «πόδι», χρησιμοποιούμε τους φθόγγους [p][ó][δ][i], ενώ, για να πούμε τη λέξη «παιδί», χρησιμοποιούμε τους φθόγγους [p][e][δ][í].

Συνολικά οι φθόγγοι της νέας ελληνικής είναι 23:

 

[α] [ε] [ι] [ο] [ου] [κ] [π] [τ] [γκ] [μπ] [ντ] [ν] [μ] [σ] [ζ] [ρ] [λ] [θ] [φ] [χ] [δ] [β] [γ]

Στους παραπάνω φθόγγους μερικοί μελετητές προσθέτουν και τους [τσ][τζ] κι έτσι οι φθόγγοι γίνονται 25.

 

Τα διεθνή σύμβολα για τους ελληνικούς φθόγγους είναι τα εξής:

[α=a] [ε=e] [ι=i] [ο=ο] [ου=u] [κ=k] [π=p] [τ=t] [γκ=ng] [μπ=mb/b] [ντ=nd/d] [ν=n] [μ=m] [σ=s] [ζ=z] [ρ=r] [λ=l] [θ=θ] [φ=φ] [χ=x] [δ=δ] [β=v] [γ=γ] [τσ=ts][τζ=dz]

 

Οι φθόγγοι χωρίζονται σε φωνήεντα και σύμφωνα.

Στα φωνήεντα, ο αέρας που βγαίνει από το στόμα μας δεν βρίσκει κανένα εμπόδιο.

Αντίθετα, στα σύμφωνα ο αέρας βρίσκει κάποιο εμπόδιο.

 

 

 

Τα φωνήεντα είναι πέντε (5), τα: [α] [ε] [ι] [ο] [ου]

 

 

 

Τα σύμφωνα είναι δεκαοκτώ (18): τα: [κ] [π] [τ] [γκ] [μπ] [ντ] [γ] [β] [δ] [χ] [φ] [θ] [λ] [ρ] [ζ] [σ] [μ] [ν]

 

 

Τα φωνήεντα

 

Τα φωνήεντα διαφοροποιούνται: α) με βάση τη θέση που παίρνει η γλώσσα μέσα στο στόμα και β) με το αν τα χείλη είναι στρογγυλά ή όχι.

 

α) Η γλώσσα μέσα στο στόμα κινείται σε δύο άξονες, τον άξονα του ύψους και τον άξονα του βάθους. Πιο συγκεκριμένα, η γλώσσα ως προς τον άξονα του ύψους μπορεί να είναι ψηλά στη μέση ή χαμηλά μέσα στο στόμα. Την ίδια στιγμή ως προς τον άξονα του βάθους μπορεί να είναι στο μπροστινό ή στο πισινό μέρος του στόματος.

Ως προς τον άξονα του ύψους τα φωνήεντα χωρίζονται σε: υψηλά, χαμηλά και μέσα.

 

 

Υψηλά είναι τα φωνήεντα [i] και [u], φθόγγοι που εμφανίζονται στην αρχή των λέξεων ήλιος και ουρανός αντίστοιχα.

 

 

Χαμηλό είναι το φωνήεν [a], όπως στην αρχή της λέξης άνοιξη.

 

 

Μέσα φωνήεντα είναι τα [e] και [ο], φθόγγοι που εμφανίζονται στην αρχή των λέξεων ένας και ώμος αντίστοιχα.

 

 

Ως προς τον άξονα του βάθους τα φωνήεντα χωρίζονται σε:

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Μπροστινά και είναι τα φωνήεντα [i] και [e]
μπροστινά
Θέσεις της γλώσσας κατά την άρθρωση των φωνηέντων ι και ε της νέας ελληνικής.
  Πισινά και είναι τα φωνήεντα [a], [o] και [u].
πισινά
Θέσεις της γλώσσας κατά την άρθρωση των φωνηέντων α, ο, ου της νέας ελληνικής.

 

β) Το δεύτερο χαρακτηριστικό σχετίζεται με το αν τα χείλη είναι στρογγυλά ή τραβηγμένα.

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Με στρογγυλά χείλη σχηματίζονται τα φωνήεντα [o] και [u]   Με τραβηγμένα χείλη σχηματίζονται τα φωνήεντα [a], [e] και [i].

 

Καταλήγουμε, έτσι, στον εξής συγκεντρωτικό πίνακα:

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

  θέση της γλώσσας θέση χειλιών
  άξονας του ύψους άξονας του βάθους    
φωνήεν υψηλά χαμηλά μέσα μπροστινά πισινά στρογγυλά τραβηγμένα
[a]   tik     tik   tik
[e]     tik tik     tik
[i] tik     tik     tik
[o]     tik   tik tik  
[u] tik       tik tik  

 

Τα σύμφωνα

 

Τα σύμφωνα, ανάλογα με την ηχηρότητα που έχουν, μπορούν να χωριστούν σε άηχα και ηχηρά.

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Άηχα (αυτά που δεν έχουν δυνατό ήχο) είναι τα σύμφωνα που παράγονται, όταν οι φωνητικές χορδές είναι ανοικτές, δεν πάλλονται και ο αέρας περνάει από αυτές δημιουργώντας μόνο ψίθυρο.
Αυτά είναι τα: [π], [τ], [κ], [φ], [θ], [σ], [χ].
  Ηχηρά (αυτά που έχουν δυνατό ήχο) είναι τα σύμφωνα που παράγονται όταν οι φωνητικές χορδές είναι μισόκλειστες και ο αέρας τις κάνει να πάλλονται.
Αυτά είναι τα: [μπ], [ντ], [γκ], [β], [δ], [γ], [ζ], [μ], [ν], [λ], [ρ].

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Διαφορά στην άρθρωση ενός κλειστού και ενός εξακολουθητικού συμφώνου.
Πηγή: Ψηφίδες για την Ελληνική Γλώσσα
άηχα-ηχηρά
Αριστερά: πλάγια τομή.
Δεξιά: αποτύπωση της επαφής που κάνει η γλώσσα στον ουρανίσκο («παλατογράφημα»)

 

Τα σύμφωνα, ανάλογα με τον τρόπο που παράγονται, χωρίζονται σε: κλειστά, τριβόμενα, ρινικά, υγρά, συριστικά.

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Κλειστά: είναι τα σύμφωνα που παράγονται, όταν ένα εμπόδιο στην έξοδο του αέρα ανοίγει ξαφνικά. Ο αέρας που ήταν πίσω από το εμπόδιο απελευθερώνεται απότομα κι έτσι παράγεται κάποιο από αυτά τα σύμφωνα.
Αυτά είναι τα: [π], [μπ], [τ], [ντ], [κ], [γκ].
  Τριβόμενα: είναι τα σύμφωνα που παράγονται όταν δύο όργανα (π.χ. η γλώσσα και τα δόντια) πλησιάζουν τόσο πολύ το ένα το άλλο ώστε ο αέρας που περνάει ανάμεσά τους να δημιουργεί τριβή.
Αυτά είναι τα: [φ], [β], [θ], [δ], [χ], [γ].
 

Συριστικά
: Είναι τα: [σ] και [ζ].
 
     
Ρινικά: είναι τα σύμφωνα που όταν τα προφέρουμε, ο αέρας βγαίνει μέσα από τη μύτη.
Αυτά είναι τα: [μ] και [ν].
  Υγρά: Είναι τα: [λ] και [ρ].

 

Τα σύμφωνα, ανάλογα με τον τόπο (μέρος του στόματος) όπου παράγονται, τα σύμφωνα χωρίζονται σε:

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Διχειλικά: είναι τα σύμφωνα που σχηματίζονται με τα δύο χείλη, όταν δηλαδή το κάτω χείλος ακουμπά στο πάνω χείλος. Αυτά είναι τα: [π], [μπ] και [μ].   Χειλοδοντικά: είναι τα σύμφωνα που παράγονται όταν το κάτω χείλος ακουμπάει στα πάνω δόντια. Αυτά είναι τα: [φ] και [β].
 

Οδοντικά
: είναι τα σύμφωνα που παράγονται όταν η γλώσσα ακουμπά στα δόντια. Αυτά είναι τα: [τ], [ντ], [θ], [δ], [σ], [z] και [λ].
 
     
Φατνιακά: είναι τα σύμφωνα που παράγονται όταν η γλώσσα ακουμπά στα φατνία, δηλαδή τα οστέινα κοιλώματα των σαγονιών μέσα στα οποία είναι στερεωμένα τα δόντια, με τις ρίζες τους. Αυτά είναι τα: [ν] και [ρ].   Ραχιαία: είναι τα σύμφωνα που παράγονται όταν η ράχη της γλώσσας ακουμπά το πάνω μέρος του στόματος. Αυτά είναι τα: [κ], [γ], [χ], [γκ].

 

Συγκεντρωτικά έχουμε τον εξής πίνακα:

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Τόπος διχειλικά χειλοδοντικά οδοντικά φατνιακά ραχιαία
Τρόπος άηχα ηχηρά άηχα ηχηρά άηχα ηχηρά άηχα ηχηρά άηχα ηχηρά
κλειστά [π]
πόνος
[μπ]
μπάνιο
    [τ]
τόνος
[ντ]
ντύνω
    [κ]
κώνος
[γκ]
γκαρίζω
τριβόμενα     [φ]
φακός
[β]
βρίσκω
[θ]
θάμνος
[δ]
δέντρο
    [χ]
χώμα
[γ]
γόνατο
ρινικά   [μ]
μάτι
          [ν]
νέος
   
συριστικά         [σ]
σώμα
[ζ]
ζωή
       
πλευρικό           [λ]
λιώνω
       
παλλόμενο               [ρ]
ροή
   

 

 



Γράμματα

 

Για να αποδοθούν οι φθόγγοι του προφορικού λόγου σε γραπτό λόγο, χρησιμοποιούμε κάποια σημεία, τα γράμματα.

Συνεπώς, γράμμα είναι το σημείο του γραπτού λόγου που παριστάνει κυρίως ένα φθόγγο αλλά και περισσότερους.

 

Τα γράμματα της νέας ελληνικής είναι 24. Κάποιοι φθόγγοι αντιστοιχούν σε ένα γράμμα, ενώ κάποιοι άλλοι αντιστοιχούν σε περισσότερα γράμματα ή συνδυασμούς γραμμάτων. Έτσι, ενώ ο φθόγγος [a] αντιστοιχεί στο γράμμα Α-α, ο φθόγγος [ο] αντιστοιχεί στα γράμματα Ο-ο και Ω-ω, ο φθόγγος [e] αντιστοιχεί στο γράμμα Ε-ε και στο συνδυασμό Αι-αι και ο φθόγγος [i] αντιστοιχεί στα γράμματα: Ι-ι, Η-η, Υ-υ και στους συνδυασμούς οι, ει, υι.

 

Στη συνέχεια ακολουθεί πίνακας με την αντιστοιχία φθόγγων και γραμμάτων.

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Φθόγγος Γράμματα
[α-a] Α-α
[ε-e] Ε-ε, Αι-αι
[ι-i] Ι-ι, Η-η, Υ-υ, Ει-ει, Οι-οι, Υι-υι
[ο-ο] Ο-ο, Ω-ω
[ου-u] Ου-ου
[κ-k] Κ-κ
[π-p] Π-π
[τ-t] Τ-τ
[γκ-g] Γκ-γκ, γγ
[μπ-b] Μπ-μπ
[ντ-d] Ντ-ντ
[γ-γ] Γ-γ
[β-v] Β-β
[δ-δ] Δ-δ
[χ-x] Χ-χ
[φ-f] Φ-φ
[θ-θ] Θ-θ
[λ-j] Λ-λ
[ρ-r] Ρ-ρ
[ζ-z] Ζ-ζ
[σ-s] Σ-σ-ς
[μ-m] Μ-μ
[ν-n] Ν-ν

 

Από τον παραπάνω πίνακα γίνεται φανερό ότι:

α) σε αρκετές περιπτώσεις δύο γράμματα μαζί αποδίδουν ένα φθόγγο. Στην περίπτωση αυτή μιλάμε για δίψηφα γράμματα.

 

Δίψηφα ονομάζονται δύο γράμματα μαζί που παριστάνουν έναν φθόγγο. Αυτός ο φθόγγος μπορεί να είναι είτε φωνήεν (δίψηφο φωνήεν) είτε σύμφωνο (δίψηφο σύμφωνο).

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Δίψηφα φωνήεντα Δίψηφα σύμφωνα
ου για τον φθόγγο [ου], π.χ. ουρά μπ για τον φθόγγο [μπ], π.χ. μπαίνω
αι για τον φθόγγο [ε], π.χ. αίμα ντ για τον φθόγγο [ντ], π.χ. ντύνω
ει για τον φθόγγο [ι], π.χ. είσοδος γκ για τον φθόγο [γκ], π.χ. αγκαλιά
οι για τον φθόγγο [ι], π.χ. οικία γγ για τον φθόγγο [γκ], π.χ. αγγίζω
υι για τον φθόγγο [ι], π.χ. υιός  

 

Υπάρχουν και λέξεις που χρησιμοποιούμε δύο όμοια γράμματα για να αποδώσουμε ένα φθόγγο, π.χ. αλλά, γραμμή κ.ά. Τα γράμματα αυτά ονομάζονται όμοια γράμματα, και είναι τα εξής:

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Όμοια γράμματα
ββ αββάς, γίββωνας, Σάββατο
γγ αγγαρεία, αγγείο, αγγελία, άγγελος, αγγίζω, αγγούρι, εγγόνι, εγγύηση, λόγγος
κκ εκκλησία, κόκκινος, κόκκος, κόκκυγας, λάκκα, λάκκος πληροφορία
λλ αγαλλιάζω, άλλος, αλλού, κατάλληλος, Ελλάδα, καλλιεργώ
μμ άμμος, γράμμα, βαμμένος
νν γεννώ, Γιάννης, έννοια
ππ ίππος, παππούς
ρρ αδιάρρηκτος, απόρριμμα
σσ άβυσσος, γλώσσα, συσσίτιο
ττ ήττα, περιττός, κύτταρο

 

Δες κι εδώ για τις λέξεις που γράφονται με όμοια γράμματα.

 

β) Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελεί το γράμμα υ που ενώ αποδίδει τον φθόγγο [ι] χρησιμοποιείται για την απόδοση και των φθόγγων φ ή β στις ακολουθίες αυ, ευ.

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Ο συνδυασμός αυ προφέρεται [αφ] όταν:

α) είναι στο τέλος μιας λέξης, π.χ.

ταυ - ταφ

β) όταν το γράμμα που τον ακολουθεί είναι τα άηχα σύμφωνα: θ, σ, τ, χ, π.χ.

αυθάδεια-αφθάδεια,

αυστηρός-αφστηρός,

αυτός-αφτός,

αυχένας-αφχένας.

 

 

Ο συνδυασμός ευ προφέρεται [εφ] όταν:

α) είναι στο τέλος μιας λέξης, π.χ.

άνευ-άνεφ

β) όταν το γράμμα που τον ακολουθεί είναι τα άηχα σύμφωνα: π, τ, κ, θ, σ, χ, π.χ.

εύπιστος-έφπιστος

ευτυχία-εφτυχία

ευκολία-εφκολία

ευθεία-εφθεία

ευσέβεια-εφσέβεια

ευχαριστώ-εφχαριστώ

 

     

Ο συνδυασμός αυ προφέρεται [αβ] πριν από τα:

ηχηρά σύμφωνα δ, γ, ν, λ, ρ π.χ.

αυδή-αβδή (αρχ. ελλ. = ομιλία)

αυγή-αβγή

αυνανισμός-αβνανισμός

αυλή-αβλή

αύριο-άβριο

 

 

Ο συνδυασμός ευ προφέρεται [εβ] πριν από τα:

α) φωνήεντα: [α], [ε], [ι (η, ι, υ)], [ο (ο, ω)]

ευάερος-εβάερος

ευερέθιστος-εβερέθιστος

ευημερία-εβημερία

ευίατος-εβίατος

ευυπόληπτος-εβυπόληπτος

εύοσμος-έβοσμος

ευωδιά-εβωδιά

β) ηχηρά σύμφωνα β, δ, γ, ζ, μ, ν, λ, ρ π.χ.

Εύβοια-Έβοια

ευδαιμονία-εβδαιμονία

ευγένεια-εβγένεια

εύζωνας-έβζωνας

ευμεγέθης-εβμεγέθης

ευνοϊκός-εβνοϊκός

ευλογία-εβλογία

εύρωστος-έβρωστος

 

 

γ) τέλος υπάρχουν και γράμματα τα οποία αντιστοιχούν σε δύο φθόγους. Αυτά είναι το ψ (πσ) και το ξ (κσ) και λέγονται διπλά γράμματα.

 

 



Η ιστορία των γραμμάτων

 

Τα ελληνικά γράμματα αποτελούν εξέλιξη των φοινικικών γραμμάτων. Ήδη ο Ηρόδοτος μας πληροφορεί:

 

Οἱ δὲ Φοίνικες οὗτοι οἱ σὺν Κάδμῳ ἀπικόμενοι, τῶν ἦσαν οἱ Γεφυραῖοι, ἄλλα τε πολλὰ οἰκήσαντες ταύτην τὴν χώρην ἐσήγαγον διδασκάλια ἐς τοὺς Ἕλληνας καὶ δὴ καὶ γράμματα, οὐκ ἐόντα πρὶν Ἕλλησι ὡς ἐμοὶ δοκέειν, πρῶτα μὲν τοῖσι καὶ ἅπαντες χρέωνται Φοίνικες· μετὰ δὲ χρόνου προβαίνοντος ἅμα τῇ φωνῇ μετέβαλον καὶ τὸν ῥυθμὸν τῶν γραμμάτων. περιοίκεον δέ σφεας τὰ πολλὰ τῶν χώρων τοῦτον τὸν χρόνον Ἑλλήνων Ἴωνες· οἵ παραλαβόντες διδαχῇ παρὰ τῶν Φοινίκων τὰ γράμματα, μεταρρυθμίσαντές σφεων ὀλίγα ἐχρέωντο, χρεώμενοι δὲ ἐφάτισαν, ὥσπερ καὶ τὸ δίκαιον ἔφερε, ἐσαγαγόντων Φοινίκων ἐς τὴν Ἑλλάδα, Φοινικήια κεκλῆσθαι.

 

Οι Φοίνικες λοιπόν αυτοί που ήλθαν μαζί με τον Kάδμο, στους οποίους ανήκαν οι Γεφυραίοι, όταν εγκαταστάθηκαν σε τούτη τη χώρα, δίδαξαν τους Έλληνες πολλά καινούρια πράγματα και πρώτα πρώτα τα γράμματα, που κατά τη γνώμη μου δεν τα είχαν πριν οι Έλληνες. Aρχικά ήταν αυτά που χρησιμοποιούν όλοι οι Φοίνικες· με τον καιρό όμως άλλαξαν μαζί με την προφορά και το σχήμα των γραμμάτων. Οι Έλληνες που κατοικούσαν εκείνη την εποχή στις περισσότερες από τις γύρω περιοχές ήταν Ίωνες. Aυτοί πήραν τα γράμματα που τους δίδαξαν οι Φοίνικες και αλλάζοντας μερικά από αυτά άρχισαν να τα χρησιμοποιούν· έτσι λοιπόν καθιέρωσαν, όπως ήταν και το σωστό, επειδή οι Φοίνικες τα είχαν εισαγάγει στην Eλλάδα, να έχουν την ονομασία φοινικήια

 

Ένα από τα ευρήματα αποτελεί και η παρακάτω σιναϊτική επιγραφή σε όστρακο.

 

όστρακο

 

Το πρωτοσιναϊτικό αλφάβητο:

 

 

Από το πρωτοσιναϊτικό αλφάβητο προήλθε το φοινικικό:

 

φοινικικό

 

Από το φοινικικό, που απέδιδε μόνο τα σύμφωνα, προήλθε το ελληνικό μετά την αλλαγή κάποιων γραμμάτων και την προσθήκη γραμμάτων που να αποδίδουν και τα φωνήεντα:

 

αλφάβητο

 

Βέβαια, όταν άρχισε να χρησιμοποιείται το αλφάβητο δεν απέδιδαν σε όλες τις περιοχές του ελληνικού χώρου με τον ίδιο τρόπο τα γράμματα, έτσι παρατηρούμε μερικές παραλλαγές. Στην πρώτη στήλη εικονίζονται τα φοινικικά γράμματα και στις υπόλοιπες σε διάφορα ελληνικά αλφάβητα.

 

 

Με τη σειρά του το ελληνικό αλφάβητο μεταφέρθηκε στην ιταλική χερσόνησο και υιοθετήθηκε από τους Λατίνους και μέσω των Ρωμαίων διαδόθηκε στον ευρωπαϊκό κυρίως χώρο.

Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στην ψηφιακή έκδοση του βιβλίου του Α.Φ. Χρηστίδη «Ιστορία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας» δεσμός

 

 



Βιβλιογραφία

 

bullet

Γραμματική Νέας Ελληνικής Γλώσσας Α', Β' Γ' Γυμνασίου, Σωφρόνης Χατζησαββίδης - Αθανασία Χατζησαββίδου, ΟΕΔΒ, Αθήνα, Έκδοση Α, 2011

bullet

Νεοελληνική Γραμματική, Μανόλης Τριανταφυλλίδης, ΟΕΣΒ, Αθήνα, 1941

bullet

Γραμματική της Ελληνικής Γλώσσας, David Holton - Peter Mackridge - Ειρήνη Φιλιππάκη-Warburton, Πατάκης, Αθήνα, 1999

bullet

Γραμματική της Νέας Ελληνικής, Χρ. Κλαίρης - Γ. Μπαμπινιώτης, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2005

bullet

Γραμματική Ε, Στ Δημοτικού, Ειρήνη Φιλιππάκη-Warburton - Μιχ. Γεωργιαφέντης - Γεώργιος Κοτζόγλου - Μαργαρίτα Λουκά, ΟΕΔΒ, Αθήνα

bullet

Εφαρμοσμένη Γραμματική της Δημοτικής και Συντακτικό, Γιάννη Β. Παπαναστασίου, Αθήνα, 1989

bullet

Συντακτικό της Νέας Ελληνικής, ΟΕΔΒ, Αθήνα, 1996, κα' έκδοση

bullet

Νεοελληνική Γλώσσα Α' Γυμνασίου, Γιάννης Παπαθανασίου, εκδ. Χαζτηθωμά, Θεσσαλονίκη, 2006

bullet

Νεοελληνική Γλώσσα Β' Γυμνασίου, Γιάννης Παπαθανασίου, εκδ. Χαζτηθωμά, Θεσσαλονίκη, 2006

bullet

Νεοελληνική Γλώσσα Γ' Γυμνασίου, Γιάννης Παπαθανασίου, εκδ. Χαζτηθωμά, Θεσσαλονίκη, 2006