Αρχαία ελληνική μυθολογία

ΑΡΕΙΟΝΑΣ ή ΑΡΙΟΝΑΣ





Ο Αρείονας, το άλογο με την κυανή χαίτη, φημιζόταν για την ταχύτητά του. Θεωρούνταν γιος του Ποσειδώνα και της Δήμητρας ή Ερινύας. Περίεργος απόγονος μιας περίεργης ένωσης των γονιών του. Συγκεκριμένα: Η Δήμητρα, την εποχή που πενθούσε για την αρπαγή της κόρης της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα, θέλοντας να αποφύγει το ερωτικό αγκάλιασμα του Ποσειδώνα, μεταμορφώθηκε σε φοράδα· όμως δεν απέφυγε το ερωτικό αγκάλιασμα του θεού, καθώς κι εκείνος μεταμορφώθηκε σε άτι.

Σύμφωνα με άλλες εκδοχές, ο Αρείονας ήταν γιος του Ποσειδώνα και της Γαίας ή μιας Άρπυιας ή μιας Ερινύας· ή γιος του Ζέφυρου και μας Άρπυιας. Λεγόταν ακόμη ότι ανατράφηκε από τις Νηρηίδες. Ως τόπος γέννησής του θεωρούνταν η Θέλπουσα (Αρκαδία), σε νομίσματα και αγγεία της οποίας απεικονίζεται. Σύμφωνα με μια άλλη παράδοση γεννήθηκε στην Αττική, τη στιγμή που ο Ποσειδώνας κτυπούσε τον βράχο με την τρίαινά του.

Τον Αρείονα ίππο χρησιμοποίησε πρώτος ο Ποσειδώνας, τον οποίο αργότερα δώρισε στον ήρωα της Αλιάρτου Κοπρέα. Εκείνος με τη σειρά του τον δώρισε στον Ηρακλή που τον χρησιμοποίησε σε ιπποδρομίες στις Παγασσές, όπου νίκησε τον γιο του Άρη Κύκνο:

Ὅμηρος μὲν ἁπλῶς ὅτι θειοτέρας ἦν φύσεως [ο Αρείων], οἱ δὲ νεώτεροι Ποσειδῶνος καὶ Ἁρπυίας αὐτὸν γενεαλογοῦσιν, οἱ δὲ ἐν τῷ Κύκλῳ (cf. fr. 4, p. 114 All.) Ποσειδῶνος καὶ Ἐρινύος· καὶ Ποσειδῶν μὲν αὐτὸν Κοπρεῖ τῷ Ἁλιαρτίῳ δίδωσιν. ὁ δὲ Κοπρεὺς Ἡρακλεῖ, <ὃς> καὶ Κύκνον ἀνεῖλεν ἐν Παγασαῖς ἐπ᾽ αὐτοῦ μαχόμενος. ἔπειτα αὐτὸν δίδωσιν Ἀδράστῳ. (Σχ. Ιλ.Ψ 347)

Άλλη εκδοχή αναφέρει ότι ο Αρείονας ανήκε στον Αρκάδα Όγκιο, γιο του Απόλλωνα, και ότι από αυτόν τον παρέλαβε ο Ηρακλής, όταν πολεμούσε εναντίον των Ηλείων. Τέλος, από τον Ηρακλή τον παρέλαβε ο Άδραστος, ο οποίος χάρη στη ταχύτητα του αλόγου, σώθηκε κατά την εκστρατεία των Επτά αρχηγών εναντίον των Θηβών. Ο Αρείονας τον έφερε πίσω στην Αθήνα· έτσι ο Άδραστος, μόνος αυτός από τους επώνυμους ήρωες, σώθηκε (Απολλόδ. 3.6.8). Αδελφός του Αρείονα από τη Γαία ήταν ο Καιρός, το εξίσου θαυμαστό άλογο του Άδραστου.

Κύρια πηγή πληροφόρησης για τον Αρείονα είναι ο Παυσανίας στα Αρκαδικά του:

[4] Μετά τη Θέλπουσα [στα σύνορα με την Αχαΐα] ο Λάδωνας [ποταμός] κατεβαίνει προς το ιερό της Δήμητρας, στο Όγκειο· οι Θελπούσιοι δίνουν στη θεά το προσωνύμιο ερινύς και βρίσκονται σε συμφωνία με τον Αντίμαχο που έγραψε ποίημα για την εκστρατεία των Αργείων κατά των Θηβών· ο στίχος του είναι: «αυτού πως είναι λένε της ερινύος Δήμητρας η έδρα». Κατά την παράδοση ο Όγκιος ήταν γιος του Απόλλωνα, ηγεμόνας της περιοχής του Ογκείου στη Θελπουσία. [5] Η θεά πήρε το προσωνύμιο ερινύς για τον εξής λόγο: όταν η Δήμητρα περιπλανιόταν αναζητώντας την κόρη της, λένε πως την ακολουθούσε ο Ποσειδώνας επιθυμώντας να συνευρεθεί με αυτή· η Δήμητρα μεταμορφώθηκε σε φοράδα και έβοσκε μαζί με τις φοράδες του Ογκίου· ο Ποσειδώνας κατάλαβε πως απαντιόνταν και συνευρέθηκε με τη Δήμητρα παίρνοντας τη μορφή αρσενικού αλόγου. [6] Η Δήμητρα στην αρχή αγανάκτησε για το συμβάν, αργότερα όμως άφησε την οργή της και θέλησε, λένε, να λουστεί στο Λάδωνα. Γι' αυτό το λόγο η θεά πήρε δυο προσωνύμια, για την οργή της ερινύς (γιατί το να κατέχεται κανείς από οργή το λένε «ερινύειν» οι Αρκάδες) και για το λούσιμο της στο Λάδωνα λουσία. Τα αγάλματα μέσα στο ναό είναι ξύλινα, εκτός από τα πρόσωπα και το κάτω μέρος των χεριών και των ποδιών που είναι από μάρμαρο της Πάρου. Το άγαλμα της Ερινύος έχει τη λεγόμενη κίστη και δάδα στο δεξί χέρι· [7] υπολογίζω το ύψος της σε εννιά πόδια. Η Λουσία φαινότανε να έχει ύψος έξι ποδιών. Όσοι νομίζουν πως το άγαλμα της Λουσίας είναι της Θέμιδας κι όχι της Δήμητρας, ας βεβαιωθούν πως σφάλλουν. H Δήμητρα λένε πώς γέννησε από τον Ποσειδώνα κόρη, της οποίας το όνομα δεν συνηθίζουν να το ανακοινώνουν σε αμύητους, και ένα άλογο, τον Αρείονα· γι' αυτό λένε πως πρώτοι αυτοί μεταξύ των Αρκάδων ονόμασαν τον Ποσειδώνα ίππιο. [8] Επικαλούνται και στίχους της Ιλιάδας και της Θηβαΐδας ως αποδείξεις των λεγομένων τους· στην Ιλιάδα αναφέρεται για τον ίδιο τον Αρείονα: ούτε με τον Αρείονα κι αν έτρεχε πίσω σου το θεϊκό, | το γρήγορο του Αδράστου το άλογο, που ήταν από θεών γενιά· στη Θηβαΐδα αναφέρεται πως ο Άδραστος έφευγε από τη Θήβα με τον Αρείονα τον κυανοχαίτη, θλιβερά ντυμένος φορέματα. Στους στίχους αυτούς θέλουν να βλέπουν υπαινιγμό για τον Ποσειδώνα ως πατέρα του Αρείονα· [9] ο Αντίμαχος όμως λέει πως ήταν γιος της Γης: ο Άδραστος, ο γιος του Ταλαού, γιου του Κρηθέα | πρώτος από τους Δαναούς όρμησε με τα δυο του παινεμένα άλογα, | τον Καιρό το γρήγορο και τον Αρείονα το θελπουσαίο, | που κοντά στο άλσος του ογκαίου Απόλλωνα | η ίδια η Γη έβγαλε πάνω, μια ύπαρξη που με σέβας τη βλέπουν οι άνθρωποι. [10] Θα μπορούσε κι αν το άλογο φύτρωσε από τη γη, να είναι «από θεϊκή γενιά» και το χρώμα των τριχών του να μοιάζει «κυανό» (σκοτεινό). Υπάρχει ακόμα η παράδοση πως ο Ηρακλής, όταν πολεμούσε κατά των Ηλείων, ζήτησε το άλογο από τον Όγκο και κυρίεψε την Ήλιν ιππεύοντας κατά τις μάχες στον Αρείονα· ο Ηρακλής αργότερα έδωσε το άλογο στον Άδραστο. Γι' αυτό, σχετικά με τον Αρείονα, ο Αντίμαχος αναφέρει στο ποίημά του: ο οποίος κάποτε δαμάστηκε από ένα τρίτο κύριό του, τον Άδραστο.