ΘΕΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑ, Ξενοφώντας, Ιέρων 5, 1-2

Στην ενότητα παρουσιάζονται τα φαινόμενα: παράθεση, προτάσεις (ενδοιαστικές 4, χρονικο-υποθετικές, αιτιολογικές 2).

Πατήστε στον κατάλογο για να εμφανιστούν σελίδες με παρόμοιο περιεχόμενο.

Κατέβασε το αρχείο σε , για να επεξεργαστείς το κείμενο. Στη συνέχεια επιβεβαίωσε τις απαντήσεις σου μ' αυτές που παρατίθενται παρακάτω.

Καλή προσπάθεια.

Για τον Ξενοφώντα

Βικιπαίδεια , Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας
Το κείμενο:
Περισσότερα κείμενα του Ξενοφώντα στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα

Για το κείμενο

Ο Ξενοφώντας στο διαλογικό του έργο του Ιέρων, -ανάμεσα στον Σιμωνίδη και τον τύραννο των Συρακουσών Ιέρωνα- αναφέρεται στις διαφορές ανάμεσα σε έναν τύραννο και σε ένα απλό πολίτη σχετικά με το ζήτημα της χαράς και της λύπης. Σύμφωνα με τον Ξενοφώντα ο ηγεμόνας θα μπορέσει να προσφέρει στη χώρα και στους πολίτες την ευτυχία, μόνο αν χρησιμοποιεί τα κατάλληλα μέσα.

Το κείμενο

[1] χαλεπὸν δ᾽ ἐρῶ σοι καὶ ἄλλο πάθημα, ὦ Σιμωνίδη, τῶν τυράννων. γιγνώσκουσι μὲν γὰρ οὐδὲν ἧττον τῶν ἰδιωτῶν τοὺς ἀλκίμους τε καὶ σοφοὺς καὶ δικαίους. τούτους δ᾽ ἀντὶ τοῦ ἄγασθαι φοβοῦνται, τοὺς μὲν ἀνδρείους, μή τι τολμήσωσι τῆς ἐλευθερίας ἕνεκεν, τοὺς δὲ σοφούς, μή τι μηχανήσωνται, τοὺς δὲ δικαίους, μὴ ἐπιθυμήσῃ τὸ πλῆθος ὑπ᾽ αὐτῶν προστατεῖσθαι. [2] ὅταν δὲ τοὺς τοιούτους διὰ τὸν φόβον ὑπεξαιρῶνται, τίνες ἄλλοι αὐτοῖς καταλείπονται χρῆσθαι ἀλλ᾽ ἢ οἱ ἄδικοί τε καὶ ἀκρατεῖς καὶ ἀνδραποδώδεις; οἱ μὲν ἄδικοι πιστευόμενοι, διότι φοβοῦνται ὥσπερ οἱ τύραννοι τὰς πόλεις μήποτε ἐλεύθεραι γενόμεναι ἐγκρατεῖς αὐτῶν γένωνται, οἱ δ᾽ ἀκρατεῖς τῆς εἰς τὸ παρὸν ἐξουσίας ἕνεκα, οἱ δ᾽ ἀνδραποδώδεις, διότι οὐδ᾽ αὐτοὶ ἀξιοῦσιν ἐλεύθεροι εἶναι. χαλεπὸν οὖν καὶ τοῦτο τὸ πάθημα ἔμοιγε δοκεῖ εἶναι, τὸ ἄλλους μὲν ἡγεῖσθαι ἀγαθοὺς ἄνδρας, ἄλλοις δὲ χρῆσθαι ἀναγκάζεσθαι.

Το κείμενο με συνδέσεις στα λεξικά του perseus.tufts.edu

χαλεπὸν δ᾽ ἐρῶ σοι καὶ ἄλλο πάθημα, ὦ Σιμωνίδη, τῶν τυράννων. γιγνώσκουσι μὲν γὰρ οὐδὲν ἧττον τῶν ἰδιωτῶν τοὺς ἀλκίμους τε καὶ σοφοὺς καὶ δικαίους. τούτους δ᾽ ἀντὶ τοῦ ἄγασθαι φοβοῦνται, τοὺς μὲν ἀνδρείους, μή τι τολμήσωσι τῆς ἐλευθερίας ἕνεκεν, τοὺς δὲ σοφούς, μή τι μηχανήσωνται, τοὺς δὲ δικαίους, μὴ ἐπιθυμήσῃ τὸ πλῆθος ὑπ᾽ αὐτῶν προστατεῖσθαι. [2] ὅταν δὲ τοὺς τοιούτους διὰ τὸν φόβον ὑπεξαιρῶνται, τίνες ἄλλοι αὐτοῖς καταλείπονται χρῆσθαι ἀλλ᾽ ἢ οἱ ἄδικοί τε καὶ ἀκρατεῖς καὶ ἀνδραποδώδεις; οἱ μὲν ἄδικοι πιστευόμενοι, διότι φοβοῦνται ὥσπερ οἱ τύραννοι τὰς πόλεις μήποτε ἐλεύθεραι γενόμεναι ἐγκρατεῖς αὐτῶν γένωνται, οἱ δ᾽ ἀκρατεῖς τῆς εἰς τὸ παρὸν ἐξουσίας ἕνεκα, οἱ δ᾽ ἀνδραποδώδεις, διότι οὐδ᾽ αὐτοὶ ἀξιοῦσιν ἐλεύθεροι εἶναι. χαλεπὸν οὖν καὶ τοῦτο τὸ πάθημα ἔμοιγε δοκεῖ εἶναι, τὸ ἄλλους μὲν ἡγεῖσθαι ἀγαθοὺς ἄνδρας, ἄλλοις δὲ χρῆσθαι ἀναγκάζεσθαι.

Σύρε τον πίνακα, για να δεις και τις υπόλοιπες στήλες.

χαλεπὸν δ᾽ ἐρῶ σοι (ἐγώ)	α-κύρια
καὶ ἄλλο πάθημα, ὦ Σιμωνίδη, τῶν τυράννων
γιγνώσκουσι μὲν γὰρ (οἱ τύραννοι)	β-κύρια
οὐδὲν ἧττον τῶν ἰδιωτῶν
τοὺς ἀλκίμους τε καὶ σοφοὺς καὶ δικαίους.

τούτους δ᾽ ἀντὶ τοῦ ἄγασθαι	γ-κύρια
φοβοῦνται, (οἱ τύραννοι)
τοὺς μὲν ἀνδρείους,
τοὺς δὲ σοφούς,
τοὺς δὲ δικαίους
(τοὺς μὲν ἀνδρείους) μή τι τολμήσωσι (οἱ ἀνδρεῖοι)	ενδοιαστική
τῆς ἐλευθερίας ἕνεκεν
(τοὺς δὲ σοφούς) μή τι μηχανήσωνται (οἱ σοφοί)	ενδοιαστική
(τοὺς δὲ δικαίους) μὴ ἐπιθυμήσῃ τὸ πλῆθος	ενδοιαστική
ὑπ᾽ αὐτῶν προστατεῖσθαι.

ὅταν δὲ τοὺς τοιούτους	χρον. υποθ.
διὰ τὸν φόβον ὑπεξαιρῶνται (οἱ τύραννοι)
τίνες ἄλλοι αὐτοῖς καταλείπονται	δ-κύρια
χρῆσθαι
ἀλλ᾽ ἢ οἱ ἄδικοί τε
καὶ ἀκρατεῖς
καὶ ἀνδραποδώδεις;

οἱ μὲν ἄδικοι πιστευόμενοι	ε-κύρια
(καταλείπονται χρῆσθαι),
διότι φοβοῦνται (οὗτοι)	αιτιολογική
τὰς πόλεις
ὥσπερ οἱ τύραννοι (φοβοῦνται τὰς πόλεις)	αναφορική
μήποτε ἐλεύθεραι γενόμεναι	ενδοιαστική
ἐγκρατεῖς αὐτῶν γένωνται (αἱ πόλεις)
οἱ δ᾽ ἀκρατεῖς (καταλείπονται χρῆσθαι)	στ-κύρια
τῆς εἰς τὸ παρὸν ἐξουσίας ἕνεκα,
οἱ δ᾽ ἀνδραποδώδεις	ζ-κύρια
(καταλείπονται χρῆσθαι),
διότι οὐδ᾽ αὐτοὶ ἀξιοῦσιν (οἱ ἀνδραποδώδεις)	αιτιολογική
ἐλεύθεροι εἶναι.

χαλεπὸν οὖν καὶ τοῦτο τὸ πάθημα ἔμοιγε δοκεῖ	η-κύρια
εἶναι,
τὸ ἄλλους μὲν ἡγεῖσθαι ἀγαθοὺς ἄνδρας,
ἄλλοις δὲ χρῆσθαι ἀναγκάζεσθαι.

Υπόμνημα: υποκείμενο, ρήμα, μετοχή, απαρέμφατο, προσδιορισμός

Λεξιλογικά

χαλεπὸν: δύσκολα υποφερτός, φοβερός, βίαιος

ἧττον: συγκρ. του επιρρ. ὁλίγον = λιγότερο, κατώτερο

ἀλκίμους: ἄλκιμος: δυνατός, ρωμαλέος, γενναίος

ἄγασθαι: του ρ. ἄγαμαι: αναρωτιέμαι, θαυμάζω, είμαι έκπληκτος

μηχανήσωνται: του ρ. μηχανῶμαι (άομαι): καταστρώνω σχέδια

ὑπεξαιρῶνται: του ρ. ὑπεξαιροῦμαι: σφετερίζομαι, κλέβω

ἀνδραποδώδης: δουλικός, υπηρετικός, δουλοπρεπής

ἐγκρατεῖς: αυτός που κατέχει δύναμη, εξουσία

Χρησιμοποίησε το λεξικό των H.G. Liddell & R. Scott για τις άγνωστες λέξεις

Σύνταξη - Μετάφραση

Για τη συντακτική ανάλυση, πέρασε τον δείκτη πάνω από τις λέξεις, για υπολογιστή, ή κτύπα τη λέξη, για οθόνη αφής.
Για τη μετάφραση της κάθε σειράς πάτα τον αριθμό. Για όλη τη μετάφραση πάτα

[2] χαλεπὸν δ᾽ ἐρῶ σοι καὶ ἄλλο πάθημα, ὦ Σιμωνίδη, τῶν τυράννων

γιγνώσκουσι μὲν γὰρ οὐδὲν ἧττον τῶν ἰδιωτῶν τοὺς ἀλκίμους τε καὶ σοφοὺς καὶ δικαίους.

τούτους δ᾽ ἀντὶ τοῦ ἄγασθαι φοβοῦνται, τοὺς μὲν ἀνδρείους, τοὺς δὲ σοφούς, τοὺς δὲ δικαίους

(τοὺς μὲν ἀνδρείους) μή τι τολμήσωσι τῆς ἐλευθερίας ἕνεκεν

(τοὺς δὲ σοφούς) μή τι μηχανήσωνται

(τοὺς δὲ δικαίους) μὴ ἐπιθυμήσῃ τὸ πλῆθος ὑπ᾽ αὐτῶν προστατεῖσθαι.

ὅταν δὲ τοὺς τοιούτους διὰ τὸν φόβον ὑπεξαιρῶνται

τίνες ἄλλοι αὐτοῖς καταλείπονται χρῆσθαι ἀλλ᾽ ἢ οἱ ἄδικοί τε καὶ ἀκρατεῖς καὶ ἀνδραποδώδεις;

οἱ μὲν ἄδικοι πιστευόμενοι (καταλείπονται χρῆσθαι),

διότι φοβοῦνται τὰς πόλεις

ὥσπερ οἱ τύραννοι (φοβοῦνται τὰς πόλεις)

μήποτε ἐλεύθεραι γενόμεναι ἐγκρατεῖς αὐτῶν γένωνται

οἱ δ᾽ ἀκρατεῖς (καταλείπονται χρῆσθαι) τῆς εἰς τὸ παρὸν ἐξουσίας ἕνεκα,

οἱ δ᾽ ἀνδραποδώδεις (καταλείπονται χρῆσθαι) ,

διότι οὐδ᾽ αὐτοὶ ἀξιοῦσιν ἐλεύθεροι εἶναι.

χαλεπὸν οὖν καὶ τοῦτο τὸ πάθημα ἔμοιγε δοκεῖ εἶναι, τὸ ἄλλους μὲν ἡγεῖσθαι ἀγαθοὺς ἄνδρας, ἄλλοις δὲ χρῆσθαι ἀναγκάζεσθαι.

Η μετάφραση είναι του Τ. Βουρνά και είναι αντιγραμμένη από την Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα

1. Να γίνει χρονική αντικατάσταση των παρακάτω ρηματικών τύπων: ἄγασθαι, γενόμεναι, ἡγεῖσθαι, μηχανήσωνται ὑπεξαιρῶνται

Ενεστώτας	Μέλλοντας	Αόριστος	Παρακείμενος
ἄγασθαι		ἀγασθῆναι
γιγνόμεναι	γενησόμεναι \| γενηθησόμεναι	γενόμεναι \| γενηθεῖσαι	γεγενημέναι \| γεγονυῖαι
ἡγεῖσθαι	ἡγήσεσθαι \| ἡγηθήσεσθαι	ἡγήσασθαι \| ἡγηθῆναι	ἡγῆσθαι
μηχανῶνται		μηχανήσωνται \| μηχανηθῶσι	μεμηχανημένοι ὦσι
ὑπεξαιρῶνται		ὑπεξέλωνται \| ὑπεξαιρεθῶσι	ὑπεξῃρημένοι ὦσι

2. Να γραφτεί η γενική, δοτική και αιτιατική ενικού και πληθυντικού του αρσενικού και ουδετέρου των επιθέτων: ἀκρατεῖς, ἀνδραποδώδεις,

	γενική	δοτική	αιτιατική
αρσ.	ἀνδραποδώδους	ἀνδραποδώδει	ἀνδραποδώδη
	ἀνδραποδωδῶν	ἀνδραποδώδεσι	ἀνδραποδώδεις
ουδ.	ἀνδραποδώδους	ἀνδραποδώδει	ἀνδραποδῶδες
	ἀνδραποδωδῶν	ἀνδραποδώδεσι	ἀνδραποδώδη
αρσ.	ἀκρατοῦς	ἀκρατεῖ	ἀκρατῆ
	ἀκρατῶν	ἀκρατέσι	ἀκρατεῖς
ουδ.	ἀκρατοῦς	ἀκρατεῖ	ἀκρατές
	ἀκρατῶν	ἀκρατέσι	ἀκρατῆ

1. πιστευόμενοι, γενόμεναι: Να αναλυθούν οι μετοχές στις ισοδύναμες προτάσεις

Απάντηση

πιστευόμενοι = ἐπεὶ πιστεύονται

γενόμεναι = ἐπὰν γένωνται

2. Να αποδοθεί στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση από τη φράση: Ὁ Ἰέρων ἔλεγεν ὅτι η παρακάτω ημιπερίοδος: τούτους δ᾽ ἀντὶ τοῦ ἄγασθαι φοβοῦνται, τοὺς μὲν ἀνδρείους, μή τι τολμήσωσι τῆς ἐλευθερίας ἕνεκεν, τοὺς δὲ σοφούς, μή τι μηχανήσωνται, τοὺς δὲ δικαίους, μὴ ἐπιθυμήσῃ τὸ πλῆθος ὑπ᾽ αὐτῶν προστατεῖσθαι.

Απάντηση:

Ὁ Ἰέρων ἔλεγεν ὅτι τούτους δ᾽ ἀντὶ τοῦ ἄγασθαι φοβοῖντο, τοὺς μὲν ἀνδρείους, μή τι τολμήσαιεν τῆς ἐλευθερίας ἕνεκεν, τοὺς δὲ σοφούς, μή τι μηχανήσαιντο, τοὺς δὲ δικαίους, μὴ ἐπιθυμήσειε τὸ πλῆθος ὑπ᾽ αὐτῶν προστατεῖσθαι.