Σύμφωνα με μια παράδοση ήταν αυτόχθονας, σύζυγος της Βαυώς, πατέρας της Πρωτονόης και της Νίσας που υποδέχθηκαν τη Δήμητρα στην Ελευσίνα όταν αναζητούσε την Περσεφόνη (Αρποκρ. Λήμμα Δυσαύλης). Κατά μια εκδοχή που μεταφέρει ο Παυσανίας, ο Δυσαύλης ήταν πατέρας του Ευβουλέα και του Τριπτόλεμου, οι οποίοι διδάχθηκαν από τη Δήμητρα τη σπορά ως αντίδωρο στις πληροφορίες που έδωσαν για τη χαμένη κόρη της Περσεφόνη (Παυσ. 1.14.3). Ο Παυσανίας μεταφέρει και ακόμα μία εκδοχή, ότι ο Δυσαύλης ήταν αδελφός του βασιλιά της Ελευσίνας Κελεού και ότι εγκαταστάθηκε στον Φλιούντα όταν εκδιώχθηκε από τον Ίωνα· θεωρεί όμως ότι οι Φλιάσιοι έκαναν λάθος να τον θεωρούν Ελευσίνιο, γιατί δεν τον αναφέρει ο Όμηρος στον ύμνο προς τη Δήμητρα. Ωστόσο, οι Φλιάσιοι έλεγαν ότι ο Δυσαύλης εισήγαγε τα μυστήρια της θεάς στον τόπο τους, όπου ίδρυσε τις Κελεές, και θάφτηκε εκεί κοντά, δίπλα στον τάφο του Άραντα, πρώτου κατοίκου της χώρας. Γράφει ο Παυσανίας:
[1] Οι Κελεές απέχουν περίπου πέντε στάδια από την πόλη. Εκεί τα μυστήρια της Δήμητρας τελούνται κάθε τέσσερα χρόνια, και όχι κάθε χρόνο. Ο ιεροφάντης δεν αναλαμβάνει αυτό το καθήκον ισοβίως, αλλά εκλέγεται διαφορετικός για κάθε τελετή, και μπορεί και να νυμφευτεί, αν θέλει. Πιστεύουν ότι αυτά τα μυστήρια διαφέρουν από της Ελευσίνας, αλλά η τελετή είναι απομίμηση εκείνης. Και οι ίδιοι οι Φλιάσιοι μιμούνται τα δρώμενα στην Ελευσίνα.
[2] Λένε πως η τελετή καθιερώθηκε από τον Δυσαύλη, τον αδελφό του Κελεού, όταν έφτασε στη χώρα τους διωγμένος από την Ελευσίνα από τον Ίωνα, όταν ο Ίωνας, γιος του Ξούθου, εκλέχτηκε τότε αρχηγός των Αθηναίων στον πόλεμο κατά της Ελευσίνας. Δεν μπορώ να συμφωνήσω σ' αυτό με τους Φλιάσιους, ότι δηλαδή ένας Ελευσίνιος αναγκάστηκε να εξοριστεί, επειδή νικήθηκε σε μάχη, γιατί ο πόλεμος σταμάτησε με υπογραφή συνθήκης, προτού τελειώσει, και ο ίδιος ο Εύμολπος κατάφερε να μείνει στην Ελευσίνα.
[3] Άρα ο Δυσαύλης έφτασε εδώ για κάποιον άλλο λόγο, και όχι γι' αυτόν που υποστηρίζουν οι Φλιάσιοι. Κατά τη γνώμη μου, δεν ήταν ούτε συγγενής του Κελεού ούτε κάποιος από τους επιφανείς Ελευσίνιους, γιατί διαφορετικά δεν θα τον παρέλειπε ο Όμηρος. Ο Όμηρος έγραψε ποίημα και για τη Δήμητρα, στο οποίο αναφέρει κατάλογο όλων όσων διδάχτηκαν από τη θεά τα μυστήρια και δεν αναφέρει πουθενά τον Ελευσίνιο Δυσαύλη. Οι στίχοι λένε τα εξής:
Δίδαξε στον Τριπτόλεμο, στον Διοκλή τον ιππέα,
στον γενναίο Εύμολπο και στον άρχοντα των λαών Κελεό
τον τρόπο διεξαγωγής των ιερών και εξήγησε σ' όλους τα μυστήρια.
[4] Αυτός λοιπόν ο Δυσαύλης, όπως λένε οι Φλιάσιοι, καθιέρωσε εδώ την τελετή κι αυτός έδωσε στην περιοχή το όνομα Κελεές. Όπως έχω αναφέρει, εδώ υπάρχει μνήμα του Δυσαύλη. Ο Αράντειος τάφος είναι παλαιότερος, γιατί ο Δυσαύλης, κατά τους Φλιασίους, ήρθε αργότερα και όχι κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Άραντα. Λένε οι Φλιάσιοι ότι ο Άρας έζησε στα χρόνια του Προμηθέα, του γιου του Ιαπετού, και ήταν τρεις γενιές αρχαιότερος από τον Πελασγό, τον γιο του Αρκάδα, και από τους λεγόμενους αυτόχθονες στην Αθήνα. Λένε ακόμα ότι στη στέγη του λεγόμενου ανακτόρου ήταν αφιερωμένο το άρμα του Πέλοπα. (Παυσ. 2.14.2-3 πρβλ. και 12.4)